`Schaalsprong Almere 2030' mogelijk
23-10-2008
Overhandiging bouwsteen Almere Oost aan min. J. Cramer Adri
Duivesteijn (foto Maarten Feenstra) De leden van de stuurgroep met de
minister Almere heeft meer dan voldoende ruimte om tot 2030 in omvang
en inwonertal te verdubbelen. Dat blijkt uit verkenningen die Almere,
samen met Rijk en regio, heeft uitgevoerd. Vandaag reikten de
samenwerkende partijen de cassette `Almere, stad van water en groen' -
waarin de resultaten van de verkenningen zijn gebundeld - uit aan
minister Jacqueline Cramer. De verkenningen sterkten haar in haar
overtuiging dat de "schaalsprong van Almere een krachtig icoon van
duurzame verstedelijking kan worden, met een nationale en
internationale uitstraling."
Atelier IJmeer 2030 als belangrijke inspiratiebron
Met de presentatie van de plannen van het Atelier IJmeer (juni 2006 -
onder leiding van Teun Koolhaas en Ellen Marcusse), werd inhoud
gegeven aan het idee van een dubbelstad Amsterdam/Almere met een
buitendijks Almere Pampus; een kwalitatief hoogstaand maritiem woon-
en leefmilieu, het IJmeer als interstedelijke baai met eilanden,
stranden, boulevards en (jacht)havens, een IJmeerverbinding als
belangrijke schakel in de as Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad en het
Markermeer als natuur- en recreatiegebied.
Deze plannen - tot op de dag van vandaag een belangrijke
inspiratiebron - hebben geleid tot uitspraken in de Noordvleugelbrief
(augustus 2006). In deze brief verzoekt de regering Almere om in
intensief overleg met de regio onderzoek te verrichten naar de
haalbaarheid van de `Schaalsprong Almere 2030'. Deze `Schaalsprong
Almere 2030' omvat 60.000 nieuwe woningen en 100.000 extra
arbeidsplaatsen. Almere moet uitgroeien tot een stad met 350.000
inwoners in 2030. In het contract Randstad Urgent (2007) wordt dit
verzoek - onderzoek naar de haalbaarheid van grootschalige groei van
Almere - opnieuw bevestigd. In het contract wordt vermeld dat de
`Schaalsprong Almere 2030' een dubbele uitdaging vormt. Enerzijds
groeit Almere uit tot een integraal onderdeel van de Noordvleugel. De
stad draagt bij aan de versterking van de economische
concurrentiepositie van de metropool. Anderzijds ontwikkelt Almere
zich, met een eigen herkenbare identiteit, tot een complete,
evenwichtige stad, met grootstedelijke maatschappelijke, economische
en culturele voorzieningen.
Met de `Schaalsprong Almere 2030' levert Almere een belangrijke
bijdrage aan de Randstad. Door de groei van Almere kunnen ruimten
elders in de Randstad open en groen blijven. De groei van Almere is
dan ook geen lokale opgave, maar een gezamenlijke
verantwoordelijkheid. De `Schaalsprong Almere 2030' verbindt de
belangen van het Rijk, de Amsterdamse en Utrechtse Noordvleugel, de
Flevolandse regio en de gemeenten Almere en Zeewolde.
Vier rapporten
Almere heeft thans aan de opdracht - zoals geformuleerd in de
Noordvleugelbrief, en later gecontinueerd in het contract Randstad
Urgent - voldaan. Het afgelopen anderhalf jaar is onderzoek verricht
naar de haalbaarheid van de `Schaalsprong Almere 2030'. Uit deze
verkenningen blijkt dat de `Schaalsprong Almere 2030' in kwantitatief,
kwalitatief én financieel opzicht mogelijk is. Kwantitatief, omdat er
meer dan voldoende ruimte is om 60.000 woningen te bouwen en 100.000
arbeidsplaatsen te realiseren. Kwalitatief, omdat bij uitvoering van
de `Schaalsprong Almere 2030' voldoende speelruimte bestaat om
weloverwogen keuzen te maken, en om kwalitatieve eisen tot uitdrukking
te brengen. Deze kwaliteitseisen zijn vastgelegd in de `Almere
Principles' (2008). Duurzaamheid is het kernbegrip dat doorwerkt in
deze uitgangspunten voor een `ecologisch, sociaal en economisch
duurzaam Almere 2030'. De Almere Principles, en dan met name `Koester
diversiteit' en `Ontwerp gezonde systemen', zijn ook in verschillende
verkenningen maatgevend geweest. Ook financieel gezien is
grootschalige groei mogelijk. De `Schaalsprong Almere 2030' wijkt - in
financieel opzicht - niet substantieel af van vergelijkbare projecten.
