Universiteit van Amsterdam

10 - 14 november 2008

Dit is een overzicht van promoties, oraties, afscheidscolleges en andere activiteiten aan de Universiteit van Amsterdam. Meer informatie over de items in deze agenda kunt u krijgen bij de afdeling Persvoorlichting, tel. 020 - 525 2695, e-mail: persvoorlichting@uva.nl. Met vragen over plechtigheden Geneeskunde kunt u contact opnemen met AMC Voorlichting, tel. 020 - 566 2929.

Nieuwe regelkaart beter bij procesbeheersing

Promotie Wiskunde

dinsdag 11 november, 10.00 uur
Statistische procesbeheersing is een methode waarbij statistische technieken worden gebruikt om een proces te beheersen en om de kwaliteit van de producten te verbeteren. Van deze technieken is de Shewhart-regelkaart de belangrijkste en meest gebruikte. Muhammad Riaz introduceert een aantal univariate en bivariate Shewhartregelkaarten voor locatie- en spreidingsparameters voor normaal verdeelde kwaliteitskenmerken van een proces. Hij ontwikkelde nieuwe regelkaarten door de correlatie tussen de te besturen grootheid en haar aanvullende kenmerken te benutten. Bovendien vergeleek Riaz deze met bestaande regelkaarten die gebruikt worden voor hetzelfde doel. Hij concludeert dat de voorgestelde regelkaarten beter presteren dan de bestaande regelkaarten als het gaat om robuustheid met betrekking tot niet-normaliteit en aanwezigheid van uitschieters. Dhr. M. Riaz: Improved and Robust Monitoring in Statistical Process Control. Promotor is dhr. prof. dr. R.J.M.M. Does.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.

De visuele perceptie van Ottomaanse schilderkunst

Promotie Literatuurwetenschap

dinsdag 11 november, 12.00 uur
Begüm Özden Firat analyseerde de visuele cultuur van het zeventiende- en achttiende-eeuwse Ottomaanse rijk. Tot nu toe werd de culturele productie van dit tijdperk bestudeerd door een spanning te creëren tussen de doorwerking van traditie en het begin van verwestering. Firat benaderde miniatuurschilderijen niet als louter historische producten uit een tijdperk waar alleen de aandachtige onderzoeker toegang tot heeft. Ze bekeek de schilderingen echter als theoretische objecten die hun 'cultureel actorschap' uitoefenen in de historische ruimte van de hedendaagse kijker. Firat probeerde niet alleen na te gaan hoe een zogeheten imperiale visualiteit'op verschillende manieren wordt geconstrueerd en gecontesteerd, maar herbekeek ook de concepten waarmee wordt gewerkt om visuele fenomenen te begrijpen. Ook tracht ze een bijdrage te leveren aan de zoektocht naar het ontwikkelen van alternatieve visuele epistemologieëen. Mw. B.O. Firat: Disorienting Encounters. Re-reading Seventeenth and Eighteenth Century Ottoman Miniature Paintings. Promotor is mw. prof. dr. M.G. Bal.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.

De alpenhoorn opnieuw gekarakteriseerd

Promotie Muziekwetenschap

dinsdag 11 november, 14.00 uur
Charlotte Vignau deed onderzoek naar de alpenhoorn. Haar proefschrift bestaat uit een tekst en een audiovisuele presentatie op dvd. Terwijl wordt aangenomen dat dit een zeer oud muziekinstrument is, laat zij zien dat de alpenhoorn pas rond 1875 in zijn huidige vorm is uitgekristalliseerd. Daarom karakteriseert Vignau de alpenhoorn opnieuw. Vervolgens gaat zij na welke aspecten van het alpenhoorn-fenomeen als nationaal symbool van Zwitserland kunnen worden gezien en door wie. Door de Zwitsers zelf of door mensen van buiten Zwitserland? Hiervoor onderzocht Vignau de alpenhoorn-praktijken in het Beierse Allgäu, Nederland en Japan, die alle drie aantoonbaar uit Zwitserland zijn overgenomen. Ze bekeek welke aspecten van de alpenhoorn van de oorspronkelijk Zwitserse alpenhoorn-praktijk behouden bleven en welke aangepast werden aan aan de lokale cultuur. Omdat deze hybride alpenhoorn-praktijken moeilijk in woorden te vatten zijn, kunnen ze beter in video en film gerepresenteerd worden. Tot slot houdt Vignau een pleidooi voor het gebruik van video en film in (etno)musicologie, vooral in verband met de muzikale etnografie. Door het toepassen van video en film is het mogelijk de te bestuderen onderwerpen in de (etno)musicologie uit te breiden, omdat bepaalde onderzoeksgebieden mediumafhankelijk zijn. Mw. C.D. Vignau: Modernity, complex societies and the alphorn. Promotor is dhr. prof. dr. R. De Groot.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.

