NMa blikt terug op resultaten derde kwartaal
07-11-2008
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft in het derde
kwartaal grenzen aan samenwerking in de thuiszorg aangegeven door
onder meer voor circa 8 miljoen euro aan boetes uit te delen aan vijf
thuiszorginstellingen in Kennemerland en in t Gooi wegens
kartelvorming.
Verder speelde ProRail een opvallende rol in uitspraken van de NMa
ondermeer bij twee
boetebesluiten waarbij de beheerder van het Nederlandse spoorwegnet in
totaal voor 876.000 euro werd beboet. Daarnaast gaf de NMa in een
uitspraak over een geschil tussen NS Reizigers en ProRail verdere
grenzen aan bij de verdeling van de capaciteit op het spoor. In de
afgelopen maanden was er ook veel te doen over de tarieven voor het
transport van energie. Een korte terugblik op een aantal resultaten in
de afgelopen drie maanden.
Grenzen voor de thuiszorg
De vijf thuiszorginstellingen in Kennemerland en in t Gooi die boetes
kregen wegens kartelvorming, verdeelden onderling elkaars werkgebied.
Cliënten konden daardoor niet meer vrij kiezen voor hun zorg. De NMa
heeft in de afgelopen jaren in voorlichting aan de sector steeds
aangegeven dat samenwerking in ketens in de zorg van verschillende
zorgverleners (zoals huisartsen en fysiotherapeuten) doorgaans geen
enkel probleem zijn. Maar cliënten worden de dupe van een
marktverdelingskartel omdat ze dan niet meer kunnen kiezen wie hun
zorgverlener wordt.
Bij een melding van een fusie in de thuiszorg in het oosten van het
land heeft de NMa eisen gesteld aan de overname van ThuishulpNederland
B.V. door Asito Dienstengroep B.V (ADG). ThuishulpNederland is
onderdeel van Stichting Evean Groep en is uitsluitend actief op het
gebied van huishoudelijke verzorging. De NMa vindt dat ADG deze
activiteiten van Evean pas mag overnemen nadat zij haar huishoudelijke
activiteiten in de gemeente Zwolle volledig heeft afgestoten en voor
minimaal 90 procent heeft overgedragen aan zorginstelling Stichting De
Nieuwe Zorg Thuis. Door deze beslissing van de NMa wordt voorkomen dat
de positie van ThuishulpNederland in Zwolle wordt versterkt. De
gemeente Zwolle heeft aangegeven zich te kunnen vinden in de gekozen
oplossing.
Capaciteit op het spoor
ProRail, de beheerder van het Nederlandse spoorwegnet, kreeg in het
derde kwartaal twee boetes voor de manier waarop de capaciteit op het
spoor werd verdeeld. Met de boetebesluiten heeft de NMa aangegeven dat
ProRail alle capaciteitsaanvragen van spoorwegondernemingen zoveel
mogelijk moet honoreren en daarom ook alle aanvragen op onderling
gelijkwaardige wijze moet behandelen.
Verder moet ProRail binnen zes maanden nadat de infrastructuur
overbelast is verklaard, een capaciteitsanalyse met mogelijke
oplossingen van knelpunten voor de vervoerders op het spoor maken. De
NMa vindt dat ProRail voor de plaatsen waar schaarste is geconstateerd
tijdig moet werken aan structurele oplossingen om de capaciteit te
vergroten. Vervoerders hebben namelijk geen andere keuze, zij kunnen
alleen bij ProRail terecht.
Ook in een geschil tussen NS Reizigers (NS) en ProRail oordeelde de
NMa dat ProRail zich moet houden aan de termijnen voor de verdeling
van de capaciteit. Verder oordeelde de NMa in dit geschil dat ProRail
bij de planning van zijn onderhoudswerkzaamheden rekening moet houden
met de aanvragen voor capaciteit van vervoerders. Als de wensen van
ProRail en een vervoerder botsen moeten ze gezamenlijk tot een
maatwerkoplossing komen. Mochten ze er dan toch niet uitkomen dan is
een geschillenregeling gewenst. De NMa heeft ProRail daarom opgedragen
een geschillenregeling vast te stellen voor het oplossen van
conflicten tussen beheer- en verkeeraanvragen. Deze uitspraken sluiten
aan op eerdere uitspraken dit jaar van de NMa in geschillen tussen de
spoorwegondernemingen Syntus, Arriva en Veolia enerzijds en ProRail
anderzijds.
Bevorderen doelmatigheid en kwaliteit in energiesector
Het College voor Beroep en Bedrijfsleven (CBb) heeft dit kwartaal twee
uitspraken gedaan die van invloed zijn op de manier waarop de tarieven
voor het transport van gas en elektriciteit tot stand komen.