Het `rekenen en tekenen', waar Almere en de betrokken partners zich
intensief mee hebben bezig gehouden, heeft geresulteerd in een viertal
bouwstenen: `Masterplan Pampus', `Drie Ontwikkelingsstrategieën voor
Almere-Oost', `Ruimtelijke bouwsteen voor het bestaand stedelijk
gebied' en `Van bouwstenen naar drie alternatieven'. In de rapporten
zijn de bevindingen van de verkenningen opgenomen. De bouwstenen zijn
gebundeld in de cassette `Almere, stad van water en groen'.
Almere Pampus
Het `Masterplan Pampus', dat vandaag werd gepresenteerd door de
Amsterdamse wethouder Maarten van Poelgeest, focust zich op het
aantonen van de haalbaarheid van de oorspronkelijke plannen van het
Atelier IJmeer. Dit gebeurt aan de hand van drie varianten voor groei
in westelijke richting: een kleine binnendijkse variant, een grote
binnendijkse variant en een buitendijkse variant. De varianten
verschillen in programma en dichtheid. In Almere Pampus is volgens
deze varianten plaats voor 13.500 tot 40.000 woningen en 9.000 tot
34.000 arbeidsplaatsen.
Naast het feit dat de waarde van Pampus voor de ontwikkeling van de
metropoolregio Amsterdam met deze verkenning is aangetoond, maakt de
studie ook duidelijk dat de plannen van het Atelier IJmeer (technisch
en financieel) haalbaar zijn. Uit berekeningen blijkt dat een
IJmeerverbinding voldoende vervoerswaarde heeft bij een hoogstedelijke
binnendijkse variant. Een buitendijks Pampus vergroot de
vervoerswaarde van een IJmeerlijn. Een IJmeerlijn vormt een
belangrijke schakel tussen Amsterdam-Zuid, IJburg en de Zuid-As, en is
daarmee van belang voor de gehele regio. Een IJmeerlijn betekent een
wederzijdse en ver(der)gaande verankering van de metropoolregio
Amsterdam/Almere.
Uit het `Masterplan Almere Pampus' blijkt verder dat Almere Pampus
buitendijks kan samengaan met een ecologische schaalsprong van het
IJmeer/Markermeer. Dit toont een gezamenlijk onderzoek - samen met de
projectorganistie Toekomstvisie IJmeer/Markermeer, onder leiding van
de provincies Flevoland en Noord-Holland - aan.
De businesscase van Almere Pampus krijgt, zeker wanneer de
IJmeerverbinding wordt gerealiseerd, een aanvaardbaar resultaat. Het
tekort per woning is vergelijkbaar met IJburg. Als de mogelijke
plussen van de Oostkant van de stad bij Almere Pampus worden opgeteld,
moet een sluitende businesscase mogelijk zijn.
Het `Masterplan Pampus' is een gezamenlijk product van de gemeenten
Almere en Amsterdam, de Provincie Flevoland, het Gemeenschappelijk
Ontwikkelingsbedrijf namens de rijksoverheid en het Waterschap
Zuiderzeeland.
Almere Oost
`Drie Ontwikkelingsstrategieën voor Almere-Oost', gepresenteerd door
gedeputeerde Anne Bliek, toont drie varianten voor de groei in
oostelijke richting: Polderlandschap, Kernencomplex en Spiegelstad.
Iedere variant legt een eigen relatie - en verhouding - tussen
landschap en verstedelijking. De varianten voor Almere Oost bieden
plaats aan 15.000 tot 40.000 woningen en 40.000 tot 60.000
arbeidsplaatsen. Het plangebied ligt voor een deel in de gemeente
Zeewolde.
