ChristenUnie
Bijdrage Cyntia Ortega begroting Economische Zaken
woensdag 22 oktober 2008 11:17
Voorzitter,
Inleiding
Midden in het gedruis van de kredietcrisis en de angst voor een
teruglopende economische groei door kredietcrisis spreken wij vandaag
over de begroting Economische zaken. Weer is vast komen te staan dat
wij als mens niet kunnen vertrouwen op allerlei zekerheden, maar
altijd rekening moeten houden met mogelijke risico's. Wat dat betreft
werd ik getroffen door een tekst uit het Bijbelboek Prediker: "Ik heb
een trieste zaak onder de zon gezien die tot veel ellende leidt.
Iemand waakt over zijn rijkdom, maar het loopt rampzalig af, want een
tegenslag vaagt al die rijkdom weg." Hoe actueel is dit vandaag. Het
drukt ons weer met de neus op de feiten. Wij zullen ervoor zorg moeten
dragen dat onze samenleving gegrondvest blijft. Het wordt tijd om te
investeren in 'moreel kapitaal'. We moeten leren wortelen in
gemeenschappen, want vertrouwen begint in concrete gemeenschappen
waarin mensen hun trouw bewijzen aan elkaar. De geldmarkt was tot voor
kort een belangrijk symbool van het succes van de vrije markt.
Iedereen kon profiteren en iedereen wilde profiteren. Het
bedrijfsleven stemde geheel af op vraagstukken van winst en
kostenreductie. Bedrijven werden niet meer bezien in het licht van de
behoeften van een samenleving of hun sociale betekenis als verschaffer
van werkgelegenheid, maar als producent van geldstromen. Het is
belangrijk om de juiste waarden weer in ere te herstellen. Ik ben
benieuwd naar de visie van de bewindspersonen op dit punt.
Kredietcrisis
Voorzitter, de kredietcrisis slaat nu over naar de reële economie.
Mijn fractie is blij dat de minister maatregelen heeft genomen om
zeker te stellen dat de kredietverlening aan bedrijven op peil kan
blijven. Wel vraagt de fractie van de ChristenUnie zich af hoe de
bewindspersonen verder de rol van de staat ziet met betrekking tot het
bewaken van de positie van het bedrijfsleven? Zijn er nog meer stappen
te verwachten?
MVO
Voorzitter, als het gaat om het investeren in moreel kapitaal kom ik
allereerst te spreken over maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Onder meer op gebied van de fundamentele arbeidsnormen laten de
omstandigheden in opkomende landen vaak nog veel te wensen over.
Bedrijven dienen transparant te zijn over hun productieketen, over de
mate waarin de fundamentele ILO-arbeidsnormen in de praktijk worden
gebracht en de mate waarin zij actie ondernemen om hierop voortgang te
boeken. Juist dáár waar sprake is van kinderarbeid, van dwangarbeid en
van discriminatie, kunnen we niet wachten en is transparantie geboden.
Natuurlijk zijn bedrijven eerst aan zet, maar hoe houdt de
staatssecretaris de druk op de ketel? Hoelang krijgen ondernemingen de
tijd om hun ketenverantwoordelijkheid op te pakken en wanneer doen zij
dit voldoende? Op welk moment wordt gekeken of zwaardere middelen,
zoals wetgeving, aangewezen zijn? De fractie van de ChristenUnie
vraagt duidelijkheid van de staatsecretaris op dit punt. De overheid
kan zelf al beginnen met het vragen om transparantie. De fractie van
de ChristenUnie stelt voor dat de overheid actief bedrijven die
overheidssubsidie krijgen, kredieten ontvangen, meegaan op
handelsmissies, of anderzijds door de overheid gesteund worden, gaat
vragen om inzichtelijk te maken dat zij niet betrokken zijn bij het
schenden van fundamentele arbeidsrechten in hun toeleveringsketen. Is
de staatssecretaris daartoe bereid?
De minister formuleert als ambitie dat consumenten sterker staan en
hun recht kunnen laten gelden. Maar ik mis in de beleidsagenda
concrete maatregelen om het recht van de individuele consument te
laten gelden op het gebied van verantwoord consumeren. Verantwoord
consumeren gaat echter hand in hand met verstrekking van informatie.