In juli deed het CBb een uitspraak in een beroepszaak van drie
netbeheerders tegen het aangescherpte reguleringskader voor gas dat de
NMa in april 2008 had vastgesteld. Het CBb oordeelde dat de
netbeheerders de zogenoemde x-factor, waarmee de NMa de bedrijven
prikkelt om doelmatiger te werken, konden dragen. Het CBb ondersteunt
daarmee de keuzes die de NMa heeft gemaakt. De financiële problemen
die de netbeheerders in de beroepszaak voorspelden, worden volgens het
CBb niet veroorzaakt door de regulering. De oorzaken daarvan behoren
volgens het CBb tot de risicosfeer van deze bedrijven of zijn het
gevolg van externe ontwikkelingen.
Eind september oordeelde het CBb in een andere zaak van netbeheerders
dat de NMa op grond van de Elektriciteits- en Gaswet de ruimte heeft
om op verschillende manieren de kwaliteit van de netwerken te
bevorderen. De netbeheerders wilden de compensatievergoedingen die zij
moeten uitkeren bij een ernstige stroomonderbreking verrekenen met de
zogenoemde q-factor. Deze q-factor is het gemiddeld aantal
onderbrekingen dat consumenten ondervinden in het netwerk. Op basis
van dit gemiddelde worden netbeheerders financieel beloond of
gestraft.
Het CBb stelde de NMa in het gelijk omdat beide methoden verschillende
belangen dienen. De compensatieregeling is erop gericht in individuele
gevallen een vergoeding toe te kennen bij ernstige storing, terwijl de
q-factor de kwaliteit van het netwerk beoogt te verbeteren door de
beheerder zelf te straffen of te belonen.
Bedrijfsbezoeken en rapporten
De NMa heeft in het derde kwartaal bedrijfsbezoeken afgelegd bij
ondernemingen in de cosmeticabranche en de luchtvaart wegens een
vermoeden van een overtreding van de Mededingingswet.
Daarnaast heeft de NMa rapporten opgemaakt tegen ondernemingen binnen
de financiële sector en de schildersbranche wegens vermoedens van
overtreding van de Mededingingswet. Deze ondernemingen krijgen nu de
gelegenheid te reageren op deze rapporten, waarna de NMa vaststelt of
er daadwerkeljik sprake is van een overtreding en, zo ja, of er een
boete wordt opgelegd.
NMa blijft bouwsector scherp in de gaten houden
De NMa blijft de bouwwereld scherp in de gaten houden. Dat blijkt niet
alleen uit de rapporten die zijn opgemaakt in de schilderbranche. De
NMa greep halverwege dit jaar ook in bij een aanbesteding door een
Nederlandse gemeente. Naar aanleiding van een signaal over mogelijke
kartelafspraken stuurde de NMa een waarschuwingsbrief aan de betrokken
bouwondernemingen. Vervolgens heeft de gemeente de opdracht kunnen
verlenen tegen een aanmerkelijk lager bedrag dan in de eerdere
aanbestedingsronde mogelijk was.
De NMa deed dit jaar ook een opinieonderzoek. Ruim 500 respondenten
die actief zijn in de bouwwereld werden bevraagd. De conclusie, die
begin september werd gepubliceerd, is dat de aanpak van de bouwfraude
heeft geleid tot een andere manier van werken in de bouwsector als
geheel. Toch zijn er nog aanwijzingen dat prijsafspraken nog niet tot
het verleden behoren.
Groen en oranje licht voor fusies
De NMa heeft in het derde kwartaal het besluit Verkort afhandelen
concentratiezaken gewijzigd om nog doelmatiger te kunnen werken. Ze
kan nu meer concentratiebesluiten zonder uitvoerige motivering afdoen.
Concentratiebesluiten worden in ieder geval nog wel gemotiveerd als
voor de concentratie een vergunning is vereist en de NMa diepgaand
onderzoek naar de gevolgen van de concentratie wenselijk acht,
een concentratiebesluit afwijkt van een advies over de concentratie
door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), de Onafhankelijke Post en
Telecommunicatie Autoriteit (OPTA) of het Commissariaat voor de Media,
bij de behandeling van de concentratie sprake is van relevante
bezwaren van belanghebbenden.
In het derde kwartaal ontving de NMa 36 fusiemeldingen en keurde 40
deels eerder ingediende meldingen goed na een eerste onderzoek.
