vvd
23-6-2008
Stop Herrema en Vos!
De VVD vindt het onbegrijpelijk dat het kabinet wethouders Herrema
(PvdA) en Vos (Groen Links) hun gang wil laten gaan om 12.000
Amsterdammers hun auto af te pakken.
De VVD eist dat het kabinet actief ingrijpt om dat te voorkomen,
desnoods via wetswijziging. De VVD zal daarover moties indienen.
Hieronder vindt u de inbreng van VVD woordvoerder Paul de Krom in het
debat. Alleen het gesproken woord geldt.
---
Amsterdam pakt 12.000 mensen hun auto af. Vooral mensen met een laag
inkomen zijn het haasje. Op een VVD bijeenkomst in het stadhuis van
Amsterdam konden mensen vertellen wat ze van die plannen vonden. Twee
dames vertelden dat ze hun gekoesterde vakantiebusje kwijt dreigen te
raken. Een mevrouw vertelde dat ze een autootje heeft waar ze altijd
zuinig op is geweest en dat ze geen geld heeft om een nieuwe te kopen.
Een meneer die net buiten de ring woont zag de parkeeroverlast (en de
tarieven) al toenemen. En daarmee is het probleem van dit idiote idee
wel samengevat. Een mooiere illustratie van het feit dat milieu een
perfect excuus is geworden voor overheidsingrijpen is nauwelijks
denkbaar. Hoe haalt de overheid het in zijn hoofd om zo diep in te
grijpen in het gebruik van privé-eigendom en beperking van sociale en
fysieke bewegingsvrijheid van mensen? Sinds wanneer is het zo dat de
nationale overheid auto's goedkeurt om op de weg te mogen rijden maar
dat een lokale overheid mag zeggen `maar niet bij ons'? Sinds wanneer
mag ieder gemeentebestuur in Nederland zijn hobby botvieren met als
resultaat een lappendeken van allerlei rij ge- en verboden? Straks heb
je een handboek nodig om met je auto door Nederland te rijden. Nog
afgezien van de hele bureaucratie die nodig is voor de handhaving en
de controle. En nog afgezien van het feit dat het voor het milieu ook
nog eens heel weinig oplevert. Hoeveel mensen weten trouwens aan welke
Euro norm hun auto voldoet? Ik zie het bord al voor me. `Verboden voor
euro 1,2 en 3 auto's'. En dan de vragende blik in de ogen van de
verdwaasde automobilist. Wat hebben ze nou weer verzonnen? Bovendien
houdt de RDW er geen administratie van bij. Of moeten de RDW deze
extra administratie gaan opzetten? Dezelfde bezwaren heeft de VVD
tegen differentiatie van parkeertarieven. Dat geeft zonder twijfel ook
weer een hoop bureaucratie en onduidelijkheid.
Het Kabinet heeft kennelijk dezelfde bezwaren tegen het plan van
Herrema en Vos. Maar doet vervolgens... niks. Minister Eurlings bijt
in het fijnstof van mevrouw Cramer. De VVD eist dat het kabinet
ingrijpt en deze maatregel domweg onmogelijk maakt. De VVD wil dat
desnoods de Wegenverkeerswet, artikelen 14 en 15 en het daarop
gebaseerde Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer zo
wordt aangepast, dat het gemeentebestuur in Amsterdam de pas wordt
afgesneden. Stop dit onzalige plan. Mocht het kabinet dit niet
toezeggen, dan zal ik hierover een motie indienen. Bij het effect van
milieuzones in zijn algemeenheid zet ik grote vraagtekens. En als we
het al doen moet het beleid op elkaar zijn afgestemd, niet verder gaan
dan wat Europees moet en afgewogen worden tegen andere belangen dan
milieu- en gezondheid. Een sloopregeling moet niet lokaal, maar
nationaal worden afgesproken.
Veel mensen ergeren zich bont en blauw aan het gebrek aan
parkeerplaatsen in en rond steden, en de almaar stijgende
parkeertarieven. Als je even gezellig wilt winkelen rijdt je vaak
eindeloos rond. En vervolgens moet je diep in je portemonnee tasten.