Enerzijds zal een consument bewust moeten worden gemaakt over de eigen
verantwoordelijkheid bij het kopen van artikelen die bijvoorbeeld door
kinderarbeid tot stand zijn gekomen, anderzijds heeft de consument
recht op informatie om een verantwoorde en morele keuzes te maken. Ik
pleit daarom voor de ontwikkeling van een instrument 'dat het recht om
te weten' voor burger en consument vorm geeft. De techniek staat niet
stil en dit kabinet wil stevig investeren in innovatie, dus moet het
ook mogelijk worden dat bijvoorbeeld de consumenten in de supermarkt
heel snel weten hoe levensmiddelen tot stand zijn gekomen. Is de
staatssecretaris bereid een dergelijk instrument te laten ontwikkelen?
Techniek en arbeidsmarkt
Gekwalificeerd personeel is van groot belang om het innovatieve
vermogen van de Nederlandse economie te versterken. Dit is echt een
probleem. Zo zegt bijvoorbeeld driekwart van de metaalbedrijven geen
geschikt personeel te kunnen vinden. Terecht is dus in het
coalitieakkoord al gesteld dat het oplopende tekort aan technici en
technologen vraagt om een gerichte aanpak. Inmiddels is de taskforce
"technologie, onderwijs en arbeidsmarkt" opgericht om daarover advies
te geven en actie te ondernemen. Ik maak me zorgen over de gerichte
aanpak. Ik heb signalen gekregen dat de TOA niet bekend is bij
ondernemers. Graag wil ik weten wie er in de TOA zitten en op grond
van welke criteria zij daarin zijn benoemd. Wanneer valt er een advies
te verwachten en wat voor een actie wordt er ondernomen? Is er
structureel budget beschikbaar voor de TOA? Inmiddels is, in vervolg
op het jaar van de techniek, de stichting TechniekTalent.nu in het
leven geroepen waarbij 28 organisatie samenwerken en enkele miljoenen
uit eigen middelen hebben gegenereerd. Deze Stichting streeft dezelfde
doelstellingen na als TTOA en wil graag samenwerken. Is de minister
bekend met deze Stichting? Gaat zij deze samenwerking stimuleren?
De fractie van de ChristenUnie heeft het eerder gehad over het imago
van de industrie. De industrie is een aantrekkelijke werkgever met
volop kansen. Toch haalt nog altijd een grote meerderheid van de
scholieren haar neus op bij de vraag of zij in de industrie willen
werken. Ik heb gepleit voor een aanvalsplan om de mooie kanten van de
industrie te belichten. Op welke wijze gaat de minister vol inzetten
op het verbeteren van het imago van deze sector?
Een ander punt is het stimuleren van scholieren en studenten om hun
carrière binnen de techniek te zoeken. De fractie van de ChristenUnie
heeft al eerder gepleit voor een goede loopbaanoriëntatie die bij de
juiste studiekeuze een rol kan spelen. Beroepsperspectieven voor 16-17
jarigen zijn vaak nog onhelder. Maak inzichtelijk wat allemaal
mogelijk is binnen de techniek. Daar is nog een wereld te winnen. Ik
heb al eerder geopteerd voor een professioneel arbeidsmarktadvies in
combinatie met studieadvies dat vaak al wordt gegeven. Leerlingen
hebben recht op een goede prognose van de arbeidskansen na het
voleindigen van de studie. Is de minister bereid om dit met haar
collega van OCW te gaan regelen?
Stimuleren (zelfstandig) ondernemerschap
Ondernemerschap is van belang voor innovatie, het creëren van
werkgelegenheid en een hoge oprichtingsdynamiek is gunstig voor de
economische groei. Het is dan ook goed om te zien dat zowel het aantal
ondernemers, autochtoon en allochtoon toeneemt. Deze groepen kunnen
van elkaar leren. Op welke wijze worden op dit moment de allochtone en
autochtone ondernemers bij elkaar gebracht om de synergie te
bewerkstelligen en de aanwezige potentie optimaal te kunnen gebruiken?
De aandacht, onder andere in de begroting, voor starters,
zelfstandigen met personeel en snelle groeiers is een goede zaak. Toch
wil ik nog op enkele mogelijkheden wijzen om het startende ondernemers
makkelijker te maken.
