D66

Congrestoespraak Landelijk Voorzitter Jonge Democraten 8 november 2008

Gesproken tekst geldt

Beste Democraten,

Wie heeft het niet gezien, de overwinning van Barack Obama. Historische beelden van een man, geïnspireerd door zijn dromen. En voor een moment voelde ik me verbonden met hem. Want dromen omzetten in realiteit is voor mij als Jonge Democraat core business. Als Jonge Democraat droom ik van een Nederland waar iedereen door gelijke mogelijkheden en met een sterke wil iets kan bereiken. Waar elke Nederlander toegang heeft tot goed onderwijs, gelijke kansen op de arbeidsmarkt en een woning op maat. Een samenleving waarin ieder individu het beste uit zichzelf kan halen.

Democraten,

Vandaag staat duurzaamheid op de agenda. En op welke 'agenda' tegenwoordig niet, zou je zeggen. Ik kan u vertellen: Bij ons Jonge Democraten staat het niet op de agenda. Voor duurzaamheid hebben wij geen agenda nodig. Het zit ons namelijk in het DNA, om met de woorden van Hans Wijers te spreken. Waar politici bij duurzaamheid blijven steken op milieu, zien wij het als een onderdeel van iets groters. Wij streven naar een duurzame samenleving. Een die in staat is zich op een flexibele en innovatieve manier aan te passen aan veranderende omstandigheden. En een duurzame visie dames en heren, is daarbij onmisbaar. Wat die visie betreft slaat dit kabinet de plank volledig mis. Je kan het kabinet ook wel Kabinet Één Oog noemen. Met aan het roer een kapitein die met zijn ooglapje het zicht op morgen bedekt.

Balkenende kiest voor stilstaan in plaats van hervormen. Enkel met het oog op vandaag. Maar laten wij naar morgen kijken. Laten we die droom van een duurzaam Nederland omzetten in werkelijkheid. Laat mij u, aan de hand van drie thema's, meenemen naar dat Nederland.

Het eerste thema is de arbeidsmarkt. De Nederlandse verzorgingsstaat is gebouwd op basis van het principe van solidariteit tussen generaties. Jong en werkend verzorgt ouder en hulpbehoevend. Een mooi principe dat ons als mensen verbind. Maar als er minder jonge mensen zijn die voor meer ouderen en hulpbehoevenden moeten werken, zijn we dan nog wel zo solidair? We moeten naar een duurzaam systeem van vernieuwde regelgeving en voorzieningen. Een systeem dat in 2040 een kwart van de bevolking kan voorzien van een pensioen en jonge werkende mensen meer mogelijkheden op ontplooiing kan bieden dan nu het geval is.

Toen ons huidige pensioensysteem werd ingevoerd, was de levensverwachting niet meer dan 65 jaar. Tegenwoordig mogen velen hun tachtigste verjaardag vieren. Dat betekent dat gepensioneerden vijf keer zolang aanspraak maken op onze welverdiende hulp. Wij pleiten ervoor voorzieningen voor ouderen betaalbaar en op peil te houden door de pensioenleeftijd te verhogen van 65 naar 69 jaar. Niet in een keer, want ook hierbij speelt solidariteit een rol, maar stapsgewijs, bijvoorbeeld ieder jaar twee maanden erbij.

Met deze maatregel verlagen we niet alleen de toekomstige kosten van de vergrijzing maar maken we ook optimaal gebruik van waardevolle kennis. Enerzijds door langer te kunnen rekenen op, en te leren van de ervaringen van ouderen op de arbeidsmarkt. En anderzijds doordat er geld vrij komt dat we kunnen investeren in kwalitatief hoogstaand onderwijs voor volgende generaties. De Jonge Democraten willen toe naar een samenleving waarin kracht van jong en oud benut wordt. Waarin kennis, ervaring en innovatie excelleren, en waarin de solidariteit ook in de toekomst gewaarborgd blijft.

