PH.Nieuwsbrief 317.10

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht


VRAAGGESTUURDE ZORG IS ONBETAALBAAR


In de periode 1985 tot 2000 domineerde de aanbodssturing in de Awbz. De zorgquote daalde over die periode van 3,5% naar 3,0%. Deze quote is het percentage van het nationaal inkomen (preciezer van het Bruto Binnenlands Product) dat Nederland uitgeeft aan de Awbz. In 2000 stapte Nederland over op vraagsturing. Sinds dat jaar steeg de zorgquote naar 3,8% in 2005. Het Centraal Planbureau verwacht dat deze stijging doorzet tot 4,2% in 2012 en 6,8% in 2020. Indien aanbodssturing terugkeert, blijft de zorgquote tot 2020 op het niveau van 3,5%. Al deze informatie staat op p. 59 van het advies dat de Sociaal Economische Raad (SER) eind maart uitbracht over de Awbz. Op woensdag1 oktober gebruikte ondergetekende deze kennis in een voordracht bij het Zorgberaad Dordrecht. Driehonderd bestuurders, leidinggevenden, patiëntvertegenwoordigers, ervaren professionals bogen zich over de toekomst van de Awbz. Mijn stelling was dat vraagsturing onbetaalbaar is. Want bij een quote van 6,8% voor de Awbz ontstaan spanningen in ander sectoren zoals onderwijs, veiligheid, huisvesting, welzijn en de Nederlandse inzet bij de oorlogen in Irak en Afghanistan. Want een stijging van de quote van 3,8 naar 6,8% gaat het om bijna een verdubbeling van de Awbz uitgaven, die in 2008 zo'n twintig miljard euro bedragen. Ik pleitte voor een stabiele zorgquote van 4,2%: hoger dan bij uitsluitend vraagsturing en lager dan bij volle ruimte voor vraagsturing. In mijn voordracht uitte ik ook kritiek op de SER, die vanaf p. 60 van haar advies uitgebreid vraagsturing bepleit en niet terugkomt op de consequentie daarvan: een aanzienlijke stijging van de zorgquote. De Power Point schema's bij mijn lezing tref je aan op www.integratedcare.nl doorklikken op lezingen. Het SER-advies staat op www.ser.nl


CDA EN PVDA WILLEN AANZIENLIJKE STIJGING VAN AWBZ


Mijn lezing in Dordrecht (zie bericht hierboven) trok de aandacht van de Tweedekamer leden Wolberts (PvdA) en Vietsch (CDA) en Eerstekamerlid Peters van de SP. Zij waren bij dat zorgberaad aanwezig en wezen een stabiele zorgquote van 4,2% af. Zij kozen alle drie onverkort voor vraagsturing en de 6,8% zorgquote in 2020. De zaal kreeg ik evenmin mee. Een van de reacties: Als Wouter Bos miljarden extra beschikbaar heeft voor Fortis, dan kunnen er ook miljarden bij voor de chronische zieken. Ik heb de zaal verteld dat ik als macro-econoom ben opgeleid door Wim Duisenberg en later Public Health expert werd en dat 6,8% echt niet haalbaar is. Maar ook het uit de hemel roepen van Wim mocht niet baten.


DORDRECHTSE ZAAL VINDT ONDERGETEKENDE BETROUWBARE SPREKER


Aan het einde van het flitsende debat in Dordrecht (zie berichten hierboven) met zaal en kamerleden tegen ondergetekende, kregen de 300 aanwezigen een stembiljet. Zij mochten de meest betrouwbare spreker kiezen uit drie kamerleden, drie Dordrechtse zorgnotabelen en een Utrechtse hoogleraar. Tot mijn aangename verrassing koos men voor ondergetekende. Ik snap het niet want men stemde niet in met mijn pleidooi van 4,2% Awbz zorgquote. De beloning bestond uit een prachtige aardewerk schaal beschilderd door Dordrechtse verstandelijk gehandicapten. Die staat nu in huize Schrijvers.


DUITSLAND STIMULEERT DISEASE MANAGEMENT PROGRAMMA'S KRACHTIG


Honderden miljoenen euro's extra stopt de Duitse regering vanaf 1 januari 2009 in Disease Management programma's voor mensen met diabetes, hart- en vaatziekten, Astma/copd, depressie en kanker. De regering geeft elke zorgverzekeraar 180 Euro per verzekerde om te besteden aan Disease Management programma's. Die programma's moeten in ieder geval inhouden: 1. inschrijving op naam door patiënt en door de arts 2. preventieve interventies: zowel periodieke controles als educatieprogramma's 3. betaling voor activiteiten binnen het DM programma op basis van een abonnementstarief 4. aanlevering van anonieme data door professionals die aan het DM programma meedoen 5. bereidheid bij professionals om zich bij te scholen en open te staan voor feedback op basis van verzamelde data.

