Time : 15:05:38
Date : 20 June 2008
Sender Name: Agence Fédérale de Contrôle Nucléaire
Nucleaire en radiologische bescherming in België: hoe staat hetermee?
Brussel, 20 juni 2008- Het aantal voorvallen met impact in de
nucleaire en radiologische sectoren is in 2007 in België beperkt
gebleven. In de nucleaire elektriciteitssector registreerde het FANC
(Federaal Agentschap Voor Nucleaire Controle) tien voorvallen, allen
zonder radiologische impact voor mens en omgeving. In de medische
sector werd één belangrijk stralingsincident opgetekend, naast een
aantal kleinere maar niet onbelangrijke voorvallen die om een
aangepaste aanpak vragen. Daarbij werden meerdere patiënten fout
bestraald tijdens een behandeling in radiotherapie. In de industrie
werden drie incidenten gemeld. Van de 161 alarmen die het
TELERADmeetnet van het FANC registreerde (220 meetpunten verspreid
over het gehele land) bleek geen enkel een radiologische impact te
hebben en de meeste waren van natuurlijke oorsprong. 'Veiligheid en
een actieve veiligheidscultuur moeten in de nucleaire en
radiologische sectoren een permanent aandachtspunt blijven om de
bescherming van de bevolking, de werkers en het leefmilieu te blijven
garanderen. In de medische sector is vooral de verbetering van het
meldingssysteem een absolute prioriteit. ' Dat stelt het FANC naar
aanleiding van de voorstelling van zijn Jaarverslag 2007.
Het FANC benadrukt, gezien de risico's van ioniserende straling, dat
waakzaamheid en continue verbetering een absolute prioriteit moet
blijven in alle betrokken sectoren. Dit in de eerste plaats om
risico's te voorkomen en in de tweede plaats om zekerheid te hebben
dat er snel en accuraat kan worden opgetreden om de bescherming van
de bevolking, de werkers en het leefmilieu te garanderen mocht zich
toch een incident voordoen.
Om dergelijk beleid te stimuleren vult het FANC zijn
controle-opdracht ruim in. Naast de continue controle organiseerde
het Agentschap het voorbije jaar opleidingen voor verschillende
doelgroepen zoals bvb. bestuurders van voertuigen, verplegend
personeel, radiologen, brandweer, ... .
Elk van ons ondergaat in meer of mindere mate de effecten van al dan
niet natuurlijke ioniserende straling. Om het bewustzijn wat dat
betreft te vergroten en vooral de kennis over hoe zichzelf en/of zijn
omgeving te beschermen, voerde het FANC verschillende
sensibiliserings- en informatiecampagnes. Zo naar de bevolking over
de aanwezigheid van radon in bepaalde regio's en ook naar vrouwen met
een zwangerschapswens. Naar de tandartsen loopt eveneens een
grootscheepse regularisatiecampagne.
De vernieuwde website die eind 2007 werd gelanceerd moet ten slotte
eenieder op elk moment toegang verlenen tot alle relevante informatie
(www.fanc.fgov.be), zoals onder meer het permanente meetnetwerk
TELERAD. Transparantie is een belangrijke voorwaarde voor een goed
nucleair en radiologisch veiligheidsbeleid. Met haar website
www.fanc.fgov.be draagt het FANC hieraan bij: informatiedossiers,
revisieverslagen, actuele thema's,... zijn er toegankelijk voor iedere
geïnteresseerde.
Een belangrijke stap in de richting van een nog meer efficiënte
controle heeft het FANC gezet met de oprichting van Bel V. Controle
in de nucleaire en radiologische sector vereist niet enkel een hoge
expertisegraad, maar ook een strategische, gestroomlijnde aanpak. Tot
eind 2007 gebeurde de controle in de installaties en inrichtingen
door een door de uitbaters voorgestelde en door het FANC aangeduide
controle-instelling (AVN, AVC-Controlatom of Technitest). Een
geregelde kritiek op dit systeem was de vrees voor een mogelijke
belangenvermenging. Om dit te ondervangen heeft het FANC, op
aansturen van het parlement, eind 2007 een filiaal opgericht, Bel V
geheten. De activiteiten en experten van de erkende
controle-instellingen zullen daarin worden ondergebracht. Vanaf de
aansluiting van de controle-instelling bij Bel V zullen de controles
dan rechtstreeks in opdracht van het FANC gebeuren, waardoor de
objectiviteit ervan gegarandeerd is. De erkende controle-instelling
AVN stapte hier als eerste mee in.
Een greep uit het jaarverslag
Status in de nucleaire centrales en -installaties
Het FANC inventariseerde in de loop van 2007 in totaal 10 voorvallen
in de 2 kerncentrales en in de 5 nucleaire basisinstallaties ( klasse
1) die België telt; ze werden allen gecatalogeerd als INES 1 (INES is
de internationale schaal op basis waarvan ongewone voorvallen,
incidenten en ongevallen worden ingedeeld), wat wil zeggen dat ze op
geen enkel ogenblik de veiligheid van werknemers of bevolking in het
gedrang hebben gebracht. Naast de courante controles bezocht een
internationaal team van deskundigen OSART (Operational Safety Review
Team) de kerncentrale in Tihange. Het FANC keurde inmiddels het
actieplan voor verbeteringen goed dat ELECTRABEL als gevolg daarvan
indiende. Informatie over de INES-gebeurtenissen, de OSART-audit -met
inbegrip van het volledige verslag- en ook de geactualiseerde versies
van de 10-jaarlijkse revisieverslagen van de centrales van Doel en
Tihange kunnen worden geraadpleegd op de FANC-website
(www.fanc.fgov.be). Met deze publicaties wil het FANC bijdragen aan
een transparante benadering in de sector.
