Ingezonden persbericht

PERSBERICHT
Amsterdam, 23 oktober 2008

Nieuwe ontdekkingstocht door de Gouden Eeuw van Amsterdam
Wandelen door de rijkste, meest tolerante en multiculturele stad van de 17de eeuw

Op 2 november 2008 begint de Week van de Gouden Eeuw, als onderdeel van de campagne Het Verleden van Nederland. Het Amsterdam Toerisme & Congres Bureau (ATCB) heeft ter gelegenheid hiervan een bijzondere wandeling uitgegeven: Ontdekkingstocht door de Gouden Eeuw van Amsterdam. Deze wandeling laat bezoekers in een paar uur tijd kennis maken met de meest bijzondere stad van Europa in de 17de eeuw. Niet alleen ontwikkelde Amsterdam zich in de Gouden Eeuw in hoog tempo tot de derde stad van Europa, na Londen en Parijs, het werd ook de meest tolerante, vrije en multiculturele stad die Europa kende. Mede vanwege deze ongekende vrijheid trok Amsterdam vele intellectuelen en kunstenaars aan.
In de wandeling zijn beroemde bezienswaardigheden uit de 17de eeuw opgenomen zoals de stadspaleisjes van de Gouden Bocht, het Koninklijk Paleis (destijds Stadhuis) op de Dam, de Westerkerk en de Magere Brug, maar ook minder bekende juweeltjes zoals het Trippenhuis, het Poppenhuis en het Huis met de Hoofden. Het met vele foto's geïllustreerde boekje telt 32 pagina's, inclusief een uitklapbare plattegrond, en is vanaf 1 november voor E 2,00 verkrijgbaar bij alle VVV-vestigingen van ATCB in Amsterdam en regio.

Gouden Eeuw arrangement

Ter gelegenheid van de Week van de Gouden Eeuw heeft ATCB ook een hotelarrangement samengesteld. Van 3 november tot en met 28 december 2008 kunnen gasten voor een speciale prijs overnachten in het NH Schiller Hotel Amsterdam. Het arrangement is inclusief één overnachting in hartje Amsterdam, een uitgebreid ontbijt én de Gouden Eeuw wandeling. Ook entreekaarten voor het Museum van Loon en het Amsterdams Historisch Museum zijn bij het arrangement inbegrepen. Het Gouden Eeuw arrangement kost E 95,00 per persoon, op basis van een tweepersoonskamer, en kan via alle VVV-vestigingen van ATCB geboekt worden.

Grachtengordel

Om de bevolkingsexplosie op te kunnen vangen, werd na 1610 de stad grootschalig uitgebreid naar het Westen. Zo ontstond de beroemde waaiervormige grachtengordel, die niet alleen uniek is door z'n ongekende omvang (160 hectare!) maar ook door de ongewone plattegrond. Niet minder ongewoon waren de bomen langs de grachten. Amsterdam was de eerste stad in Europa die op zo'n grote schaal bomen plantte.
De grachtengordel kreeg al snel internationale vermaardheid. Bezoekers kwamen van heinde en ver om dit 'wonder' te aanschouwen. Nergens ter wereld bestond toen een stad met zo'n heldere en consequente ruimtelijke ordening, rijke bebouwing en integratie van waterwegen, woonhuizen, bomen en bruggen.
Voor welgestelde reizigers werd Amsterdam een vast onderdeel van hun Grand Tour door Europa. Hun reisjournaals bieden een rijke stroom aan beschrijvingen. Bijna allen uiten hun grote bewondering voor de omvang en welvaart van de stad, het technisch vernuft van de bewoners, de imposante schoonheid van de grachten, de rijkdom aan zorginstellingen en vooral ook de aanwezigheid van ongeveer elk denkbare geloof in de westerse wereld.
Gelukkig is een groot deel van het Amsterdam uit de Gouden Eeuw prachtig bewaard gebleven en kunnen bezoekers uit de hele wereld hiervan nog steeds genieten.

Voor meer persinformatie en beeldmateriaal: Amsterdam Toerisme & Congres Bureau
Communicatie & Media Services, tel. 020 - 5 512 531 E-mail: h.terbalkt@atcb.nl
Persberichten van ATCB zijn te vinden op www.atcb.nl onder 'Nieuws'

Publieksinformatie: tel. 0900 400 40 40 (E 0,40 pm) en www.amsterdamtourist.nl
BIJLAGE

De Gouden Eeuw van Amsterdam

De 17de eeuw was voor Nederland de 'Gouden Eeuw', waarin Amsterdam zich in korte tijd ontwikkelde tot een van de rijkste steden ter wereld. Sommigen spreken dan ook over 'het wonder van Amsterdam'. De 17de-eeuwse grachtengordel wordt nu erkend als een architectonisch monument van wereldformaat. In 1978 schreef de architectuurhistoricus Leonardo Benevolo: "Amsterdam was het meest grandioze stedelijke plan dat in de 17de eeuw in Europa werd ontworpen en uitgevoerd." Het is de bedoeling dat het Rijk de grachtengordel binnenkort bij UNESCO officieel zal voordragen als Werelderfgoed. Dan zal de grachtengordel zijn plaats innemen naast onder meer de piramides van Giza en de Burobodur-tempel op Java. Kortom: Amsterdam is een hoofdstad waar je als Nederlander trots op kunt zijn.

