De boer op
Erfgooiers, hoeders van het landschap
HILVERSUM, 20080918 -- "We kunnen een erfgooier beschrijven als iemand die man uit man in Gooiland geboren is en de gemene grond mag gebruiken zodra hij zelfstandig een boerenbedrijf in het Gooi kan uitoefenen." DE BOER OP vertelt het verhaal van deze boeren - of Erfgooiers - die grote invloed hebben gehad op de vorming van het Gooise landschap. Veel bekende Nederlandse kunstenaars maakten de Erfgooier en de schoonheid van de landelijke omgeving tot hun onderwerp. Onder hen waren Leo Gestel, Ferdinand Hart Nibbrig, Anton Mauve en Jan van Ravenswaaij. Hun impressies van de boeren en akkers zijn artistieke hoogtepunten uit deze tentoonstelling.
Het Nederlandse boerenbedrijf kreeg na de Tweede Wereldoorlog een ander aanzien. Niet langer was de boer een van de pijlers van de Nederlandse samenleving, die voorzag in een adequate voedselvoorziening. Hij werd ook vertegenwoordiger van een steeds minder populaire bedrijfstak (bio-industrie, mestoverschot). Ook moest landbouwgrond afgestaan worden voor de aanleg van spoorlijnen, wegen, natuurgebieden en woningbouw. Dat is ook in het Gooi het geval geweest. Eeuwenlang werd het beeld bepaald door een groep verenigde boeren, Erfgooiers; boeren die in een lange traditie stonden en onderling afspraken maakten over het gebruik, beheer en behoud van gemeenschappelijk gelegen gronden. Onder invloed van maatschappelijke ontwikkelingen kwam er in de jaren zeventig van de vorige eeuw een einde aan deze organisatie van Erfgooiers. Het Gooise landschap is echter grotendeels intact gebleven.
Die nu zeer gewaardeerde groene omgeving, is de nalatenschap van de Erfgooiers. En hoewel de Erfgooiers zich inmiddels in de marge bevinden van de landbouw, vullen de kranten zich nu met de oproep om eerherstel van de Nederlandse landbouw. Deze actualiteit van grondhonger en dreigende voedseltekorten, is voor Museum Hilversum aanleiding aandacht te besteden aan de Erfgooier en zijn verdwenen boerenbestaan en -landschap.
De combinatie van schilderkunst, cartografie, fotografie en de mogelijkheid het landschap zelf te bekijken, zorgt voor een unieke blik in de geschiedenis en toekomst van een regio, zowel in landschappelijk als sociaal-cultureel opzicht. Deze tentoonstelling vraagt aandacht en eerherstel voor de boer als hoeder van het Gooise en Nederlandse landschap.
Dr. A. Kos, auteur van de uitgave `Erfgooiers. Ten eeuwigen dage´, promoveert als middeleeuws historicus op deze geschiedenis van het Gooi. Hij is curator van deze tentoonstelling.