Ons idee van een duurzame samenleving is een samenleving waarin ook volgende generaties in staat zijn aan een passende woonruimte te komen. In de huidige situatie ligt dat verre van ideaal. Alexander Pechtold wist deze problematiek onlangs in het blad BLVD Man genadeloos te omschrijven. "Een jong stel in de Randstad, de een beginnend agent en de ander beginnend docent, is met hun gezamenlijke inkomen amper in staat een hypotheek te krijgen voor een woning die aan hun basiswensen voldoet. En zeker niet wanneer er ook nog een kleine op komst is." En huren is alleen een optie als een van de twee al vijf jaar op een wachtlijst staat. Starten wordt daarmee voor de meesten onmogelijk gemaakt, terwijl we wel verwachten dat deze generatie de toekomst van Nederland financiert. Die woningmarkt moet dus in beweging.

De overheid is mede verantwoordelijk om de krapte op de huizenmarkt te bestrijden en de doorstroming te bevorderen. Helaas heeft deze taakstelling niet de hersens van de meeste politici bereikt. De hervormingen die noodzakelijk zijn, blijven onder het ooglapje van kapitein Één Oog verborgen. Om te komen tot een duurzame woningmarkt zal ten eerste de hypotheekrenteaftrek geleidelijk moeten worden afgeschaft. We kunnen niet om het feit heen dat dit de huizenprijzen kunstmatig hoog houdt. Wanneer we met het vrijkomende geld de overdrachtsbelasting verlagen, kunnen we tegelijkertijd de mobiliteit bevorderen. Ik zeg, twee vliegen in één klap.

Maar met alleen fiscale aanpassingen komen we er niet. Er zullen meer woningen gebouwd moeten worden. Vooral het aantal starterswoningen moet omhoog. Een versoepeling van de ruimtelijke beperkingen voor bouwen is daarbij noodzakelijk, op de allereerste plaats in de Randstad. Maar ook hier ontbreekt het dit kabinet aan visie, terwijl de visies van de lagere overheden vertroebeld worden door eigenbelang. De Jonge Democraten pleiten dan ook voor een structuurvisie voor de Randstad. Een duurzame visie die weergeeft waar we de komende eeuw kunnen wonen, werken en recreëren en met welk hoogwaardig openbaar vervoer die gebieden met elkaar verbonden gaan worden. Alleen op deze manier kan de Randstad blijven concurreren als een economische kern.

In onze visie is Nederland ook een land dat duurzaam met haar energie omgaat. Het is spijtig te zien dat we op dit vlak niet wat meer ambitie tonen. Het kabinet geeft liever een vergunning voor nieuwe kolencentrales, terwijl ze vol in zou moeten zetten op bijvoorbeeld windmolens in de Noordzee.

Helaas, en dat denken we allemaal wel eens, kan je een euro maar één keer uitgeven. Iedere euro in oude energie kan dus niet meer worden uitgegeven voor onderzoek en ontwikkeling van nieuwe bronnen. Zo duurt het natuurlijk een eeuwigheid voordat we al onze huishoudens op een groene manier van energie kunnen voorzien.

En voor het gemak vergeet Den Haag een belangrijk aspect als Europa volwaardig in haar discussie mee te nemen. Nederland als 'gasrotonde' van Europa is het enige waar Balkenende op kan komen. Dat Europa een middel is om te komen tot een samenwerking voor duurzame en zelfvoorzienende energievoorziening is schijnbaar te hoog gegrepen. Maar laten we realistisch zijn. Energiepolitiek kan je als klein kikkerlandje niet alleen voeren. Daar is Europese samenwerking bij uitstek voor geschikt.

Dames en Heren,

Wij Jonge Democraten dromen van een land dat flexibel en innovatief is. Dat gericht is op een duurzame arbeidsmarkt met solidariteit binnen en tussen generaties, een duurzame woningmarkt waarbij iedereen de mogelijkheid heeft te kunnen groeien en duurzame energievoorziening waarbij de mogelijkheden van Europa optimaal benut worden. Een Nederland waar volgende generaties de vrijheid krijgen zich te kunnen richten op hun toekomst. Ik vraag u om samen met ons aan dat duurzame Nederland te bouwen. Laten we vandaag nog beginnen om die droom om te zetten in werkelijkheid.

Dank u wel.