De Duitse CDU- SPD regering heeft besloten om krachtig door te gaan met de invoering van Disease Management programma's vanwege de overtuigende resultaten van de afgelopen jaren. Zwitserland, Oostenrijk en Nederland volgen de ontwikkelingen in Duitsland op de voet. Ondergetekende verheugt zich erop om in de komende maanden in Zürich, Wenen en Berlijn Nederlandse kennis over DM in te brengen. Wetenschappers in Nederland weten meer -zo blijkt althans uit mijn contacten- over implementatie van transmurale zorg, zorgprogramma's en samenwerkingsverbanden op lokaal niveau. Op regeringsniveau is in Duitsland de bereidheid tot stimulering van Disease Management groter dan in Nederland. Men houdt daar niet zo vast aan marktwerking met de overheid op afstand. Men ziet zorgverzekeraars als doorgeefluik voor volksgezondheidsbeleid van regering en parlement. En dan komt er een regeling uit de bus die zorgverzekeraars stimuleert tot DMP's met 180 euro per verzekerde.


MASTERCLASS DISEASE MANAGEMENT LOOPT VOL


In december 2008 start bij het Julius Centrum de tien middagen durende masterclass over geïntegreerde zorg en Disease Management programma's. Acht personen hebben zich nu aangemeld. Er is nog plaats voor acht ander deelnemers. Wij mikken op een groep van zestien ervaren professionals en managers die al jaren bezig zijn op lokaal niveau met transmurale zorg, zorgprogramma's, ketenzorg en zorgketens. Je werkt bij een Stichting of projectbureau die de samenwerking ondersteunt. Of je bent directeur of beleidsmedewerker bij GGD, eerstelijnsorganisatie, geestelijke gezondheidszorg, thuiszorgaanbieder, instelling voor ouderenzorg of een ziekenhuis. Ook beleidsmedewerkers bij zorgverzekeraars en bij bureaus Volksgezondheid van gemeenten en provincies zijn van harte welkom. In de Masterclass krijg je ten eerste feitenkennis aangereikt over wet- en regelgeving bijvoorbeeld over keten-DBC's en de laatste stand van zaken met de financiering van de eerstelijn. Gastsprekers en de cursusleiding (Juliusdocent dr. Henk van der Steeg, arts en ondergetekende) staan borg voor up-to-date informatie. Daarnaast wissel je ervaringen uit met collega's uit andere delen van het land en uit ander werksetting. Ook de ontwikkelingen bij Kaiser Permanente en in Duitsland komen uitvoerig aan de orde. Wil je deelnemen aan deze Masterclass? Schrijf je dan in via www.integratedcare.nl en klik door op nascholing. Je kunt ook een mail sturen aan Masterclass organisator Margriet Hageman op G.M.C.Hageman@umcutrecht.nl


PATIËNTENBEWEGING STAAT OP 4 DECEMBER VOOR VELE VRAGEN


Moeten patiënten- en gehandicapten (pg-)organisaties professioneler worden en meer beroepskrachten krijgen? Of juist niet en moet de macht blijven bij de leden en vrijwillige bestuursleden? Krijgen zij een grote rol in de patiënteneducatie als deze binnenkort gefinancierd wordt vanuit de Zorgverzekeringswet? Krijgt lotgenotencontact binnen deze organisaties meer betekenis nu via het internet makkelijker onderlinge steun is te verlenen? En wat moet eigenlijk de betalingsgrondslag voor de overheid worden voor deze organisaties: het aantal leden? De activiteitenomvang? En gaan de pg-organisatie mee onderhandelen als derde partij met zorgaanbieders en zorgverzekeraars over prijzen en volumes van zorg? Deze en nog veel meer vragen komen aan de orde op het congres Recente ontwikkelingen in educatie, lotgenotencontact en de derde partijrol van patiënten- en gehandicaptenorganisaties dat het Julius Centrum op 4 december organiseert op de Universiteit Utrecht. Aan het begin bieden drie plenaire inleiders overzichten over internationale ontwikkelingen (Angela Coulter van het Picker institute te Oxford), omvang en aspecten van de patiënten- en gehandicaptenbeweging (dr. Heleen Kamphuis van Prismant maakt dan het brancherapport 2008 openbaar) en de ervaringen en meningen van actieve betrokkenen (Julius onderzoeker drs. Mascha Berk bespreekt haar rapport Stille Kennis met resultaten uit interviews met meer dan 300 betrokkenen van pg-organisaties). Na deze plenaire inleidingen volgen twee rondes van workshops met als thema's 1. professionalisering van pg-organisaties 2. pg-organisaties en farmaceutische industrie 3. de rol van de koepels en de pg-organisaties 4. interneteducatie en pg-organisaties 5. bekostiging pg-organisaties en overheid 6. pg-organisaties en het meten van klantervaringen met de CQ Index 7. pg-organisaties en wetenschappelijk onderzoek. De inleiders van de workshops hebben allen een grote staat van dienst binnen en nabij patiënten- en gehandicaptenorganisaties. Zij hebben ook uitgebreid meegedacht aan de opzet van dit congres. Ondergetekende sluit het congres af met een plenaire discussie waarin antwoorden op onder meer de vragen aan het begin van dit bericht aan bod komen Wil je weten wat de rol van de georganiseerde patiëntenbeweging is en wordt bij belangenbehartiging, derde partijrol, educatie en lotgenotencontact? Schrijf je dan in voor dit congres. Surf naar www.integratedcare.nl en klik door op nascholing.