Amsterdam was al in de Middeleeuwen een grachtenstad, met als belangrijkste grachten de Oudezijds- en Nieuwezijds Voorburgwal en Achterburgwal. De stad werd omringd en beschermd door de vestinggrachten: Singel, Kloveniersburgwal en Geldersekade. Een aantal verdedigingstorens (Schreierstoren, Montelbaanstoren) en stadspoorten (Waag, Munttoren) zijn bewaard gebleven.

De grachtengordel van Amsterdam

Vanaf 1585 groeide de stad zeer snel: in vijftien jaar tijd verdubbelde de bevolking tot 60 duizend zielen. Ruim een halve eeuw later, in 1660, telde Amsterdam al 220 duizend inwoners. In omvang was Amsterdam daarmee de derde stad van Europa, na Londen en Parijs. Om deze bevolkingsexplosie op te kunnen vangen, werd na 1610 de stad ongekend grootschalig uitgebreid naar het Westen. Zo ontstond de beroemde waaiervormige grachtengordel van Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht, als riante woonplek voor de welgestelde kooplieden. Tegelijkertijd werd de 'Jordaan' aangelegd als armenbuurt annex industriegebied. Door deze ambitieuze uitbreiding verviervoudigde de oppervlakte van Amsterdam in korte tijd.
De grachtengordel is uniek, niet alleen door z'n ongekende omvang (160 hectare!) maar ook door de ongewone plattegrond. De meeste grachtensteden hebben een rechthoekige vorm; in Amsterdam is deze in halve cirkels rondom de middeleeuwse kern aangelegd.
Het ontwerp van de grachtengordel is achteraf gezien van een geniale eenvoud. Het humanistische ideaal in die tijd was symmetrie, rechte lijnen en een concentrische plattegrond. Daarom lopen de drie hoofdgrachten niet rond, maar bestaan ze elk uit vijf geknikte rechte stukken, die samen een halve veelhoek vormen. De radialen komen samen in één punt: de Dam als centraal plein.

Ook de bomen langs de grachten waren voor die tijd bijzonder. Amsterdam was de eerste stad in Europa die op zo'n grote schaal bomen plantte. Tot verwondering en bewondering van buitenlandse bezoekers werden hier al vóór 1600 bij iedere nieuw gegraven gracht dubbelzijdig linden en later iepen geplant. Bezoekers vroegen zich af of ze de grachtengordel nu 'een bos in de stad' of 'een stad in het bos' moesten noemen. De Duitse schrijver Philipp von Zesen maakte in 1664 een vergelijking met 'het paradijs' en noemde de grachtengordel een 'Lustwald'.
Door de snelle groei van Amsterdam bestond in de Gouden Eeuw het grootste deel van de bevolking uit immigranten. Een mooie illustratie van het tolerante klimaat in Amsterdam geeft de Franse schrijfster Hortense des Jardins in1688: "Amsterdam is een mooie stad. (..) Er is een grote toeloop van volkeren uit alle landen, waarvan de veelheid en verscheidenheid een idee geven van het oude Babylon. (..) Amsterdam is het aangenaamste oord van Europa en er is geen Pers of Armeniër, die zich daar niet als in zijn vaderland thuis voelt."
Spinoza schreef: "Wij bezitten het zeldzame geluk te leven in een republiek waar ieders oordeel vrij en onbeknot is, waar iedereen God kan dienen zoals zijn geweten het hem voorschrijft, en waar vrijheid meer dan alle dingen geacht wordt als een dierbaar en kostbaar goed."
Een mooi voorbeeld van het multiculturele Amsterdam in de Gouden Eeuw is te vinden in het Amsterdams Historisch Museum. Het schilderij De Dam van Johannes Lingelbach uit 1656 toont een groep Oosterse kooplieden in exotische kledij.

Unieke sociale zorg

Het tweede terrein waarop Amsterdam zich onderscheidde, was de vergaande zorg voor maatschappelijk misdeelden. Ook dit had een pragmatische reden: gemeenschapszin en maatschappelijke zorg waren een voorwaarde voor rust en veiligheid op langere termijn. De stad zelf zorgde niet alleen voor wezen, zieken en ouden uit de gereformeerde burgerij, maar - en dat was internationaal een ander unicum - ook voor de grote massa die geen band had met de stad en met een kerk. Dat alles beschouwde men niet alleen als christenplicht, het voorkwam ook veel maatschappelijke ellende en onrust. Zelfs het gevangeniswezen was in Amsterdam gesocialiseerd in de vorm van 'werkhuizen' waar gestraften althans in theorie voorbereid werden op hun terugkeer in de maatschappij.

