PH.Nieuwsbrief 308.10

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht


MINISTERIE VAN OC&W OVERWEEGT PILOTS MET GEZONDHEIDSONDERWIJS


We moeten uitproberen of gezondheidsonderwijs inderdaad de leerprestaties van middelbare scholieren verhoogt. Als dat eenmaal wetenschappelijk bewezen is, is het verspreiden van dat soort onderwijs over alle middelbare scholen gemakkelijk. In overleg met de raad voor het Voortgezet Onderwijs (VO-Raad) moeten we bekijken of we enkele pilots kunnen starten. Bemoedigende woorden van deze strekking sprak José Lazeroms, die directeur generaal voor het basis- en het voortgezet onderwijs is op het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OC&W). Zij zei dat tijdens een workshop over gezondheidsonderwijs die het Julius Centrum op vrijdag 27 juni had georganiseerd op haar Ministerie. Ondergetekende zat deze workshop voor, waaraan vertegenwoordigers van gezonde middelbare scholen, GGD'en, koepelorganisaties, VWS, OC&W, zorgverzekeraars en ook middelbare scholieren deelnamen. Gezondheidsonderwijs, zo kwam uit de workshop naar voren, heeft twee doelen: 1. de preventie van chronische ziekten door het aanleren van gezonde leefstijlen en 2. het verbeteren van de rapportcijfers van de leerlingen. Als gezondheidsonderwijs alleen het eerste doel dient, hebben GGD'en en al die andere preventieve organisaties het moeilijk. Dan moeten ze concurreren om aandacht van leerkrachten en rectoren die worden overstelpt met verzoeken om les te gaan geven over bijvoorbeeld 1. de oorlog in Afghanistan, 2. de derde wereld en 3. vrouwen en techniek. Maar als gezondheidsonderwijs de rapportcijfers verhoogt voor bijvoorbeeld rekenen en taal, dan hoeven de preventiewerkers niet te concurreren. Dan worden ze met vlag en wimpel onthaald. Julius onderzoeker dr. Rob de Leeuw heeft de afgelopen weken de onderzoeksliteratuur geraadpleegd over de relatie schoolprestatie en gezondheidsonderwijs. Er zijn in het buitenland weinig studies uitgevoerd. In de studeerkamers van het Julius Centrum denken De Leeuw en ondergetekende na over de opzet van zo'n studie in Nederland. Heb jij advies overeen haalbare opzet? Stuur dan een mail naar Rob de Leeuw op J.R.J.deLeeuw@umcutrecht.nl


ACUTE ZORG EN CHRONISCHE ZORG ZIJN ÉÉN


Naarmate de kwaliteit van chronische zorg lager is, neemt het beroep op spoedzorg toe. Dit is de eerste van vijf stellingen in een editorial van het peer reviewed, wetenschappelijke International Journal of Integrated Care (IJIC), waarin wordt gepleit voor integratie van chronische zorg en spoedzorg. Ondergetekende is hoofdredacteur van dat tijdschrift en auteur van dit editorial. Mijn andere vier stellingen zijn de volgende: 2. Spoedzorg is vormt vaak de start van chronische zorg bijvoorbeeld bij een CVA. 3. Alertisering van chronisch zieken en hun partners bevordert een tijdig en juist beroep op acute zorg 4. Telemonitoring voorkomt spoedzorg 5. Een chronisch zieke is gebaat bij een geïndividualiseerd crisisplan. In het editorial licht ik deze vijf stellingen toe en verwijs ik voor onderbouwing naar diverse onderzoeken. Wil je het editorial lezen? Surf naar www.ijic.org Die website biedt ook de mogelijkheid je gratis te abonneren op het IJIC en bevat auteursinstructie voor wie een artikel over ketenzorg wil aanbieden.


GGD LEVERT BOUWSTENEN VOOR GEZONDHEIDSONDERWIJS EN MEER NIET


GGD'en in Nederland bieden uitstekende bouwstenen aan middelbare scholen bij het kiezen van standaardprogramma's over gezondheidsonderwijs, bijvoorbeeld voor een lesprogramma van vijf maal twee uur over gezonde voeding. Wat zij meestal niet bieden bij deze bouwstenen is een training van de leerkrachten die ermee gaan werken, het optreden als gastdocent of het herschrijven van zo'n standaardprogramma van bijvoorbeeld 5 maal twee uur naar zeven maal twee uur. Aan die aanvullende diensten hebben middelbare scholen grote behoefte. Aan het woord is schoolleider Marijn Backer die het gezondheidsonderwijs trekt op de Werkplaats Kindergemeenschap Kees Boeke te Bilthoven. Hij bracht dit punt in tijdens de OC&W workshop op 27 juni (zie ook bericht hierboven) na discussie met collega's in kleine subgroepen. Tot zover dit bericht. Ik merk op dat gemeenten de GGD'en betalen en in staat stellen diensten aan scholen te leveren.


