Leontius von Neapolis und Symeon der heilige Narr
Datum: 18 september 2008
Promotie: J. Hofstra, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Proefschrift: Leontius von Neapolis und Symeon der heilige Narr
Promotor(s): prof.dr. J. Bremmer
Faculteit: Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap
De heilige dwaas als `verborgen' Christus
Het proefschrift van Jan Hofstra heeft een zonderlinge heilige als
onderwerp: Symeon, de heilige dwaas om Christus' wil. Het leven van
deze heilige (Syrië, midden 6e eeuw) werd opgetekend door Leontius van
Neapolis. Hofstra's studie toont aan hoe een heiligenleven doelbewust
kan worden geconstrueerd en van een subtiel vormgegeven diepgang kan
worden voorzien - ook als er over de heilige amper historisch
betrouwbare feiten bekend zijn. De heilige figureert in dit geval als
inspiratie voor een boeiende preek. Daarnaast heeft deze `vita'
volgens Hofstra ook trekken van een psychologische roman.
Leontius van Neapolis leefde in de 7e eeuw op Cyprus. In zijn eerdere
Leven van Johannes de Barmhartige geeft Leontius al blijk van een
kritische opstelling, door zijn voorliefde voor humor en
aanstootgevend gedrag als middel om kerk en samenleving moreel en
religieus bewust te maken. Daarin blijken alle bouwstenen al aanwezig
voor de latere Vita van Symeon. De auteur kende zorgen over de
kerkelijke en monastieke situatie in zijn tijd, maar zijn vita's
geven, kort voor de Arabische verovering van het oostelijk deel van
het Byzantijnse rijk, geen blijk van een ondergangsstemming.
Leontius blijkt een fris schrijvende auteur, en het Leven van Symeon
heeft een subtiele en krachtige compositie, aldus Hofstra. Symeon
speelt een rol en heeft een verborgen opdracht. Als dwaze monnik kan
hij zich identificeren met verschoppelingen, en bij zijn dolle streken
tot redding weet hij vele aanzienlijken van hun verborgen
ongerechtigheden te overtuigen. Leontius construeert daarbij
parallellen tussen het leven van Jezus en Symeon, die als een alter
Christus in uiterste vernedering zijn reddingswerk verricht. Hofstra
gaat uitvoerig in op deze parallellen. Leontius wil, volgens Hofstra,
in dit geschrift vol kritische humor niet de heilige dwaasheid als
levensweg propageren: hij is er vooral op uit echt overspannen
monniken te rehabiliteren - wie weet is in hen Christus verborgen.
Jan Hofstra (Groningen, 1945) studeerde theologie aan de
Rijksuniversiteit Groningen. Hij begon zijn onderzoek bij de vakgroep
kerkgeschiedenis en liturgiewetenschap aan de Faculteit Godgeleerdheid
en Godsdienstwetenschap. Later was Hofstra Nederlands-Hervormd
predikant, en momenteel is hij directeur van een reisorganisatie en
van studie- en bezinningscentrum Karmel Drachten. /ES
Rijksuniversiteit Groningen