Persbericht van de Universiteit Utrecht
Faculteit Sociale Wetenschappen
1 juli 2008
Oratie nieuwe hoogleraar sociologie Beate Völker:
Elkaar aanspreken op asociaal gedrag leidt tot hechtere gemeenschappen
De modernisering van de samenleving heeft nauwelijks invloed gehad op de kwaliteit van sociale netwerken. Niet de sociale relaties zijn veranderd, maar de settings waarbinnen mensen elkaar ontmoeten. In Nederlandse woonbuurten creëren mensen nog steeds gemeenschappen. Ook leidt raciale menging niet tot sociaal isolement, zoals de Amerikaanse politicoloog Robert Putnam recentelijk in de media beweerde. Dit verdedigt hoogleraar Beate Völker in haar oratie over 'sociologische determinanten van prosociaal gedrag' op donderdag 3 juli. Wetenschap en beleid zouden zich volgens Völker meer moeten richten op de mate waarin mensen handelen voor het collectieve belang.
Ontmoetingsplekken van mensen liggen tegenwoordig geografisch verder uit elkaar en zijn voornamelijk ingericht voor de meest belangrijke functie, bijvoorbeeld wonen, werken of ontspannen. Vroeger was er meer overlap tussen ontmoetingsplekken en de daaraan gerelateerde functies. Als gevolg hiervan zijn netwerken minder dicht geworden en ook de relaties in woonbuurten zijn geen sterke, hechte bindingen, maar zwakkere, meer oppervlakkige relaties. Toch zijn juist deze contacten belangrijk voor het functioneren van een gemeenschap en het welzijn van individuen en voor sociale integratie, aldus Völker.
Conflicten tussen groepen
Volgens de nieuwe hoogleraar leidt niet de sociale diversiteit in de omgeving tot minder gemeenschap, maar het zijn de breuklijnen in de sociale structuur. Dat wil zeggen dat er niet perse conflicten ontstaan als een groep raciaal gemengd is. Cruciaal is vooral de samenhang tussen sociale groepen en verschillende kenmerken zoals etniciteit, opleiding en inkomen. Als een groep structureel een ander geloof en een andere opleiding heeft, dan ontstaan breuklijnen en kunnen conflicten ontstaan.
Elkaar aanspreken op gedrag
Voor het ontstaan van gemeenschappen is het belangrijk dat er veel activiteiten ten behoeve van de gemeenschap worden georganiseerd. Daarnaast is het belangrijk dat mensen bereid zijn elkaar op hun gedrag aan te spreken. In buurten waar mensen elkaar bijvoorbeeld aanspreken op de rommel die ze maken op straat, is het gemeenschapsgevoel hoger en worden er ook meer gemeenschappelijke activiteiten ondernomen. Dit kan de buurtbarbecue zijn of een petitie naar de gemeente, maar ook gewoon de overtuiging dat men in de buurt kan aankloppen voor hulp. De aanbeveling die Völker geeft is dan ook dat wetenschap en beleid zich in de discussie over het voorbestaan van gemeenschappen niet zo zeer op onderling vertrouwen moeten richten, maar op de mate waarin mensen ingrijpen ten behoeve van het collectieve belang.
Oratie
Prof.dr. Beate Völker houdt haar oratie 'Sociologische aspecten van pro-sociaal gedrag' op 3 juli 2008 om 16:15 uur in het Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht.
Coordinating Societal Change
De Universiteit Utrecht heeft haar toponderzoek gebundeld in vijftien focusgebieden. Met deze focusgebieden wil de Universiteit Utrecht hoogwaardig onderzoek stimuleren en bijdragen aan het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken. De leerstoel van Beate Völker valt binnen het focusgebied 'Coordinating Societal Change'. Hierin wordt onderzoek gedaan naar de vraag hoe organisaties, families en individuen omgaan met en reageren op maatschappelijke en institutionele veranderingen. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan de globalisering van de economie, de vergrijzing, de individualisering en informatisering van de samenleving en de diversiteitsproblematiek. Meer informatie is te vinden op
Meer informatie
Maria Splinter, voorlichter Sociale Wetenschappen, (030) 253 6718, m.m.splinter@uu.nl.
B.g.g. Wietske de Lange, persvoorlichter Universiteit Utrecht, (030) 253 4073, w.delange@uu.nl.
Universiteit Utrecht