Belangrijke uitgangspunten die bij de verkenningen zijn gehanteerd
zijn de noodzaak van differentiatie en adequate infrastructuur. De
woningen en woonmilieus moeten voldoende flexibel zijn, zodat zij zich
aanpassen aan veranderingen in de tijd. Een groot deel van de woningen
(30%) moet in particulier opdrachtgeverschap worden gerealiseerd. Door
de `Schaalsprong Almere 2030' zal het autoverkeer fors toenemen. Een
vergroting van de capaciteit van de weginfrastructuur is noodzakelijk.
Dit geldt ook voor het openbaar vervoer: de aanleg van de Stichtselijn
naar Utrecht. Naast ruimte voor wonen, werken en recreëren wordt in
het gebied Almere-Oost ruimte gereserveerd voor toekomstige bijzondere
grootschalige concepten.
Het rapport `Drie ontwikkelingsstrategieën voor Almere-Oost' is een
gezamenlijk product van de gemeenten Almere en Zeewolde, de Provincie
Flevoland, de Provincie Utrecht namens de NV Utrecht, het
Gemeenschappelijk Ontwikkelingsbedrijf namens de rijksoverheid en het
Waterschap Zuiderzeeland.
Bestaande stad
Het rapport `Ruimtelijke bouwsteen voor het bestaand stedelijk gebied'
gaat in op de gevolgen en kansen die de groei aan de flanken van
Almere voor de bestaande stad kan hebben. De vier onderwerpen die in
het rapport worden geagendeerd zijn investeringen in het stadscentrum,
de inpassing en aanpassing van bestaande infrastructuur, de vormgeving
van overgangsgebieden tussen bestaande en nieuwe stad, en de
concurrentiepositie van bestaande woon- en werkmilieus. Naast een
beschrijving van effecten en kansen, wordt in het rapport aandacht
besteed aan de maatregelen die de groei, met oog op de bestaande stad,
in goede banen moeten leiden.
Van bouwstenen naar alternatieven
In het rapport `Van bouwstenen naar drie alternatieven' worden de
resultaten van de verkenningen gebundeld, en wordt op systematische
wijze de integratie van de bouwstenen vormgegeven. Deze eerste aanzet
tot integratie leidt tot drie ruimtelijke alternatieven voor Almere:
`Almere Polderstad', `Almere Waterstad' en `Almere, stad van water en
groen'. `Almere Waterstad' legt het zwaartepunt van de Schaalsprong
aan de westzijde van de stad. Almere richt zich hiermee op het water
en op Amsterdam `Almere Polderstad' is in veel opzichten het
spiegelbeeld van `Almere Waterstad'. De stad wendt zich naar het
oosten, naar onder meer Utrecht, Amersfoort en Gelderland. In `Almere,
stad van water en groen' ontwikkelt Almere zich gelijkelijk in beide
richtingen.
Vervolg: naar een Integraal Afspraken Kader
De gepresenteerde bouwstenen vormen de basis voor de keuzen die in de
nu volgende fase moeten worden gemaakt: op welke manier kan de
schaalsprong - die, zoals nu blijkt, kwantitatief, kwalitatief en
financieel mogelijk is - invulling krijgen? Om deze vraag te
beantwoorden zal een `Structuurvisie Almere 2030', een raamwerk voor
de groeiplannen, worden ontwikkeld, die door de gemeenteraad moet
worden goedgekeurd. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan een Integraal
Afspraken Kader (IAK), een contract waarin alle afspraken over de
`Schaalsprong Almere 2030' moeten worden vastgelegd. Naar verwachting
zullen Almere en het Rijk dit contract eind 2009 tekenen.
Alle belanghebbenden zullen bij de ontwikkeling van de structuurvisie
en het IAK worden betrokken. De gemeente Almere initieert, ook namens
de betrokken partners, een dialoog met de gemeenteraad, stakeholders
en inwoners van Almere, om de resultaten van de verkenningen te
bespreken.
Gemeente Almere