Forse maatregelen om misbruik vastgoed te bestrijden
Persbericht | 02-11-2008
Het kabinet gaat het misbruik in de vastgoedsector harder aanpakken en
meer coordineren. Dat blijkt uit de maatregelen die de ministers
Hirsch Ballin (Justitie), Bos (Financiën) en Ter Horst (BZK) vandaag
in een brief aan de Tweede Kamer aankondigen. Zowel preventieve,
bestuurlijke, fiscale als strafrechtelijke in strumenten worden
ingezet.
Bij het voorkómen van misbruik van vastgoedtransacties is een
belangrijke rol weggelegd voor juridische en financiële
dienstverleners. Daarom wordt op dat vlak een aantal specifieke
maatregelen getroffen. Notarissen krijgen in de toekomst direct
bericht van het Kadaster als zich bij de verkoop van een pand
ongebruikelijke prijsstijgingen voordoen. Bovendien krijgt de notaris
toegang tot het register waarin de WOZ-waarde van woningen is
vastgelegd. Tegelijkertijd wordt het toezicht op de notarissen
aangescherpt en kunnen zij verplicht worden inzage te geven in de
onderliggende documenten van een transactie. Financiële instellingen
en dienstverleners werken sinds 1 augustus onder de aangescherpte
regelgeving ter voorkoming van witwassen en misbruik van vastgoed. De
toezichthouders (DNB en AFM) zien nauwlettend toe op naleving daarvan.
Nationale Regiegroep
De vastgoedsector is kwetsbaar voor misbruik. Alleen al vanwege de
omvang (meer dan 1.000 miljard euro vermogen) is de sector
aantrekkelijk voor criminelen, maar vooral ook vanwege het gebrek aan
transparantie en de lage pakkans. De mogelijkheid tot manipulatie van
de waarde en prijsvorming van vastgoed in combinatie met
ondoorzichtige aan- en verkoopconstructies bieden ruimte voor
witwassen en fraude. Het is duidelijk dat de vastgoedsector
aantrekkelijk is voor georganiseerde misdaad, waar burgers en
financiële instellingen het slachtoffer van worden. De bewindslieden
willen het misbruik binnen de sector langs vier sporen aanpakken;
aanscherping integriteit van dienstverleners, meer transparantie, meer
toezicht en een krachtige, integrale aanpak van de problemen door een
mix van preventieve, bestuurlijke, fiscale en strafrechtelijke
instrumenten. De maatregelen worden uitgevoerd onder de
verantwoordelijkheid van een nieuw in te stellen Nationale Regiegroep
Aanpak Misbruik Vastgoed.
Het kabinet heeft vandaag ook het WODC-rapport "Vastgoed & fout. Een
analyse van twaalf strafrechtelijke opsporingsonderzoeken naar
illegale en criminele praktijken in de woningsector" naar de Tweede
Kamer gestuurd. Dit WODC-rapport licht de aard van illegale en
criminele praktijken toe zoals die zich voordoen in de woningsector in
de vier grote steden van Nederland. Twaalf grootschalige
strafrechtelijke opsporingsonderzoeken zijn geanalyseerd. Naar
aanleiding van het rapport zullen de ministers van Justitie en
Financien met de financiële dienstverleners over de mogelijkheid tot
verscherping van maatregelen, die hypotheekfraude moeten voorkomen.
De ministers zullen ook overleg voeren met de brancheverenigingen van
makelaars en taxateurs over hoe malafide taxaties kunnen worden
tegengegaan. Dit sluit aan bij het pleidooi van de parlementaire
werkgroep `verwevenheid onderwereld/ bovenwereld'. Verder komt er een
taxatie-organisatie, het Nederlands Woning Waarde Instituut.
Verschoningsrecht
De geheimhoudingsplicht en het verschoningsrecht van de notaris worden
ingeperkt om de transparantie en het toezicht te bevorderen. Het
Bureau Financieel Toezicht en de kwaliteitstoetsers van de Koninklijke
Notariële Beroepsorganisatie krijgen volledig inzicht in de dossiers.
Bij vermoeden van misbruik volgt een aangifte bij het openbaar
ministerie. Verder krijgt de notaris de verplichting om de
Belastingdienst en het Openbaar Ministerie inzage te geven in
financiële transacties die plaatsvinden via de derdengeldrekening. Bij
overtredingen door notarissen is ook het tuchtrecht van toepassing. In
spoedgevallen kan de tuchtrechter direct een schorsing opleggen, in
afwachting van de normale tuchtzaak. Het Bureau Financieel Toezicht
krijgt de bevoegdheid boetes of dwangsommen op te leggen.
Er komt een waarschuwingssysteem voor notarissen en andere
belanghebbenden om misbruik van de zogenoemde ABC-transactie tegen te
gaan (een pand wordt gekocht en binnen korte tijd met enorme winst
verkocht). Het Kadaster introduceert hiervoor een watchdogsysteem. Dit
systeem stelt notarissen of toezichthouders in staat ongebruikelijke
mutatiemeldingen op specifieke percelen te ontvangen. Tevens krijgen
meer bestuursorganen toegang tot het register waarin de Waarde
Onroerende Zaken is vastgelegd. Zo kan de notaris beter inschatten of
de verkoopwaarde van een pand of perceel buitenproportioneel te laag
of te hoog is. Notarissen hebben een wettelijke plicht om
dienstverlening te weigeren als zij van mening zijn dat ze niet
volledig zijn geïnformeerd. Tevens worden vastgoedtransacties waarbij
de overheid partij is onder de werking van de wet Bevordering
Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur (BIBOB) gebracht,
zodat de overheid vooraf kan controleren of de betrokken partijen
betrouwbaar zijn.
Vastgoed Intelligence Centre
Bij de bestrijding van vastgoedfraude zullen het OM, de
Belastingdienst, FIOD/ECD, politie en het lokaal bestuur gezamenlijk
optreden in een programmatische aanpak van alle schakels in de
criminele keten van vastgoedfraudeurs. Het nieuw op te richten
Vastgoed Intelligence Centre (VIC) van het OM en de Belastingdienst
gaat daarbij een centrale rol spelen.
Om de slagkracht van de strafrechtelijke handhaving te versterken is
onder meer het Bureau Ontnemingswetgeving Openbaar Ministerie (BOOM)
uitgebreid tot 75 fte en is de FIOD-ECD uitgebreid met 35 fte ten
behoeve van witwasonderzoeken Ook wordt er een pilot gestart om
restinformatie uit strafrechtelijke onderzoeken over verwijtbare
handelingen van juridische of financiële dienstverleners te analyseren
en te koppelen. Dit betreft verzamelde informatie die niet direct
relevant is voor strafrechtelijke vervolging van de hoofdverdachten en
om die reden niet is gebruikt in een rechtszaak
Daarnaast zal in de bestrijding van vastgoedfraude ook de bestuurlijke
aanpak een steeds belangrijker rol krijgen, onder meer door de inzet
van de Wet Bibob, het versterken van informatie-uitwisseling tussen
handhavingdiensten en het lokaal bestuur en de inrichting van de door
de Minister van BZK aangekondigde Regionale Informatie- en Expertise
Centra (RIEC's).