On the mobility of biomolecules: a fluorescence microscopy approach
Datum: 08 september 2008
Promotie: G. van den Bogaart, 13.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat
5, Groningen
Proefschrift: On the mobility of biomolecules: a fluorescence
microscopy approach
Promotor(s): prof.dr. B. Poolman
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Nieuwe technieken helpen microbiologisch onderzoek vooruit
Geert van den Bogaart beschrijft in zijn proefschrift de ontwikkeling
en toepassing van verschillende fluorescentie-spectroscopie
technieken. Met deze technieken was het mogelijk de diffusiesnelheid
te meten van eiwitten in cellen en lipiden in celmembranen. Zodoende
verkreeg Van den Bogaart informatie over de precieze invloed op
diffusie van moleculaire interacties en van hoge macromolecuul
dichtheden (crowding effecten). Zijn ontdekking dat bepaalde eiwitten
in de celmembraan 0,000003 mm grote tunnels vormen waar kleine
eiwitten doorheen kunnen, heeft wellicht toepassingsmogelijkheden in
bijvoorbeeld nieuwe toedieningsvormen van medicijnen.
Van den Bogaart ontwikkelde een techniek om diffusie door
membraankanalen te meten. Hierdoor verkreeg hij belangrijke inzichten
in het pore-vormende mechanisme van kanaaleiwitten en antimicrobiële
peptiden. Zo helderde hij het anti-bacteriële mechanisme op van
melittine, het verreweg grootste bestanddeel van bijengif. Melittine
is een potentieel nieuw antibioticum, omdat het bacteriecellen lek
maakt en doodt.
Ook ontdekte hij dat de diffusie van vetmoleculen in de celmembraan
sterk afhangt van de aanwezigheid van suikermoleculen. De interactie
tussen vetmoleculen en suikermoleculen is belangrijk voor o.a. het
invriezen en drogen van voedsel, zaden, spermacellen, etc.
Het meten van de diffusiesnelheid van eiwitten in bacteriecellen helpt
hun hoge groeisnelheid te verklaren: zo deelt de ziekteverwekkende
darmbacterie E. coli iedere 20 minuten.
Ten slotte beschrijft Van den Bogaart in zijn proefschrift de
ontdekking van een nieuw mechanisme voor gelokaliseerde productie van
eiwitten tijdens de celdeling. Dit helpt te begrijpen hoe de ene cel
een levercel wordt en de volgende een neushaarcel. Ook schept het
inzicht in het vraagstuk waarom sommige cellen verkeerd delen en
gevaarlijke kankercellen vormen.
Geert van den Bogaart (Utrecht, 1980) studeerde biologie aan de
Rijksuniversiteit Groningen waar hij zijn promotieonderzoek deed bij
de vakgroep Enzymologie van het Groningen Biomolecular Sciences and
Biotechnology Institute.
Rijksuniversiteit Groningen