Na diepgaand onderzoek keurde de NMa de overname goed van Gouden Gids
(onderdeel van Truvo Nederland) door De Telefoongids (onderdeel van
European Directories). Uit het onderzoek bleek dat de huidige
onderlinge concurrentie tussen beide gidsen beperkt is. Een
aanzienlijk deel van de adverteerders gaf aan dat zij bij een
prijsverhoging overweegt over te stappen naar andere (online) media of
in zijn geheel stopt met adverteren in de gidsen. De NMa constateerde
verder dat er een kleine groep adverteerders was die nadeel zou kunnen
ondervinden van de overname. De groep die er door de overname op
achteruit gaat, is evenwel kleiner dan de groep die erop vooruit zal
gaan. Hierbij speelt een rol dat na de overname Gouden Gids en De
Telefoongids uiterlijk in 2009 als één gids op de mat zal vallen bij
consumenten. Ook hun websites zullen Gouden Gids en De Telefoongids
samenvoegen tot een geïntegreerde online gids. Dit is inmiddels
gebeurd.
De NMa heeft verder groen licht gegeven voor de overname van
ThiemeMeulenhoff B.V., onderdeel van PCMUitgevers B.V., door NDC
Houdstermaatschappij B.V. Deze fusie belemmert volgens de NMa de
concurrentie niet op significante wijze. Beide uitgeverijen geven
onder meer school- en studieboeken uit voor het basisonderwijs, het
voortgezet onderwijs en het (hoger) beroepsonderwijs.
De NMa stelt een nader onderzoek in naar de oprichting van de joint
venture Evilim Industriewater B.V. (Evilim) door Evides Industriewater
B.V. (Evides Industriewater) en N.V. Waterleiding Maatschappij Limburg
(WML). Volgens de NMa kan de oprichting van deze joint venture leiden
tot een zo sterke marktpositie dat er te weinig keuze overblijft voor
afnemers op de markt van de productie en levering van hoogwaardig
industriewater. Als de ondernemingen de oprichting van deze joint
venture willen doorzetten, moeten ze een vergunning aanvragen. De NMa
beslist dan binnen 13 weken.
Marktstudies
De concurrentie in het binnenlands goederenvervoer over water krijgt
verhoogde aandacht van de NMa naar aanleiding van een marktstudie,
concrete tips en signalen uit de markt. De sector is in specifieke
deelmarkten sterk geconcentreerd en er komen intensieve
samenwerkingsverbanden voor tussen concurrenten. De NMa zal de komende
tijd actief onderzoek gaan doen naar mogelijke overtredingen van de
Mededingingswet in de sector van het goederenvervoer over water.
De NMa voert een marktscan uit naar de markt voor autoschadeherstel.
Deze analyse van de markt is opgezet naar aanleiding van vele klachten
van autoschadeherstelbedrijven over het feit dat veel verzekeraars hun
polishouders bij schades doorsturen naar geselecteerde
autoschadeherstelbedrijven. De NMa onderzoekt door middel van deze
marktscan in welke mate de schades in Nederland door verzekeraars
worden gestuurd. Hiervoor worden 1200 autoschadeherstelbedrijven
geënquêteerd. De toezichthouder wil ook meten wat het marktaandeel is
van de twee, drie grote spelers, en of zij discrimineren. Afhankelijk
van de resultaten van de enquête volgt verder onderzoek, aldus de
toezichthouder.
De NMa heeft tevens haar vizier gericht op de prijsontwikkeling van
het Nederlandse brood. Dit onderzoek komt voort uit de aandacht die de
NMa heeft voor de Food- en Agrimarkt als geheel, zoals aangegeven
tijdens de presentatie van haar Agenda voor 2008. Behalve brood gaat
de NMa ook de prijsvorming van een aantal andere basisproducten voor
de consument uit de landbouw nader onderzoeken.
Verder heeft de NMa enquêtes uitgezet bij diverse ondernemingen
vanwege signalen over het verschil in behandeling tussen
internetwinkels en reguliere winkeliers door leveranciers. Dit gebeurt
mede naar aanleiding van een oproep van de NMa begin dit jaar aan
webwinkels die willen bevestigen dat fabrikanten hen dwingen een hoge
verkoopprijs te rekenen voor de door hen aangeboden producten. De NMa
wil met de sectorstudie een beter inzicht krijgen in de problemen
waarop internetwinkeliers stuiten en of de NMa hier iets aan kan doen.
Het betreft geen onderzoek naar een concrete overtreding zoals een
kartel of misbruik van een economische machtspositie. De NMa is
voornemens aan de hand van de ontvangen reacties een visiedocument te
publiceren.
Kijk voor meer informatie over resultaten in het derde kwartaal op
www.nmanet.nl.
Nederlandse mededingingsautoriteit (NMa)