Dieptepunten zijn de gemeenten Amsterdam en Utrecht. Straatparkeren
kost daar 4,60 resp. 3,85 per uur. In Amsterdam worden die tarieven
door toedoen van die 2 op hol geslagen linkse wethouders zelfs nog
hoger! Je moet intussen wel erg rijk zijn om links te stemmen! Maar
ook bij parkeergarages zien we hoge tariefstijgingen van 10 tot 20%.
Met uitschieters van zelfs 62%! Door steeds te weinig parkeerplaatsen
aan te leggen en de tarieven te verhogen, zouden mensen vanzelf wel op
de fiets stappen of in het openbaar vervoer. Maar de praktijk is dat
mensen gewoon worden weggejaagd! Als je bedenkt dat meer dan de helft
van de omzet in de detailhandel komt van de automobilist, kan zulk
beleid de doodssteek zijn voor veel winkeliers en dus ook voor onze
binnensteden. Intussen stoppen gemeenten alles bij elkaar al gauw zo'n
130 miljoen per jaar aan parkeergeld in hun zak. De auto is niet
alleen voor dit kabinet een melkkoe, maar ook voor - vooral linkse -
gemeentebesturen. Over de rug van de consument en winkeliers. Dit moet
radicaal anders. Het aantal parkeerplaatsen in onze steden moet
drastisch worden uitgebreid.
Daarom heb ik de regering gevraagd of de regering bereid is een einde
te maken aan het stelselmatig beperkt houden van het aantal
parkeerplaatsen door de normen voor het aantal benodigde
parkeerplaatsen te verruimen? Het antwoord is teleurstellend, nl. dat
er geen aanwijzingen zijn dat zulks het geval is. Oh nee? Waar komen
die parkeerproblemen dan vandaan? Ook vroeg ik of de regering bereid
is om met gemeenten en bijvoorbeeld de consumentenbond en het platform
Nederlandse detailhandel om de tafel te gaan zitten om het aantal
parkeerplaatsen fors uit te breiden en afspraken te maken om de
tarieven in de hand te houden? Ook hier was het antwoord nee. Ik besef
natuurlijk ook heel goed dat het om gemeentelijke bevoegdheden gaat,
maar dat neemt toch niet weg dat je kunt proberen om er met gemeenten
samen een afspraak over te maken? Overigens wordt het probleem door de
km heffing en het daaraan gekoppelde verdwijnen van de BPM alleen nog
maar groter. Auto's worden goedkoper, er worden er meer van verkocht
en dus zal het autoprobleem in de steden alleen maar toenemen.
De conclusie van de Commissie Stedelijke Distributie is dat opgelegde
beperkingen aan bevoorradend verkeer met de bedoeling een meer
leefbare stad te creëren, vaak averechts werken. Het leidt tot
disproportioneel extra verkeer aan bestelauto's met alle consequenties
voor congestie en leefbaarheid van dien. De VVD wil dat venstertijden
op elkaar worden afgestemd. Wil het kabinet hier het voortouw -
regierol - in nemen? De VVD deelt de opvatting van het kabinet over de
bevoorradingstoets. Dit werkt nog meer bureaucratie in de hand.
Waarom is het kabinet overigens vóór een OV Autoriteit, maar tegen een
Autoriteit Stedelijke Distributie? Een OV Autoriteit gaat toch ook ten
koste van gemeentelijke autonomie?
Toespraak Congres Fijnstof en Longen: Staat onze gezondheid op het
spel?
Dames en heren,
Allereerst veel dank aan de Nederlandse longstichting om vandaag te
mogen spreken. Ook voor de VVD is de problematiek van de
luchtkwaliteit - en dan met name de fijnstof - belangrijk. Ik heb dat
dikwijls milieuprobleem nummer één genoemd, ruim voor het geweld
erover in de media losbarstte.
In deze zaal zitten vandaag veel gezondheidsspecialisten en
deskundigen. Dat ben ik niet en dat wil ik ook niet worden. U weet er
veel meer van dan ik. De vraag die voor mij als politicus centraal
staat is hoe wij als politici de risico?s moeten inschatten, en welke
conclusies en maatregelen we daaraan verbinden.
