Prospect Park IV
Gijs Frieling: A Mon Seul Désir
09.09.08 - 25.01.09
Met A Mon Seul Désir, een overrompelende all-over muurschildering in
een van de grote zalen van het museum, laat de Nederlandse schilder
Gijs Frieling (1966, Amsterdam) welbewust oude tijden herleven. De
zinderende kleuren en het ornamenteel programma zijn op deze schaal
bijna fysiek ervaarbaar en geven kracht aan Frielings uitspraak dat
het realiseren van je diepere verlangens 'het toppunt van moed' is. In
Frielings onorthodoxe kunstopvatting heeft de 15e-eeuwse uitvinding
van het centraal perspectief en Duchamps concept van de ready made
veel 'wezenlijks buiten de kunst gesloten'. Hij herkent zichzelf in
Joseph Beuys, de Duitse kunstenaar-sjamaan die kunst in samenhang met
het leven wilde begrijpen.
Voor Frieling staat het losse schilderij symbool voor het huidige
isolement van de kunst. Haar autonome status en allerlei bestaande
opvattingen over originaliteit en persoonlijk handschrift maken het
hem onmogelijk wezenlijker zaken in de kunst uit te dragen. In zijn
hang naar religieus geïnspireerde gesamtkunstwerken - waarin
architectuur, ruimte, beeld, functie en menselijke aanwezigheid
harmonieus samenvallen - sluit de kunstenaar daarom liever aan bij
bestaande decoratieve en folkloristische tradities zoals de inheemse
traditie van de Hindelooper schilderkunst.
Zoals elke muurschildering van Frieling is ook A Mon Seul Désir
gebaseerd op een programma van nauw omschreven schilderkunstige
handelingen. De vele gestileerde bloem- en plantmotieven - 'Kingdoms'
noemt de kunstenaar ze - komen volgens deze strenge systematiek en op
ambachtelijke wijze met hulp van assistenten tot stand. De consequente
opbouw in lagen en de herhaling van motieven doet in de schildering
een ritmiek ontstaan die, aldus Frieling, de ruimte tweedimensionaal
laat ervaren. Een streven dat hij naar zijn zeggen deelt met
monumentale schilders vóór de uitvinding van het centraal
perspectief.
Zijn Christelijke geloofsbeleving sterkt Frieling in de juistheid van
zijn aanpak: 'Een sacrament heeft een liturgie. Dat is een soort
partituur voor handelingen die altijd hetzelfde zijn.(..)Ieder woord
en ieder gebaar ligt als het ware vast.(..)Binnen die partituur van
het sacrament voltrekt zich toch iets dat je niet kunt benoemen.(..)De
afgelopen jaren werd mijn werk steeds methodischer en wist ik van te
voren precies hoe ik het ging maken. Dat is voor mij een manier om me
helemaal op de handeling te kunnen concentreren, al je aandacht in de
handeling te kunnen stoppen(..)Dus niet meer het schilderen als
avontuur. Juist helemaal niet.'
Frielings religiositeit staat zijn ongebonden manier van denken
gelukkig niet in de weg. Moeiteloos schakelt hij in gesprekken van 18e
eeuwse Oezbekistaanse Ikatweefsels via Deense stijlkamers naar de
gekleurde structuren van 'hardcore' minimalist Donald Judd, die zich
sterk liet beïnvloeden door de kleurprogramma's van Romaanse
kerkfresco's. Belangrijk voor de kunstenaar was met name zijn
grootmoeder, Nelke van Osselen wiens bibliotheek (met veel publicaties
over meetkundige principes in de plantenwereld) hij erfde. Als wis- en
natuurkundige ontwikkelde zij een reeks kartonnen modellen van
platonische lichamen die eveneens getoond worden. De meubels en
vitrines zijn van de hand van monnik-architect Dom Hans van der Laan
uit de collectie van het Bonnefantenmuseum.
Gijs Frieling won in 1994 De koninklijke subsidie voor Vrije
Schilderkunst, in 1999 de basisprijs van Prix de Rome schilderen.
Sinds 2006 is hij directeur van het Amsterdamse kunstenaarsinitiatief
W139.
Prospect Park
Prospect Park is een halfjaarlijkse presentatie van recente en
voorgenomen aankopen van jonge kunstenaars uit Nederland en de
(Eu)regio die een eigenzinnige positie innemen in de kunst.
Foto Gijs Frieling
Bonnefanten Museum Maastricht