Academici kunnen bijdragen aan vredeshandhaving
West-Europa is sinds 1945 een vredig oord, maar in andere delen
van de wereld slaan de mensen elkaar de laatste decennia
regelmatig de hersens in. Volgens Madeleine Hosli, hoogleraar
internationale betrekkingen kan universitair onderzoek ertoe
bijdragen dat het niet zover komt.
Afbeelding
Prof.dr. Madeleine Hosli: `Academici kunnen met systematisch
onderzoek veel bijdragen aan het beëindigen van oorlogen en het
bewaren van de vrede in politiek instabiele regio's.'
Als het al tot wapengekletter is gekomen, dan kunnen academici
bijdragen de factoren te vinden die helpen het conflict een
halt toe te roepen. Ze zegt dinsdag 14 oktober in haar oratie
dat academici met systematisch onderzoek veel kunnen bijdragen
aan het beëindigen van oorlogen en het bewaren van de vrede in
politiek instabiele regio's. De vergelijking wordt gemaakt met
het voorkomen en genezen in de medische wetenschap. De hospik
loopt daarbij niet rond op het slagveld, maar duikt vanachter
zijn bureau in de oorlogsstatistieken.
Vredesbespreking
Hosli maakt haar standpunt duidelijk aan de hand van een
internationale verzameling oorlogsstudies die zowel
grootschalig statistisch onderzoek als verfijnde case study's
bevatten. Door studies uit beide invalshoeken te combineren tot
één geheel kunnen academici tot samenhangende conclusies komen
met betrekking tot het uitbreken en stoppen van oorlogen.
Speerpunt van Hosli's betoog is een overzicht van factoren die
invloed hebben op het stichten en bewaren van vrede. Het in
kaart brengen van al die factoren moet tot een groter aantal
succesvolle vredesbesprekingen leiden.
Afbeelding: Gewapend conflict
Lange oorlog, lange vrede
Zo speelt de lengte van de oorlog een grote rol bij het in
stand houden van het vredesakkoord. Hoe langer de oorlog, hoe
bewuster alle partijen zich van hun situatie worden. Een goed
bewustzijn van de oorlogssituatie zou de kans op een langdurige
vrede vergroten, omdat de voorwaarden van het vredesakkoord op
die manier goed kunnen worden afgestemd op de onderlinge
verhoudingen. Bij oorlogen die in een impasse verkeren is de
hoop op langdurige vrede het meest gerechtvaardigd. De zin om
oorlog te voeren is in die gevallen bij beide partijen dusdanig
afgenomen dat de vredesbesprekingen makkelijker tot een
succesvol eind worden gebracht.
Zorgenkindjes
Kenmerken die bij het sluiten en bewaren van vrede voor
problemen kunnen zorgen zijn in overvloed aanwezig. Vooral
regio's met een (gevallen) dictatoriaal bewind en slechte
economische omstandigheden zijn licht ontvlambaar. En vooral
burgeroorlogen waarin meerdere partijen elkaar het leven zuur
maken om elkaars ras of identiteit zijn potentiële
zorgenkindjes. De belangen zijn dan zó divers en verstrengeld,
dat de voorwaarden vrijwel nooit door alle onderhandelaars
worden geaccepteerd. Bovendien is het in dergelijke conflicten
vaak zo dat de regering is gevallen en de krijgslieden burgers
zijn die elkaar vanuit hun eigen voortuin bestoken. Mocht het
al tot vrede komen dan is de naoorlogse situatie vaak zo labiel
dat het conflict al gauw weer tot uitbarsting komt.
Afbeelding : Europese Unie als bemiddelaar
Bemiddelaar
Hosli legt de nadruk in haar oratie vooral op moeilijk op te
lossen conflicten. Het belang van een onpartijdige
gezaghebbende bemiddelaar staat volgens de door Hosli
behandelde onderzoeken voorop. De leden van de Europese Unie
kunnen voor de oplossing van gewapende conflicten putten uit
een ruim arsenaal van kennis. De onderhandelaar moet wel
geloofwaardig zijn. Om die reden wordt ook ruim aandacht
besteed aan de stemverhoudingen binnen de Europese Unie en op
welke wijze die zich hebben ontwikkeld. Hosli laat zien dat de
verdeling van stemgewichten in de Europese Unie wel eens
erratisch is verlopen. Academici kunnen bijdragen aan het
ontwikkelen van betere stemregels voor internationale en
regionale organisaties.
(14 oktober 2008/Tim Vos)
14/10/2008
Universiteit Leiden