GROTE VRAAG NAAR NURSE PRACTITIONERS EN PHYSICIAN'S ASSISTANTS


Jaarlijks kunnen 410 tot 690 nieuwe Physician's Assistants (PA's) en Nurse Practitioners (NP's) een baan krijgen in de gezondheidszorg. Allerwegen verwachten ervaren managers een verder stijging naar de vraag naar deze zorgprofessionals die goedkoop zijn, zelfstandig werken en veel kunnen en weten. Dit blijkt uit een arbeidsmarktonderzoek van de Ministeries van VWS en OCW hebben laten uitvoeren. Op basis van dit onderzoek hebben de Ministeries van OC&W en VWS besloten het aantal opleidingsplaatsen voor de beide beroepen te verhogen van 325 naar 400. Eind van dit kalenderjaar komt het Julius Centrum met een evaluatie van het functioneren van de eerste Physician's Assistants in de eerstelijn. Ook deze afgestudeerden konden met gemak een baan vinden in de eerstelijn. Wil je VWS brief over PA's en NP's lezen? Surf naar www.minvws.nl en probeer brief MEVA/BO-28544566 van Minister Klink aan de voorzitter van de Tweede Kamer te vinden. De brief is op 12 juni verzonden naar aanleiding van de motie Smilde c.s..


ZONMW BEREIDT PROGRAMMA VOOR OVER GEZONDHEIDSBELANGEN


Waarom zouden schooldirecteuren starten met gezondheidsonderwijs? Dan doen zij als zij daaraan belang hechten. Bijvoorbeeld omdat hun school dan meer leerlingen trekt zoals blijkt bij het prisma college in Breda. Of omdat hun leerlingen dan beter rekenen en taal gaan leren en zij hun kerndoelen beter halen. Of omdat hun schoolbestuur of inspectie daarop aandringt. En uiteindelijk ook omdat ze hun kinderen een lang en gezond leven gunnen. Schooldirecteuren starten niet met gezondheidsonderwijs als andere belangen daarmee strijdig zijn. Als bijvoorbeeld leerkrachten dat niet zien zitten. Of als een fusie alle managementaandacht opzuigt. Kortom, soms lopen andere belangen parallel aan het gezondheidsbelang en soms is dat niet het geval. Om te onderzoeken hoe deze belangen liggen in de onderwijs- en andere maatschappelijke sectoren opent ZONMW in de loop van 2009 het programma Parallellie van belangen, zo deelde ZONMW'er dr. Jacomien Ravensbergen mee tijdens de workshop over gezondheidsonderwijs op 27 juni (zie ook bericht hierboven). Wil je contact met haar/ Zij heeft als emailadres Ravensbergen@zonmw.nl


KEUZEBLOK FORENSISCHE GENEESKUNDE POPULAIR DANKZIJ CSI


Begin juni startte het Julius Centrum een nieuw keuzeblok voor tweedejaars geneeskunde studenten. Het blok heet Forensische Geneeskunde. Het blok kreeg zonder enige marketing en programmabeschrijving 72 inschrijvingen voor slechts achttien plaatsen. Wij denken dat dat komt vanwege de televisieserie Crime Scene Investigation en andere politieseries. In ons eigen programma komen lijkschouwing, obductie, sporenonderzoek en natuurlijke dood uitvoerig aan de orde. Ook zijn er excursies ingelast naar onder meer asielzoekerscentrum Ter Apel rond het thema lichamelijke sporen van martelingen en naar de gevangenis in Vught. De studenten volgen het blok nu enkele weken en blijven enthousiast. Wel moet sociaal geneeskundige en Juliusdocent Reinier Haneveld veel structuur en kennis aanbieden in het keuzeblok. Want tweedejaars weten echt nog helemaal niets over forensisch medisch werken. Op de public health onderwijsvergadering komt binnenkort aan de orde of we met de mode en de CSI hype meegaan en het vak willen uitbreiden. Wellicht stoppen we er wat meer educatie over verslavingszorg in. Want in gevangenissen verblijven meer verslaafden dan in verslavingsinstellingen. Wil je meer weten over dit keuzeblok? Stuur een mail naar Reinier Haneveld. Hij is bereikbaar via assistent onderwijs coördinator Marijke van Straaten op M.C.vanStraaten@umcutrecht.nl


