Vrienden voor betere wereld
(Volkskrant 4 november)
04-11-2008 | Forumpagina, Volkskrant | Artikel
Verhagen - Minister van Buitenlandse Zaken
De VS en Europa kunnen een beslissende kracht voor het goede in de wereld zijn als zij hun samenwerking intensiveren, betoogt Maxime Verhagen
De wereld voldoet niet aan de verwachtingen die we twintig jaar geleden hadden. Na de Val van de Muur voorspelden velen een economische en democratische transformatie die het 'einde van de geschiedenis' zou inluiden. Dat is ijdele hoop gebleken. Wel is de economische verwevenheid sterk toegenomen, maar de democratische transformatie is nog verre van compleet. Opkomende machten op het wereldtoneel delen niet noodzakelijkerwijs de passie van het Westen voor vrijheid en democratie. Evenmin delen zij de notie dat mensenrechten universele waarden weerspiegelen die voor iedereen, altijd en overal moeten gelden.
Maar de wereld is nu zelfs anders dan we een paar maanden geleden nog dachten. De wereldwijde financiële crisis laat zich moeilijk bedwingen. In deze onzekere tijden staan wij ook nog eens tegenover grensoverschrijdende bedreigingen als internationaal terrorisme en klimaatverandering. Wat moeten we doen, en met wie?
Op de ochtend van de Amerikaanse presidentsverkiezingen zeg ik tegen de kandidaten McCain en Obama: ik geloof dat de VS en Europa een beslissende kracht voor het goede in wereld moeten zijn. We kunnen dat ook als we onze samenwerking op belangrijke gebieden intensiveren.
Allereerst moeten we samen proberen de internationale orde te versterken. De wereld heeft een geloofwaardig systeem nodig dat is gebaseerd op recht en regels en waaraan alle landen meedoen. Als alle staten zich zouden gedragen als verantwoordelijke aandeelhouders, zou de wereld een betere en veiligere plaats zijn. Dit mag dan niet de realiteit zijn, het is wel het ideaal waarnaar we moeten streven. Hervorming van de VN, infclusief de Veiligheidsraad, evenals aanpassingen in het bestuur van de internationale financiële instellingen, zouden bovenaan ons prioriteitenlijstje moeten staan. De VS en Europa samen kunnen de kritische massa mobiliseren die nodig is om de Verenigde Naties efficiënter te maken. Als we ons verbinden aan een op regels gebaseerd internationaal systeem zullen wij diezelfde standaard moeten respecteren.
Ook op andere terreinen moeten we de trans-Atlantische samenwerking nieuw leven inblazen. Europa en de VS vinden hun historische band in gedeelde waarden als vrijheid, democratie en respect voor mensenrechten. Juist omdat deze waarden onder druk staan in de wereld van vandaag, is het zaak ons bondgenootschap te versterken. Misschien lijkt het aantrekkelijk de gordijnen te sluiten en te wachten tot de storm is uitgeraasd. Maar isolationisme en protectionisme zijn geen opties. Europa en Amerika kunnen samen een groot deel van de wereldproblemen oplossen. Maar als we onze betrekkingen laten verwateren, wordt het een stuk moeilijker een antwoord te bieden aan terrorisme, klimaatverandering en financiële instabiliteit.
Het is voor ons allebei belangrijk dat we stabiele betrekkingen onderhouden met Rusland - dat voor zichzelf een duidelijke rol ziet weggelegd op het wereldtoneel. Daar moeten we rationeel mee om gaan. Er staan grote belangen op het spel: niet alleen de Russische energieleveranties, maar ook de benodigde steun van Rusland voor een internationale benadering van Iran. We moeten onze inspanningen coördineren om Rusland ertoe te bewegen met ons mee te werken - we moeten Rusland niet isoleren.
Europa zal zijn deel moeten doen. Wij beogen een sterker Europees Veiligheids- en Defensiebeleid. Meer middelen moeten worden vrijgemaakt voor Europese defensiebudgetten. Ook de NAVO zal daarvan profiteren. Het zou Europese partners in staat moeten stellen meer bij te dragen aan de operaties van het bondgenootschap. Nederlandse strijdkrachten werken samen met de Verenigde Staten in één van de lastigste provincies in Afghanistan. We zitten daar niet alleen om een arme en lang onderdrukte bevolking te helpen; onze aanwezigheid dient ook ons eigen veiligheidsbelang. We moeten ons ervan verzekeren dat de Taliban niet langer een bedreiging kunnen vormen voor waar wij voor staan: menselijke waardigheid voor iedereen.
Ik kijk er naar uit onze samenwerking voort te zetten, in Afghanistan en elders - in goed vertrouwen en met een helder begrip van de wederzijdse verwachtingen. Als het aan mij ligt blijven Europa en de VS vrienden - in dienst van een betere wereld.
Maxime Verhagen is minister van Buitenlandse Zaken.
Ministerie van Buitenlandse Zaken