Luchtkwaliteit sterk verbetert
Voordat ik op de problematiek inga, eerst het goede nieuws. De
kwaliteit van de lucht is in de afgelopen jaren sterk verbeterd, onder
andere door schoner wegverkeer. Ik citeer de Milieubalans 2004: 'De
lucht wordt steeds schoner. De gemiddelde concentraties voor NO2 en
fijn stof zijn de laatste tien jaar met circa 20% gedaald door
emissiereducties in Nederland en Europa. Deze verbetering zet naar
verwachting door'. Sinds de Milieubalans 2006 weten we dat de huidige
fijnstofconcentratie gemiddeld in Nederland tien tot vijftien procent
lager is dan eerder werd aangenomen. In zijn algemeenheid is de
milieudruk in Nederland de laatste jaren steeds verder afgenomen,
ondanks de groei van de economie (BBP).
Milieubeleid: ambitieus maar realistisch
Is het milieubeleid dan alleen maar een hosanna verhaal? Nee,
geenszins. Er is nog veel te doen, maar het is wel belangrijk de
successen wel te benoemen. Pers en milieubeweging zijn daar niet echt
dol op, maar volgens mij moet je dat wél doen om motivatie en
draagvlak te behouden. Nederland is een dichtbevolkt land met veel
landbouw en industrie. We leven hier niet op een Zwitserse Alpenweide.
Dat zal ook nooit het geval zijn, tenzij je miljoenen mensen of
talloze bedrijven de grens over zet. Ik geloof niet dat het draagvlak
daarvoor groot is. En al die mensen willen ook graag wonen en zich
verplaatsen. Dat is een gegeven dat je moet accepteren. Niet voor
niets lezen we in de Milieubalans 2004 dat 'Voor beleid dat
gedragsverandering beoogt lijkt er weinig draagvlak bij de burger te
zijn'. Duurzaam beleid gaat over het vinden van een goede balans
tussen al die factoren. Tussen economie, natuur en groen, gezondheid,
wonen, werken, en welzijn. Het verschil tussen milieu-actiegroepen en
mij is, dat zij ééndimensionaal de zaken benaderen. Maar ik moet het
algemeen belang proberen te vinden, en dat is nooit ééndimensionaal.
Duurzaamheid gaat over meer dan milieu alleen. Ik noem mijzelf dus ook
graag woordvoerder duurzaamheid.
Risico's
Wonen en werken in een drukbevolkte samenleving als de onze betekent
dat er ook risico's zijn. Een risicoloze samenleving is een illusie.
Waar het om gaat is die risico?s te prioriteren en op een slimme en
kosteneffectieve manier zoveel mogelijk te beperken. Luchtkwaliteit is
ondanks alle verbetering nog steeds zo'n risico. Ik noemde het al
milieuprobleem nummer één. Het lijkt immers aannemelijk dat
luchtvervuiling daadwerkelijk risico?s voor de gezondheid van mensen
oplevert, veel meer dan welk ander milieuprobleem dan ook. Studies
wijzen uit dat in Nederland jaarlijks enige duizenden mensen
vroegtijdig overlijden samenhangend met kortdurende blootstelling aan
fijn stof. De effecten van langdurige blootstelling zijn misschien nog
groter. Om die reden vindt de VVD dat we redelijkerwijs alles in het
werk moeten stellen om de emissies terug te brengen. Daarom steunt de
VVD het pakket van 900 miljoen dat het kabinet voor bestrijding van de
problematiek ter beschikking is gesteld. En daarom is de VVD groot
voorstander van het versneld aanscherpen van Europese emissienormen.
Beperkingen en onzekerheden
De VVD onderkent dus het probleem. Maar er zijn wel belangrijke
nuances aan te brengen. Ten eerste in hoeverre de fijnstofproblematiek
door Nederland zelf is te beïnvloeden. In het nationaal
Luchtkwaliteitsplan 2005 kunnen we lezen dat 54% van natuurlijke
oorsprong is (zeezout, bodem). Daar kunnen we dus niet zoveel aan
doen. 31% is afkomstig uit het buitenland. Ook dat kan Nederland niet
in zijn eentje oplossen. Blijft 15% over waar we zelf wél wat aan
kunnen doen. Dit leidt tot twee conclusies:
1. de meest effectieve aanpak is vermindering van de emissies aan de
bron in internationaal verband. Twee weken geleden was ik nog op
bezoek bij de Milieudienst Rijnmond. De boodschap was helder: wat echt
helpt zijn drie maatregelen; bronbeleid, bronbeleid en bronbeleid.
Juist hiervoor hebben we Brussel nodig.