De audits die in 2007 werden gevoerd bij het IRE (Instituut voor
Radio-elementen) in Fleurus en het SCK-CEN in Mol hebben geleid tot
belangrijke verbeteracties die vooral in verband staan met de
veiligheidscultuur en het verzekeren van de veiligheid op lange
termijn.
Uit incidenten bij ons of in het buitenland worden voortdurend lessen
getrokken: dit leidde ondermeer tot een extra controlecampagne in die
inrichtingen waar een verhoogd risico bestaat omdat er als gevolg
van het specifieke productieproces een hoge dosis kan worden
opgelopen. Het FANC stelde een minimale eisenbundel op om het
veiligheidsniveau in dit type inrichtingen te optimaliseren. Deze
werd aan de sector voor commentaar voorgelegd en positief onthaald.
Status in de industriële inrichtingen
In de industrie wordt ioniserende straling onder meer gebruikt op
werven om bvb. wanddiktes van buizen of lasnaden te controleren
(gammagrafie). Het FANC voerde een diepgaande inspectiecampagne uit
in deze sector in samenwerking met de erkende controle-instellingen.
Daaruit bleek dat de door de werknemers opgelopen dosissen verlaagd
kunnen worden. Dit heeft geleid tot de opstelling van een
10-puntenplan, dat de stralingsbescherming in deze sector moet helpen
verbeteren.
De afval- en recyclagesector heeft zich geëngageerd om weesbronnen
mee helpen op te sporen via meetpoorten. Deze meetpoorten scannen de
aangevoerde vrachten. Weesbronnen zijn radioactieve bronnen die via
(huishoudelijk of industrieel) afval, schroot, puin,... in het openbare
domein kunnen terechtkomen. Al in 2004 heeft het FANC richtlijnen
opgesteld voor het gebruik van deze meetpoorten en voor de
behandeling van de gevonden radioactieve voorwerpen. In oktober 2007
ondertekenden het FANC en het NIRAS een overeenkomst die de
financiering toelaat voor de verwijdering en verder behandeling van
deze zogeheten weesbronnen. Met dit initiatief is België voortrekker
in Europa.
Status in de medische sector
In de medische sector startte het FANC een actieve samenwerking op
met alle betrokkenen. Doel is om een melding- en kwaliteitssysteem
van (bijna) incidenten en ongevallen uit te werken en de
betrouwbaarheid bij radiotherapeutische behandelingen te verbeteren.
Aanleiding daartoe was een stralingsincident in de medische sector,
waarbij meerdere patiënten fout bestraald werden tijdens een
radiotherapeutische behandeling. Het FANC voerde verder via de
praktijken van artsen een sensibiliseringsactie waarbij vrouwen met
een zwangerschapswens
worden aangezet om de arts hier steeds van op de hoogte te brengen om
zo elk stralingsrisico te vermijden. Naar de tandartsen toe heeft
het FANC een grootscheepse regularisatiecampagne gevoerd, die in 2008
wordt afgerond. Uit de
tussentijdse resultaten blijkt dat ruim 75% van de tandartsen
inmiddels volledig in orde is met de reglementaire bepalingen. Van de
25% die niet in orde zijn blijkt de meerderheid niet over een
gebruikersvergunning te beschikken, 7% Heeft geen
uitbatingsvergunning.3,5% laat geen jaarlijkse controle door een
erkende controle-instelling uitvoeren. Verder steunt het Agentschap
verschillende onderzoeken m.b.t. de risico's die van bestraling
kunnen uitgaan. Een daarvan bestudeert de
blootstellingrisico's op embryo's via onderzoek op proefdieren.
Andere onderzoeken bekijken de blootstellingrisico's voor bepaalde
doelpublieken of zoeken een methode voor de evaluatie van de
jaarlijks door de bevolking ontvangen stralingsdosis.
Bescherming van bevolking en leefmilieu: meten en voorbereid zijn
TELERAD is het meetnet dat het FANC heeft opgezet om over de
radiologische kwaliteit van het Belgische grondgebied te waken. In
2007 werden er 161 alarmen geregistreerd. Geen enkel daarvan had een
weerslag op radiologische bloostelling van de bevolking. De meeste
ontstonden als gevolg van een natuurfenomeen, van technische gebreken
of van het gebruik van een industriële stralingsbron in de nabijheid
van een meetstation.
Naast al de aandacht die besteed wordt aan het verbeteren van de
veiligheid en de veiligheidscultuur is het zaak om goed voorbereid te
zijn wanneer er toch een noodsituatie ontstaat. De noodplanning is
in ons land een bevoegdheid van de FOD Binnenlandse zaken. Het FANC
staat daarbij in voor de technische assistentie en evaluatie bij
nucleaire en radiologische crisissituaties. Er werden vijf nationale
en twee internationale nucleaire oefeningen gehouden. Het Agentschap
organiseerde in dit kader verschillende informatiesessies voor de
intervenanten bij crisissituaties, zoals de brandweer, civiele
bescherming,...en ook voor leerkrachten en politie
in de gemeente Amay. Speciaal voor de landbouwsector werd een
brochure opgesteld over de 'Nucleaire risico's en de landbouwsector'.
Het volledige jaarverslag kan worden geraadpleegd op de FANC-website
www.fanc.fgov.be/jaarverslag. Bij raadplegen van de elektronische
versie kan u bij talrijke onderwerpen rechtstreeks doorklikken naar
meer uitgebreide achtergrondinformatie