Veel startende ondernemers werken vanuit huis. Dit onderwerp heb ik al
een keer naar voren gebracht. Maar ik doe het weer, omdat de fractie
ChristenUnie ziet dat er toch sprake is van een ongelijke behandeling.
Ook iemand die vanuit huis werk heeft recht op aftrekmogelijkheden
voor kantoorkosten. Is het kabinet bereid om de mogelijkheden te
onderzoeken om een vast bedrag als aftrekpost op te voeren voor alle
geregistreerde ondernemers met een BTW-nr en die IB-plichtig zijn, die
niet in aanmerking komen voor de geldende regeling?
Er is een grote groei aan ZZP'ers. Dat is een goede ontwikkeling,
zolang dit een bewuste keus. Tegelijk trekt het MKB echter aan de
noodbel en roept dat het sociale stelsel in de gevarenzone komt
doordat het draagvlak wordt ondermijnd door een groot aantal
zelfstandigen. Onderkent de minister deze zorg? Hoe gaat de minister
deze zorg wegnemen? Ziet de minister een oplossing in de instelling
van een basispakket sociale verzekering zodat de zelfstandigen zelf
kunnen kiezen voor aanvullingen?
In het verlengde hiervan geldt dat ZZP'ers zorg moeten dragen voor een
goede oude dag. Het reserveren van een deel van de winst in de Fiscale
Oudedags Reserve is echter gebonden aan het urencriterium van 1225 uur
per jaar. Veel ZZP-ers vallen hierdoor tussen wal en schip, wat weer
het sociale stelsel onder druk kan zetten. Onderkent de minister ook
dit probleem en wil zij toezeggen dat zij gaat onderzoeken op welke
manier ondernemers die niet voldoen aan het urencriterium toch een
deel van de winst kunnen reserveren voor een goede oude dag?
ZZp-ers zullen nooit in aanmerking komen voor een gunning zolang
gunningeisen die vaak uitgaan van een bepaald omzetbedrag over een
aantal jaren blijven bestaan. De fractie ChristenUnie is ermee eens
dat zowel de liquiditeit als de solvabiliteit en dus
leveringszekerheid gegarandeerd moet zijn, Echter kan er in bepaalde
situatie best afgeweken worden van deze norm. Wil minister gemeenten
en provincies stimuleren om afspraken te maken met hun gemeenteraden
over contract-compliances met ZZP'ers?
MKB
In de beleidsagenda wordt terecht gesproken over het belang van
familiebedrijven en belang van opvolging binnen familiebedrijven. Iets
waar de fractie van de ChristenUnie in het verleden ook aandacht voor
heeft gevraagd. Ook MKB-Nederland vraagt aandacht voor
bedrijfsoverdracht. Opvolgingsproblemen leiden vaak tot opheffing.
Vooral het niet kunnen vinden van een geschikte koper en
financieringsperikelen spelen daarbij een rol. Met het oog op de
huidige kredietcrisis zullen deze laatste alleen maar toenemen. Kan de
minister, bijvoorbeeld door het opzetten van regionale
bedrijfsoverdracht projecten, deze problematiek te lijf gaan?
Tot slot nog een korte opmerking over het belangrijke energiedossier.
Het jaar 2009 staat in het teken van actie, zo stelt de beleidsagenda.
Die actie is ook nodig als het gaat om energiebesparing en
verduurzaming van de energievoorziening. Er is nog een wereld te
winnen op dit gebied. Binnenkort wordt er in de kamer verder gesproken
over het energierapport. Dan zal ook de fractie van de ChristenUnie
hierop terugkomen.
---
Zie ook Roel Kuiper, 'Nu wordt het tijd voor ons moreel kapitaal',
Nederlands Dagblad, 13 oktober 2008,
http://www.nd.nl/artikelen/2008/oktober/13/nu-wordt-het-tijd-voor-ons-
moreel-kapitaal
Dit zou bijvoorbeeld via de website www. Studiekeuze123.nl
geregeld kunnen worden. Dit is een gezamenlijk initiatief van hoger
onderwijsinstellingen HBO-Raad, VSNU en PAEPON, en de
studentenorganisaties LSVb en ISO. Het ministerie van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap zorgt voor de financiering.