2. De effectiviteit van maatregelen - voorzover we dat überhaupt al
weten ? lijkt gering. Stel dat in 2001 inderdaad 2.850 mensen
vroegtijdig aan blootstelling door fijnstof zouden zijn overleden. Als
Nederland toen al aan de EU grenswaarden had voldaan, zou het
geschatte aantal vervroegd overledenen ongeveer 5% lager zijn geweest.
Een daling van 143 personen.
De tweede nuance die we moeten aanbrengen is de wetenschappelijke
onzekerheid. In de studie 'Fijnstof nader bekeken' (MNP/RIVM augustus
2005) lezen we het volgende. Een schatting van gezondheidswinst zoals
minder sterfte, minder ziekte en afgenomen levensduurverkorting door
afname van fijnstof in de lucht is gelet op onze huidige kennis heel
onzeker. De relatie tussen fijnstof en gezondheidsffecten wordt
vermoed, maar niet begrepen. Dat geldt ook voor welke chemische
stoffen nu precies gezondheidsschade veroorzaken. Niet bekend is welke
mensen gezondheidsschade lijden, alhoewel het aannemelijk is dat het
gaat om ouderen, zieken of mensen die hart- vaat- of longaandoeningen
hebben. De PM2,5 norm of beter gezegd, de risicofactor, is gebaseerd
op één Amerikaans onderzoek. Door gebrek aan voldoende studies is de
grote vraag of die resultaten wel één op één te vertalen zijn naar
Europa, o.a. door verschillen in bevolkingsamenstelling, fijnstof
samenstelling en overige luchtkwaliteit. Het is niet mogelijk een
algemeen geldende concentratie-effectrelatie op te stellen.
Betrouwbare Nederlandse en Europese gegevens om het risico van
langdurige blootstelling te bepalen ontbreken. Schattingen over
levensduurverkorting zijn onzeker. Het huidige kennisniveau over de
gezondheidseffecten van langdurige blootstelling aan fijnstof is laag
en de onzekerheden groot. Er zijn veel statistische onzekerheden, ook
over de oorzaak-gevolg relatie. Om maar eens een greep uit dit rapport
te doen. Eén conclusie lijkt mij in ieder geval onontkoombaar: meer en
gedegen onderzoek is nodig. Ik vermoed dat veel mensen in deze zaal
daar een nuttige bijdrage aan kunnen leveren.
Politiek-bestuurlijk
We hebben dus een probleem waarover wetenschappelijk nog veel
onzekerheden bestaan. Wat doe ik daar als politicus nu mee? Niets doen
is geen optie, maar teveel doen ook niet. Dan loop je het risico
verkeerde dingen te doen die achteraf niet blijken te helpen. We
moeten dus verstandige dingen doen, ofwel 'no?regret beleid voeren'.
Het MNP zegt eigenlijk hetzelfde. Het beveelt in de publicatie ?Nieuwe
inzichten in de omvang van de fijnstofproblematiek? aan, gelet op alle
onzekerheden, het voorzorgprincipe 'gewogen' toe te passen, binnen het
spanningsveld van economie, ecologie en gezondheid. M.a.w.: doe wat je
kan om problemen te voorkomen, maar niet ten koste van alles. De VVD
zit precies op die lijn.
Europa doet huiswerk niet
Het aanscherpen van bronbeleid is zo?n optie, tegen relatief lage
kosten kan veel winst worden geboekt. Het is treurig dat Europa niet
in staat is gebleken dat snel te doen. Kennelijk zitten Europese
politici zo vast in de lobbies van hun auto-industrie dat kansen
blijven liggen en kostbare tijd verloren gaat. Tegelijkertijd is de
politieke scoringsdrang zo groot dat ze over elkaar heen struikelen om
de luchtkwaliteitsnormen verder aan te scherpen. Ik vind dat je dan de
zaak bedondert. Mooi weer spelen voor de bühne, maar als het erop
aankomt maatregelen te treffen die echt helpen en kosteneffectief
zijn, juist díe achterwege te laten.
Voorzorgbeginsel 'gewogen' toepassen
Het beleid mag ambitieus zijn, maar wel realistisch. Maar wat er
gebeurt is dat het Europese en Nederlandse beleid vastloopt in een
juridisch moeras. Het lijkt niet meer om de zaak zelf te gaan, maar om
het oplossen van juridische problemen die we zelf hebben veroorzaakt.
Wethouders zitten met hun handen in het haar omdat stedelijke
vernieuwing en hun bouwplannen vastlopen. De VVD is vóór effectief
milieubeleid, en dus tegen beleid dat niet onderbouwd, juridisch
onuitvoerbaar of praktisch onhaalbaar is. En dat is precies wat er wél
gebeurt. Nederland stemde zeven jaar geleden in met de normen met de
aantekening dat Europa dan wel scherper bronbeleid moest voeren.
Anders zou Nederland de normen niet halen. Daar kwam niets van
terecht. Van het begin af aan bleef onduidelijk hóe Nederland die
normen zou halen. Vervolgens zouden de normen door Brussel worden
geëvalueerd. Ook dat gebeurde niet.
Toen bleek dat - zoals de VVD al vreesde - steeds meer bouw- en
infrastructuurprojecten werden afgeblazen was de boodschap dat als
Nederland zijn huiswerk zou doen we voor uitstel in aanmerking zouden
komen. Dat huiswerk deden we, een in Europa ongeëvenaard pakket
maatregelen van 900 mln. werd met steun van de VVD op tafel gelegd.
Maar uitstel: ho maar. Afspraak op afspraak wordt dus geschonden.
Sterker: de normen worden nog verder aangedraaid maar tegelijk mogen
we van Europa nota bene geen roetfilters verplicht stellen op nieuwe
auto's! De boodschap is nu: als Nederland niet instemt met
aanscherping van de normen dan kan je uitstel en bronbeleid wel
vergeten. Hoe haalbaar en uitvoerbaar dat is: geen idee. En hoe hard
die toezeggingen zijn: ook geen idee. De geschiedenis van zeven jaar
geleden herhaalt zich. De VVD kan en wil niet uitleggen dat zolang er
geen garantie is dat het huidige probleem wordt opgelost, we alweer
met verdere aanscherping akkoord moeten gaan. Wat ons betreft is het
simpel: je kunt niet overgaan naar de volgende klas als je bent gezakt
voor je examen. Ook harmonisatie van meetmethoden wordt door Europa
keurig op de lange baan geschoven. Andere landen hebben kennelijk wat
te verliezen of te verbergen! Het lijkt helemaal nergens naar. Kortom:
de ruimte voor dit Kabinet om met aangescherpte normen thuis te komen
voordat de huidige problemen zijn opgelost is wat de VVD fractie
betreft nul. Bestuurlijk is het gewoon een rommel.
Samenvatting
Samenvattend concludeer ik:
? We moeten een goede balans vinden tussen wonen, werken, economie en
gezondheid. Luchtkwaliteit is geen ééndimensionaal probleem. Van een
ééndimensionale oplossing kan dan ook geen sprake zijn. We moeten ook
rekening houden met andere belangen. Mensen willen ook wonen, werken
en zich verplaatsen
? De luchtkwaliteit is de afgelopen jaren sterk verbeterd, maar het
kan nog beter. Het Nederlandse 'luchtkwaliteitspakket' van maatregelen
is adequaat en kosteneffectief. Daarom wordt het ook door de VVD
gesteund
? Nederland kan dit probleem niet in zijn eentje oplossen. Helaas laat
Brussel ons keer op keer in de steek
? Er zijn veel onzekerheden, maar we moeten de risico's onder ogen
zien en die zoveel mogelijk beperken. Maar een risicoloze samenleving
bestaat niet.
? Het luchtkwaliteitsbeleid rammelt. Het is niet uitvoerbaar en niet
haalbaar, juridisch aanvechtbaar, bureaucratisch en ingewikkeld.
Niemand lijkt tevreden.
? Aanscherping van normen is niet bespreekbaar, in ieder geval niet
zolang niet is gegarandeerd dat de problemen met de huidige normen
adequaat worden opgelost
De VVD fractie verwacht dat dit Kabinet er in slaagt in Brussel uit de
impasse te komen. Wij moedigen de Staatssecretaris van VROM daartoe
aan. Eeuwige roem zal zijn deel zijn. Maar zoals altijd: de 'proof of
the pudding is in the eating'. Ik wens de heer Van Geel veel succes.
Deze toespraak werd gehouden op het Congres Fijnstof en Longen: Staat
onze gezondheid op het spel?
Door VVD Tweede Kamerlid Paul de Krom
VVD