De Afsluitdijk voorbeschermd als rijksmonument
23/06/2008 10:23
Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM)
PERSBERICHT
Zeist, 23 juni 2008
De Afsluitdijk voorbeschermd als rijksmonument
De Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) heeft namens minister Plasterk (OCW) de procedure gestart, die kan leiden tot een aanwijzing van de Afsluitdijk als rijksmonument. Dit naar aanleiding van het verzoek daartoe van de Stichting Afsluitdijk. Uiterlijk eind januari 2009 beslist minister Plasterk na ingewonnen adviezen over het verzoek. Dit betekent concreet dat tot die tijd de voorbescherming van de Afsluitdijk van kracht is en dat voor werkzaamheden aan het beoogde monument een specifieke vergunning nodig is. Een dergelijke monumentenvergunning kan in overleg met de RACM worden verleend door de betreffende gemeenten Wieringen in Noord-Holland en W(uu)nseradiel in Friesland.
De Afsluitdijk, gebouwd in 1932, is een icoon van de waterstaatsgeschiedenis en van de strijd van de Nederlanders tegen het water. Daarnaast bezit de dijk, met zijn open omgeving, een bijzondere landschappelijke karakteristiek. De hoge cultuurhistorische waarden worden verder bepaald door de grote ruimtelijke en visuele samenhang tussen het dijklichaam en alle erop en erbij gebouwde monumenten. De gehele Stelling van Den Oever, de Stevinsluizen, het Monument van Dudok, de lichtopstand en het peilschaalhuis aan Noord-Hollandse zijde; en de Lorentzsluizen, het douanekantoor, de grenspaal en diverse delen van de Stelling van Kornwerderzand aan Friese zijde zijn al rijksbeschermd. Bovendien is het Kornwerderzand onlangs aangewezen als beschermd dorpsgezicht.
De Stichting Afsluitdijk diende dit voorjaar bij de RACM het verzoek in tot aanwijzing van het gehele dijklichaam van de Afsluitdijk, inclusief een ruime zone van het wateroppervlak. Tevens verzocht men de Afsluitdijk toe te voegen aan de Waddenzeenominatie voor plaatsing op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
Het aanwijzingsverzoek heeft te maken met bezorgdheid van de Stichting Afsluitdijk over de mogelijke aantasting van de (ziel van de) Afsluitdijk als gevolg van de plannen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW) om de dijk in de komende decennia ingrijpend aan te passen om redenen van veiligheid en waterhuishouding. Rijkswaterstaat (RWS) is inmiddels met de provincies Friesland en Noord-Holland gestart met een toekomstverkenning. Samen met diverse marktpartijen wordt gezocht naar ideeën voor een vernieuwd gebruik van de Afsluitdijk. De RACM heeft door de nauwe samenwerking met RWS vertrouwen in de borging van de cultuurhistorische kwaliteit van de Afsluitdijk, ook zonder wettelijke bescherming.
Conform de huidige Tijdelijke beleidsregel aanwijzing beschermde monumenten 2007 komt de Afsluitdijk als geheel overigens niet voor wettelijke bescherming in aanmerking. Deze regel beperkt het aanwijzingsbeleid voor rijksmonumenten namelijk tot objecten van ná 1940. Ook in het verleden is niet gekozen voor een algehele wettelijke (object-)bescherming en evenmin voor de aanwijzing van het geheel als beschermd dorpsgezicht. Omdat de aanvraag van de Stichting Afsluitdijk voldoet aan de wettelijke normen voor ontvankelijkheid, is het aanwijzingsverzoek wel in behandeling genomen.
Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten