Nederlands Vaccinatie Instituut
Vaccinatie zonder naald
maandag, 04 augustus 2008
Vaccineren zonder naald én zonder pijn. Het Nederlands Vaccin
Instituut en de Bioneedle Group zijn bezig met de ontwikkeling van
mininaaldjes die onder de huid worden gebracht. Dat gaat sneller en
flexibeler en is minder belastend voor het kind. Onlangs publiceerden
de onderzoekers in het wetenschappelijk tijdschrift Vaccine een
artikel over de eerste resultaten die zijn geboekt met tetanusvaccin
via het bionaaldje en toonden aan dat het principe werkt.
Vaccins zullen in de toekomst op steeds meer manieren worden
toegediend. Binnen het NVI wordt de nodige research gedaan om
alternatieve toedieningsvormen te ontwikkelen. Behalve vaccinpleisters
en neusdruppels, werkt het vaccininstituut ook aan de techniek van de
bionaaldjes. Projectleider Hoang Hirschberg: 'Deze naaldjes zijn
gemaakt van een afbreekbare stof en worden gevuld met een antigeen en
vervolgens gevriesdroogd. De gevriesdroogde naaldjes worden door de
huid heen 'geschoten'. Daarna lost het naaldje op en komt het vaccin
vrij.' De Bioneedle Group heeft dit naaldje bedacht en ontwikkeld. Het
NVI doet onderzoek of dit bionaaldje werkt in combinatie met
verschillende soorten vaccins, zoals tegen tetanus en hepatitis B.
Minder vaccin nodig
UIt het artikel in Vaccine blijkt dat de techniek met de mininaaldjes
een goed alternatief kan zijn voor injecties met conventionele naalden
en spuiten. De onderzoekers hebben ook het werkingsprincipe met
tetanus toxoïd - het proof of principle - aangetoond.
Hoang: 'In vergelijking met gewone (reguliere) injectie bij muizen
laat deze alternatieve toediening voor tetanus toxoïd gunstige
resultaten zien. We hebben drie conclusies kunnen trekken. De eerste
is, dat we een even hoge immuunrespons op kunnen wekken met het
bionaaldje als met een reguliere injectie. Vervolgens hebben we
aangetoond dat we met de bionaaldjes een goede immuunrespons op kunnen
wekken met vier keer minder antigeen dan via reguliere injecties.
Daardoor heb je minder vaccin nodig en ben je goedkoper uit. ' Ook de
stabiliteit van het vaccin bleef goed, vertelt de onderzoeker. 'In het
experimenteel onderzoek hebben we aangetoond dat de gevriesdroogde
combinatie van bionaald en antigeen stabiel is bij hoge temperaturen,
veel stabieler dan de vloeibare vaccins. Voordeel is dat voor de
bionaald geen koeling nodig is en dus de noodzaak van een dure en
bewerkelijke 'cold chain' vervalt. Denk maar eens wat dit kan
betekenen voor de ontwikkelingslanden.'
Hepatitis B
Naast het onderzoek met tetanus toxoïd, dat nu is afgerond, wordt in
kaart gebracht of deze wijze van toediening zich ook laat combineren
met andere vaccins. Hoang: 'Bovenaan onze prioriteitenlijst staat het
Hepatitis B-vaccin. Daar zijn we op vergelijkbare wijze mee aan de
slag gegaan. En al zijn we nog niet zover als met het tetanusvaccin;
ook hier geldt dat we met de combi van bionaald en hep B-antigeen
dezelfde immuniteit kunnen opwekken als met vaccinatie via spuit en
naald. De volgende stap is dat we proberen aan te tonen dat met een
lagere dosering vaccin een vergelijkbare afweer wordt verkregen. Dit
experimentele onderzoek start in september aanstaande. Ook hier kijken
we dus of we met minder vaccin toe kunnen. Als we erin slagen om het
werkingsprincipe aan te tonen, zullen we met deze alternatieve
toediening ook klinisch onderzoek gaan doen om de werking bij mensen
te onderzoeken.'
Naast Hepatitis-B zijn de vaccinonderzoekers van het NVI net gestart
met poliovaccin. Hoang: 'Deze activiteiten verkeren nog in een pril
stadium; op dit moment worden pogingen gedaan om eerst het poliovaccin
gevriesdroogd te krijgen. Als dit lukt, kijken we of we het vaccin ook
in de Bionaaldjes kunnen vriesdrogen. Met poliovaccin wordt ook
onderzoek gedaan naar een dermale toediening via een naaldloze
vloeistofinjectie met behulp van druk.'
Snel en schoon
Al met al lijkt de Bionaald een kansrijke technologie, waarvan de
ontwikkeling door bijvoorbeeld de WHO en Gezondheidsraad met
belangstelling wordt gevolgd. De behoefte aan alternatieve
toedieningsvormen groeit nu het aantal mogelijke vaccins alsmaar
toeneemt. Op dit moment krijgen kinderen tot ze 9 jaar zijn zo'n 14
vaccinaties. Dat aantal neemt verder toe. Een prik geeft vaak stress
en angst. Alternatieve toediening zonder gebruik te maken van een
naald, is minder belastend voor het kind en zou de
vaccinatiebereidheid op peil kunnen houden of zelfs vergroten.
Het aantal prikken wordt zo klein mogelijk gehouden door zoveel
mogelijk vaccins in één prik te geven, zoals gebeurt bij het
DKTP-Hib-vaccin. Het maken van combinatievaccins is echter complex,
duur en tijdrovend. Vaccins reageren vaak op elkaar in een combinatie
en de verschillende antigenen kunnen gecombineerd soms minder goed
werken dan wanneer ze afzonderlijk worden toegediend. Met alternatieve
toedieningsvormen vervalt of vermindert de noodzaak om antigenen te
combineren.
Bovendien zijn naalden, met name in ontwikkelingslanden, een bron van
infecties door prikongelukken en door hergebruik. Het voordeel van de
mininaaldjes is dat je zeer snel kunt vaccineren en de noodzaak om het
vaccin tijdens opslag en vervoer gekoeld te houden (cold chain)
vervalt
Bronnen:
Bioneedles-trade mark as vaccine carriers
Hirschberg HJHB ; Wijdeven GGP van de ; Kelder AB ; Dobbelsteen GPJM
van den ; Kersten FGA . Vaccine 2008; 26(19):2389-97
Artikel website NVI, 21 september 2007:
Pijnloos vaccineren zonder naald