OUD UMC UTRECHTER JANNEKE VAN VLIET VERTREKT UIT VLAARDINGEN


Vier jaar geleden vertrok verpleegkundige Janneke van Vliet naar het Vlietlandziekenhuis in Vlaardingen om daar lid van de Raad van Bestuur te worden. In 2003 was zij zorgmanager van het jaar geworden vanwege haar langdurige, grote verdiensten op de divisie Interne Geneeskunde en Dermatologie van het UMC Utrecht. Op 1 juli aanstaande vertrekt zij op verzoek van de Raad van Toezicht van het Vlietland ziekenhuis. Een ernstig verschil van mening met specialisten over de kwaliteit van zorg van een van de afdelingen vormt de reden van het vertrek. In de afgelopen vier jaar maakte Van Vliet het ziekenhuis klaar voor nieuwbouw, stimuleerde een multidisciplinaire, oncologische unit en nam het initiatief tot tal van andere kwaliteitsbevorderende activiteiten. Op 27 juni 's middags nam Janneke van Vliet afscheid tijdens een symposium over kwaliteit van zorg. Inspecteur Wim Schellekens, lector Marieke Schuurmans en ondergetekende traden op als sprekers. Ik heb de gemeenschap van Vlaardingen, de ziekenhuismedewerkers en Janneke gecondoleerd met dit te vroege vertrek.


CONGRES KOSTEN KETENZORG OP 4 JULI TREKT VELE DEELNEMERS


Tweehonderd deelnemers, dat is het aantal deelnemers per 26 juni voor het congres Recente ontwikkelingen in de bekostiging van ketenzorg, dat het Julius Centrum organiseert in het Educatorium van de Universiteit Utrecht, ene gebouw met veel glas dat enkele honderden meters verwijderd ligt van het UMC Utrecht. De deelnemers zijn directeuren en managers van instellingsdivisies, leden Raad van Bestuur van instellingen en instanties, ervaren huisartsen, medisch specialisten en verpleegkundigen, organisatie-adviseurs, hoofden bestuursondersteuning, projectcoördinatoren en docenten van HBO-instellingen. Uit alle provincies zijn deelnemers afkomstig: de meesten uit Utrecht (54) en de minste uit Drenthe (één). Verheugend is dat zo'n dertig deelnemers afkomstig zijn van zorgverzekeraars, bestuursorganen, ministeries en koepelorganisaties. Vanuit het parlement, fractie-ondersteuning aldaar en politieke partijen komt niemand. Wil jij ook naar dit congres en op de hoogte raken van alle keten kosten ontwikkelingen in onderzoek, beleid en veld gedurende het afgelopen jaar? Wil jij vele collega's ontmoeten op 4 juli? Surf dan naar www.integratedcare.nl , klik door op nascholing en schrijf je in.


MASTERCLASS SPOEDZORG VAN START MET METEEN VEEL DEBAT


Op 25 juni startte de tweede editie van de masterclass spoedzorg. De cursus is volgeboekt. Zestien leidinggevenden van ambulancezorg, huisartsenposten, SEH-afdelingen, onderzoeksinstituten en beleidsinstanties gaan zich gedurende twaalf dagdelen verdiepen in elkaars domeinen onder leiding van Juliusdocent dr. Henk van der Steeg en ondergetekende. Ook managementvaardigheden en zelfreflectie krijgen grote aandacht. Alle deelnemers maken een eindopdracht waarin zij voorstellen doen voor innovaties in de spoedzorgketen waarin zij werken. De eerste bijeenkomst begon meteen met een stevig debat over marktwerking. Volgens de een leidt die tot dehumanisering van de spoedzorg. Volgens een ander zouden zelfverwijzers moeten betalen als hun klacht niet acuut is. Ondergetekende heeft gemaand om marktwerking niet bij voorbaat te omarmen of te verguizen. Waar het omgaat is dat spoedzorg toegankelijk en van hoge kwaliteit blijft, doelmatiger wordt en ook preventie van bijvoorbeeld vallen en acute hartdood tot haar missie rekent. Soms helpt marktwerking daarbij en soms niet.