WIE OP HET CIRCUIT ZIT HEEFT VOORRANG, ZOWEL IN VERKEER ALS IN DE ZORG


Bij de meeste verkeerscircuits moeten automobilisten die van de zijwegen arriveren, het verkeer op het circuit voorlaten gaan. Uiteindelijk leidt dat tot een snellere uitstroom voor iedereen. Ook in ziekenhuizen zou dat een bedrijfskundig principe kunnen zijn. Wie eenmaal binnen is, gaat snel langs alle diagnostische en therapeutische afdelingen. Er zijn geen wachttijden binnen het circuit. De consequentie is wel, dat wie voor het eerst in het circuit wil, langer moet wachten. De wachttijd voor het eerste planbare, niet spoedeisende polikliniekbezoek wordt langer. Deze vergelijking tussen verkeer en zorg kwam uitvoerig aan de orde tijdens een workshop van innoverende UMC Utrecht- en Achmea medewerkers. De eenmalige bijeenkomst kwam tot stand dankzij het initiatief van de gedreven Achmea innovatie expert en sociaal geneeskundige Jan Taco te Gussinklo. De workshop vond plaats in het prachtige opleidingscentrum van Achmea, gelegen te Zeist nabij de A28. Ondergetekende zat de workshop voor. UMC Utrecht Bestuurssecretaris Jos Kuilboer nam deel aan de Utrechtse delegatie. Aan de orde kwamen twee UMC Utrecht initiatieven. Het eerste betrof wachttijd verkorting op de poli's van het Wilhelmina Kinderziekenhuis. Het tweede betrof de vervanging van controlebezoeken op de poli voor orthopedie door internetcontacten waarbij patiënten vragenlijsten invullen die ingaan op de te controleren vastzittendheid van heup- en knieprothese. Van de workshop is geen verslag beschikbaar. De deelnemers leerden veel van elkaars werelden. Eigenlijk biedt het verkeer met zijn circuits, files en scheiding van verkeersgebruikers vele aanknopingspunten voor zorgbeleid besefte ik, na afloop wachtend in de auto totdat ik een verkeersplein op mocht rijden.


REKENKAMER BEREIDT ADVIES OVER ZORGINNOVATIE VOOR


Doet de regering genoeg om zorginnovaties te implementeren? Wat komt er nu voort uit al die implementatie activiteiten van het Ministerie van VWS, de Zorgautoriteit, ZonMw en andere beleidssatellieten rondom VWS? Deze vragen beantwoordt de Algemene Rekenkamer (AR) omstreeks maart 2009. Ter voorbereiding van haar advies had de AR vijf innovatie experts uitgenodigd voor een drie uur durende workshop op woensdag 1 oktober over tussentijdse resultaten. Ondergetekende was een van die vijf. Ik heb beloofd niets uit de conceptstukken en de 1 oktober workshop te verklappen. Wat mij opviel was, dat de experts het zo met elkaar eens waren. Ergens in maart 2009 zal ik graag aandacht besteden aan het advies van de Algemene Rekenkamer.


GEZONDE IJSLANDSE SCHOLIEREN PRESTEREN BETER


De rapportcijfers van 14 en 15 jarige IJslandse scholieren zijn hoger indien zij gezond leven. Deze bevindingen komen voort uit een vragenlijstonderzoek onder 6346 kinderen van de Universiteit van Reykjavik en de Columbia University van New York. De onderzoekers vroegen naar 1. rapportcijfers voor een aantal vakken 2. het lichaamsgewicht 3. de voedingsgewoonten 4. de consumptie van fruit en groenten in het bijzonder 5. de mate van sport en bewegen 6. het schoolverzuim 7. het opleidingsniveau van de ouders 8. de aanwezigheid van depressieve gevoelens en 9. het (positieve of negatieve) zelfbeeld van de leerling. De onderzoekers hanteerden variabele 1 als primaire uitkomstmaat en variabelen 2 tot en met 5 als verklarende factoren. Zij controleerden op variabelen 7 tot en met 9. Uiteindelijk kwamen zij tot de conclusie waarmee dit bericht begint. Van de variantie in rapportcijfers werd 24% verklaard door de gezonde leefstijlen. Het artikel is als volgt te vinden op pubmed: Sigfusdottir AI cs, Health Behaviour and academic achievement in Icelandic school children, Health Education Research, (22), 2007, pp 70-80. De alerte, Utrechtse GGD epidemioloog Jaap Toet attendeerde mij op dit artikel.


VERANTWOORDING Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op. Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan en af door een mail te sturen naar PH.Nieuwsbrief@planet.nl Bij afmelding of wijziging graag vermelden welke versie (bv 293.1, 293.2, etc) je ontving.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan vanaf nr 65 op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.intergratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.
Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de
Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen
en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel: 088 755 9356