Ingezonden persbericht


PERSBERICHT

Culemborg, 7 november 2008

Monumentaal drieluik gerestaureerd

Museum Elisabeth Weeshuis presenteert schat aan religieus erfgoed

In Museum Elisabeth Weeshuis te Culemborg is de tentoonstelling Zien doet geloven - vijf eeuwen bijbelverhalen in beeld te zien met religieuze schatten uit Culemborg en Zaltbommel. Daaronder, als glorieus middelpunt in de permanente opstelling, het drieluik van de Culemborgse schilder Jan Deys Geritsz. uit 1573. Dit fraaie voorbeeld van Gelders religieus erfgoed is ter gelegenheid van het festival Geloven in Gelderland gerestaureerd en sinds deze week weer te bezichtigen door het publiek.

Oogstrelend
Behalve het waardevolle kerkzilver dat in een nieuwe vitrine schittert, zijn er schilderijen, prenten en gebruiksvoorwerpen samengebracht. Maar oogstrelend middelpunt van een nieuwe permanente opstelling is beslist het drieluik van de Culemborgse schilder Jan Deys Geritsz. uit 1573. Zeker voor wie het monumentale kunstwerk kent van vóór de restauratie.

Zesduizend retouches
Zeven maanden werkte de gerenommeerde restaurator Jan Broekhoff aan het drieluik en de deurtjes van de kast, die eronder hoorde, samen een zogenoemd altaarstuk. In totaal restaureerde hij de negen voorstellingen, geschilderd op vijf houten panelen. Op het middenpaneel met de voorstelling van het Laatste Avondmaal zette hij alleen al zesduizend retouches. In de tentoonstelling ziet men Broekhoff aan het werk. Er wordt een educatieve film van het restauratieproces getoond.

Fenomenaal
'Het kleurgebruik heeft me bijzonder gefascineerd. Deys gebruikte onder meer fel oranje en roze. Nu de oude, bruine vernislaag eraf is, zijn deze kleuren fenomenaal,' aldus Broekhoff. 'Met zijn schildertrant sluit Deys aan bij de heersende stijl van het Maniërisme (1525-1580),' legt Nicole Spaans, directeur van Museum Elisabeth Weeshuis, uit. 'Sterke, heroïsch geproportioneerde personen, soms in ingewikkelde houdingen, kleding in felle kleuren en kostbaar vaatwerk; dat is kenmerkend voor die tijd. Voor een schilder in het relatief kleine Culemborg van toen was Deys dus goed op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen.'

Uniek
Ook conservator Oude Kunst van het Centraal Museum in Utrecht, Liesbeth Helmus hield zich intensief met Deys bezig. Zij deed onderzoek naar Noord-Nederlandse contracten voor altaarstukken.* Welgeteld twaalf contracten uit de periode 1500-1570 zijn bewaard gebleven en vier daarvan hebben betrekking op drie altaarstukken van Deys. Helaas zijn twee van deze drieluiken verloren gegaan tijdens de Beeldenstorm van 1566. Wat de Culemborgse situatie uniek maakt, is dat Deys op 13 december 1570 een nieuwe opdracht kreeg, om het vernietigde drieluik dat sinds 1558 in de Sacramentskapel van de St. Barbarakerk stond te vervangen. De opdrachtgevers waren er kennelijk zo op gesteld dat ze nadrukkelijk aangaven dat het drieluik hetzelfde moest worden als het eerdere. Alleen dan wel 'beter ende bequamer soe wel mogelic'. Dit drieluik, dat in 1573 gereed kwam en nu vakkundig is gerestaureerd, is vanaf 2 november te bewonderen in Museum Elisabeth Weeshuis.

Zien doet geloven
De nieuwe opstelling met het drieluik is permanent. De tentoonstelling Zien doet geloven is onderdeel van het provinciale festival Geloven in Gelderland en duurt tot en met 15 maart. In het kader van Zien doet geloven kunnen scholen zich aanmelden voor een nieuw educatief project over religieus erfgoed: De Wonderlijke Wereld. Meer informatie: Lucienne Bartels, projectmedewerker communicatie en educatie, e-mail lucienne.bartels@xs4all.nl.

Kerststallen
Op 29 november opent tevens in het kader van Zien doet geloven en Geloven in Gelderland een expositie met kerststallen uit de hele wereld. De kerststallen zijn tot en met 11 januari 2009 te bewonderen.

*In 2009 verschijnt het proefschrift van Liesbeth M. Helmus: Schilderen in opdracht. Noord-Nederlandse contracten voor altaarstukken 1485-1570 (UvA) Per 2 november is het tijdschrift Voetnoten nr. 38 te koop in het museum met daarin een artikel van Liesbeth Helmus over het drieluik van Jan Deys.

Einde bericht

---