Een aantal voorbeelden van sociale zorg in de Gouden Eeuw zijn in de wandeling opgenomen zoals het Burgerweeshuis (nu Amsterdams Historisch Museum), de Oudemanhuispoort (nu Universiteit van Amsterdam) en de Amstelhof (het vroegere 'Besjeshuis', vanaf juni 2009 Hermitage Amsterdam).

Europees cultuurcentrum

In 'klassieke' steden als Rome, Venetië, Madrid, Wenen en Parijs werd Amsterdam als nieuwkomer wel een beetje gezien als 'parvenu', een stad met meer geld dan smaak. Amsterdam was tenslotte de hoofdstad van een piepjonge burgermansrepubliek, tussen eerbiedwaardige monarchieën. Mede om die reden heeft Amsterdam vanaf het begin fors geïnvesteerd in openbare culturele instellingen zoals de Stadsschouwburg, het Athenaeum
Illustre en de Hortus Botanicus. Door te investeren in de stad als architectonisch kunstwerk wist het stadsbestuur steeds meer internationaal aanzien te verwerven.
Al snel werd Amsterdam in de 17de eeuw een belangrijk Europees centrum voor intellectuelen en kunstenaars, mede vanwege de grote intellectuele en religieuze vrijheid die Amsterdam hen bood. De welvarende kooplieden en regenten hadden geld genoeg voor een onafgebroken stroom opdrachten aan architecten, schilders en beeldhouwers. Van al deze kunstenaars is Rembrandt het beroemdst geworden.
Op het gebied van architectuur werd in het begin van de 17de eeuw vooral gebouwd in de stijl van de 'Hollandse renaissance' (Hendrick de Keyser), met zijn karakteristieke rijk versierde trapgevels van rode baksteen. Deze stijl werd gevolgd door het 'Hollands classicisme', met z'n zandstenen pilastergevels (Philips Vingboons, Jacob van Campen), en de 'strakke stijl' (Adriaan Dortsman) waarbij ingang en vensters werden uitgespaard in platte gevelvlakken.

Amsterdam als onderdeel van de Grand Tour

In de 17de eeuw kreeg de Amsterdamse grachtengordel al snel internationale vermaardheid. Bezoekers kwamen van heinde en ver om dit 'wonder' te aanschouwen. Nergens ter wereld bestond toen een stad met zo'n heldere en consequente ruimtelijke ordening, rijke bebouwing en integratie van waterwegen, woonhuizen, bomen en bruggen.
Voor welgestelde reizigers werd Amsterdam een vast onderdeel van hun Grand Tour door Europa. Hun reisjournaals bieden een rijke stroom aan beschrijvingen. Bijna allen uiten hun grote bewondering voor de omvang en welvaart van de stad, het technisch vernuft van de bewoners, de imposante schoonheid van de grachten, de rijkdom aan zorginstellingen en vooral ook de aanwezigheid van ongeveer elk denkbare geloof in de westerse wereld.

Van de rijkdom uit de Gouden Eeuw is verrassend veel bewaard gebleven. Dat bewijst deze ontdekkingstocht langs stadspaleisjes in de Gouden Bocht en andere rijkversierde gebouwen, het web van grachten rond de Dam en de talloze schilderijen en andere kunstschatten in de musea.

Voor meer persinformatie en beeldmateriaal: Amsterdam Toerisme & Congres Bureau
Communicatie & Media Services, tel. 020 - 5 512 531 E-mail: h.terbalkt@atcb.nl
Persberichten van ATCB zijn te vinden op www.atcb.nl onder 'Nieuws'

Publieksinformatie: tel. 0900 400 40 40 (E 0,40 pm) en www.amsterdamtourist.nl

Amsterdam Toerisme & Congres Bureau (ATCB) heeft als taak het toeristisch- en zakelijk bezoek aan Amsterdam en regio te bevorderen. ATCB is op dit gebied de centrale organisatie voor Amsterdam en regio, die zich inzet voor de belangen van deze sector. Als kennis- en informatiecentrum voor toeristisch en zakelijk bezoek heeft ATCB een spilfunctie in de ontwikkeling hiervan. Daarnaast behoren tot de kerntaken het opstellen en uitvoeren van marketing- en promotieplannen, het stimuleren van innovatie en productontwikkeling en het bewaken van de kwaliteit van het toeristische product. Samen met het bedrijfsleven, culturele instellingen en overheid werkt ATCB aan het verhogen van de bestedingen door bezoekers in Amsterdam en regio, en het stimuleren van de werkgelegenheid.

---- --
---

---