VERSLAVINGSZORG WIL NIET ALLEEN CLINICAL TRIALS


De afgelopen jaren heeft de Nederlandse verslavingszorg veel wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd om te komen tot richtlijnen voor diagnostiek en therapie die gebaseerd zijn op wetenschappelijke evidentie. Tal van clinical trials zijn uitgevoerd. Toch zijn deze trials niet voldoende om te komen tot kwaliteit en effectiviteit van verslavingszorg. Van grote betekenis is ten eerste ook de bekwaamheid van de behandelaar, die op basis van vele jaren ervaring het eigenlijke probleem en aangrijpingspunt voor de behandeling moet achterhalen bij de verslaafde. Ten tweede speelt de competentie om een vertrouwensrelatie aan te gaan met een vaak liegende en wispelturige verslaafde een grote rol. Deze wijze opmerkingen maakte Jaap van der Stel op 23 juni tijdens een vergadering van de Raad voor Bekwaamheidsontwikkeling in de Verslavingszorg waarvan ondergetekende voorzitter is. Van der Stel is auteur van het boek Wat elke professional moet weten over verslavingszorg. In deze recentelijk uitgekomen canon beschrijft hij de beschikbare richtlijnen en de onderzoeken waarop deze gebaseerd zijn. Wil je kennis nemen van de Power Point Points van zijn indrukwekkende lezing? Wil jij hem interviewen of uitnodigen als docent of gastspreker? Zijn emailadres is jaapvanderstel@gmail.com


EUROPESE CURSUS VOOR LEIDINGGEVENDEN START OP 2 FEBRUARI 2009


Ik was in staat betere vragen te stellen aan mijn organisatie over wat wij aan het doen zijn. Dat is wat ik leerde van het European Health Leaders Programme (EHLP). Aan het woord is een leidinggevende van een Zweedse zorgorganisatie die in 2007-2008 met tien anderen aan het EHLP deelnam. Op 2 februari 2009 start de eerst volgende editie van dit programma. Deze bestaat uit vijf modules van gemiddeld drie dagen in Brussel, Boedapest, Stockholm, Durham (UK) en Lissabon. Aan de orde komen grote beleidsissues in die landen zoals vergrijzing, schaarste, ICT , schaalvergroting en marktwerking. Dan komt de vraag aan de orde: hoe gaat een leidinggevende hiermee intern en extern om in verschillende landen. Tenslotte worden goede voorbeelden bezocht van zorginnovaties op één van de genoemde beleidsissues. Bij de vorige edities bestond groot enthousiasme bij de deelnemers over het onderwijsrendement (zie ook het begin van dit bericht). Geef jij leiding in een zorginstelling of bij een zorginstantie? Wil jij je kennis opfrissen en je vaardigheidsrepertoire vergroten? Surf dan naar www.euhlp.eu Je kunt ook een email sturen naar de Nederlandse coördinator en organisator van het Brusselse module en Juliusdocent dr. Henk van der Steeg op hvdsteeg@euronet.nl


MASTERCLASS PRESTATIE MANAGEMENT LOOPT VOL


Verantwoorde zorg is zorg waarover verantwoording wordt afgelegd. Dat betekent onder meer dat er indicatoren nodig zijn om te leren of patiëntenzorg verantwoord is verleend. Deze indicatoren kunnen stimuleren tot een lerende zorgorganisatie: dan vinden discussies plaats over de indicatoren zonder schuldvragen en zonder manipulatie. Ze kunnen ook leiden tot een controlerende organisatie waarin elke indicator met argwaan wordt bekeken en leidt tot ruzie en afschuiving van verantwoordelijkheden. Om op basis van prestatie indicatoren positief te kunnen sturen en een lerende organisatie te stimuleren organiseren het Julius Centrum en accountantskantoor Deloitte vanaf 25 augustus een masterclass van twaalf dagdelen. Natuurlijk krijg je kennis aangereikt over beschikbare kwaliteits- en financiële indicatoren en hun betrouwbaarheid. Maar ook gaan we in op managementvaardigheden zoals het presenteren van goed en slecht nieuws waartoe indicatoren kunnen leiden. Ook gaat het erom de indicatoren mee te nemen in je dagelijkse management. Op dit moment hebben zich acht deelnemers voor deze masterclass aangemeld. Sommigen hebben een zorginhoudelijke en anderen een financiële achtergrond. En dat is prima voor de interactie tussen de deelnemers. Kerndocenten van deze masterclass zijn Deloitter ir Edwin Sinnema, Juliusdocent en arts dr. Henk van der Steeg en ondergetekende. Wil jij ook deelnemen? Surf naar www.integratedcare.nl klik door op nascholing en meld je aan.


VERANTWOORDING Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op. Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan en af door een mail te sturen naar PH.Nieuwsbrief@planet.nl Bij afmelding of wijziging graag vermelden welke versie (bv 293.1, 293.2, etc) je ontving.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan vanaf nr 65 op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.intergratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.
Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de
Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen
en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel: 088 755 9356