Universiteit van Tilburg

29 oktober 2008

'In control'-verklaring bedrijven werkt averechts

Oratie hoogleraar Arco van de Ven over vertrouwen in administratieve systemen

Het afgeven van de verplichte 'in control'-verklaring door bedrijven en instellingen, die daarbij stellen te voldoen aan gestandaardiseerde regels en procedures, leidt tot ondergraving van het vertrouwen in organisaties. Dat stelt hoogleraar Bestuurlijke informatievoorziening Arco van de Ven in zijn inaugurele rede op woensdag 5 november. Hij roept de commissie-Frijns, die de zogenaamde code Tabaksblat reviseert, op om de 'in control'-verklaring daarin af te schaffen.

Zijn provincies en gemeenten die hun geld in IJsland op de bank hebben gezet in gebreke gebleven of niet? Als het aan hoogleraar Van de Ven ligt, mogen bestuurders en managers niet louter afgaan op de regels en procedures waaraan ze zich formeel dienen te houden. De provinciale en gemeentelijke bestuurders beroepen zich ook op formele regels. Maar deze methoden van risicobeheersing dekken het risico nooit volledig af. Afgaande op wetenschappelijk onderzoek komt Van de Ven tot de conclusie dat een goede administratieve organisatie een wisselwerking is van formele risico- en beheersingsmethodieken, wetgeving én de menselijke factor.

In zijn inaugurele rede laat Van de Ven zien dat het vakgebied Administratieve Organisatie (AO) niet alleen een vakgebied voor praktijkmensen is, maar ook een relevant onderzoeksgebied voor de wetenschap. Uit het onderzoek dat al verricht is rond het thema administratieve organisatie, blijkt dat noties als vertrouwen, leiderschapsstijl, en communicatie net zo goed van belang zijn als formele procedures voor bedrijfsvoering. Het huidige grote vertrouwen in formele beheersingssystemen, die onder meer tot uitdrukking komt in het afgeven van een 'in control'-verklaring, is volgens Van de Ven dan ook ongegrond. In de praktijk leidt het zelfs tot ondermijning van het vertrouwen in het management (denk aan de kredietcrisis). Dat leidt weer tot een slechtere beheersing van de organisatie en de roep om meer betere formele beheersingssystemen: een negatieve spiraal.

De invoering van de 'in control'-verklaring in het kader van de code Tabaksblat werkt averechts en zou moeten worden teruggedraaid, aldus Van de Ven. Hij roept de commissie-Frijns dan ook op om bij de revisie van de code Tabaksblat deze verklaring af te schaffen. Vertrouwen in organisaties wordt alleen bereikt als formele procedures worden nageleefd én kan worden afgegaan op het beoordelingsvermogen van bestuurders en managers. Zij zouden de risico's bijvoorbeeld transparanter kunnen maken en er verantwoordelijkheid voor nemen, aldus de hoogleraar.

Prof. dr. Arco van de Ven RA (1964) studeerde bestuurlijke informatiekunde en volgde de opleiding tot registeraccountant aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij in 2001 ook promoveerde. Hij doceerde aan de Rotterdam School of Management (Erasmus Universiteit Rotterdam) en de Vlerick-Gent Leuven Management School en vervulde vele (interim)functies als financieel directeur, controller en adviseur, onder meer CFO bij de start-up van de eerste sub-prime hypotheekbank in Nederland ELQ-hypotheken (onderdeel van Lehman Brothers) en financieel directeur van de levensmiddelengroothandel P. Karsten Holding BV. Hij is auteur van het boek Interne Beheersing: Het Rabbit-Hill model en publiceerde in bladen zoals De Accountant, MCA, MAB, Control & Finance en Overheidsmanagement. In maart 2008 werd hij benoemd tot hoogleraar Bestuurlijke Informatievoorziening aan de TiasNimbas Business School van de Universiteit van Tilburg en de Technische Universiteit Eindhoven.