Fotoproject toont globalisering in spiegelbeeld
Fototentoonstelling Antropologie

woensdag 12 - zondag 30 november
Moderne middelen van transport en communicatie, zoals televisie en internet, hebben in de afgelopen decennia grote delen van de wereldbevolking dichter bij elkaar gebracht dan ooit tevoren. De explosieve toename in migratiebewegingen, goederenstromen en financiële transacties versterkt het idee van de wereld als een global village. Vaak wordt globalisering gelijkgesteld aan verwestersing, de verspreiding van invloeden vanuit Europa en Amerika naar de rest van de wereld. Het omgekeerde, veroostersing, krijgt veel minder aandacht en wordt vaak als een bedreiging gezien. Maar verwestersing van het Oosten en veroostersing van het Westen zijn nauw met elkaar verweven en kennen een lange geschiedenis. In het fotoproject Globalisering in Spiegelbeeld. Verwestersing in India, Veroostersing in Nederland gaan fotograaf Huib Rutten en prof. dr. Mario Rutten, hoogleraar Comparatieve sociologie van Azië aan de UvA, ervan uit dat westerse invloeden in India en Indiase invloeden in Nederland twee kanten van dezelfde medaille van globalisering vormen. Aan de hand van dubbelportretten tonen zij een breed veld aan thema's: huisinrichting, religie, kleding, straatbeelden, economische bedrijvigheid, toerisme, sport en consumptie.

Het fotoproject van Azië Studies in Amsterdam (ASiA-UvA) en het International Institute for Asian Studies (Amsterdam-Leiden) komt voort uit het onderzoeksprogramma Azië-Europa van de afdeling Sociologie en Antropologie van de UvA en is onderdeel van het Amsterdam India Festival 2008.

Data en locaties
12-30 november Oudemanhuispoort 4-6 (UvA), Amsterdam 18-30 november De Waag Society, Nieuwmarkt 4, Amsterdam 12-30 november Spinhuis (UvA), Oudezijds Achterburgwal 185, Amsterdam 12-30 november ARCAM, Prins Hendrikkade 600, Amsterdam

Verwijzingen
Website ASiA: http://www.iias.nl/asia/
Website Amsterdam India Festival: http://www.indiafestival.nl

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ireen Hoogenboom (voor praktische informatie), e-mail: I.Hoogenboom@uva.nl of prof. dr. Mario Rutten (voor inhoudelijke informatie), e-mail: M.A.F.Rutten@uva.nl.

Nieuw perspectief op installatiekunst

Promotie Wijsbegeerte

woensdag 12 november, 10.00 uur
Het proefschrift van Tine Wilde bestaat uit een onderzoek naar Wittgensteins notie van übersichtliche Darstellung in combinatie met het fenomeen installatie in de beeldende kunst. In zeker opzicht geven beide een helder overzicht op een bepaald gedeelte van onze complexe wereld, maar de aard van dat overzicht verschilt. Alhoewel ze allebei kennis genereren, levert de filosofie met Wittgensteins notie een overzicht van hoe bepaalde dingen voor ons vaststaan, terwijl de installatie een onverwachte, verrassende invalshoek laat zien. De neiging van de mens om te vergeten en de dubbelzinnigheid van alledag staan in een dynamische relatie ten opzichte van elkaar. In deze 'reflexieve dynamiek' hermodelleren we voortdurend onze werkelijkheid. Hulpmiddelen die ons daarbij ten dienste staan, zijn onze creativiteit en onze verbeeldingskracht. In keuzes en oplossingen laten we zien welke aspecten van de werkelijkheid we belangrijk vinden en hoe we deze waarden communiceren. Wilde komt met haar onderzoek tot een nieuw perspectief op de installatiekunst en een andere kijk op Wittgensteins notie van übersichtliche Darstellung. Haar proefschrift is uiteindelijk een zogenoemd InstallatiePakket geworden en combineert een dissertatie met een aantal uitgevoerde kunstwerken. De verdediging van haar proefschrift wordt voorafgegaan door een 'promotieperformance'. Wilde wil met hulp van de promotiecommissie, waar zowel hoogleraren als kunstenaars zitting in hebben, de essentie van de promotieverdediging uitbeelden door filosofie en kunst te laten samensmelten. Mw. M.C. Wilde: Remodel ing reality. Wittgenstein's übersichtliche Darstellung & the phenomenon of Installation in visual art. Promotor is dhr. prof. dr. M.J.B. Stokhof.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.

Uitwendige versie bij stuitligging minimaal risico voor moeder en kind
Promotie Geneeskunde

woensdag 12 november, 12.00 uur
Bij drie à vier procent van alle voldragen zwangerschappen ligt de baby in een stuit. Dit vergroot de kans op problemen rond de bevalling. Daarom probeert men voor de bevalling het kind te draaien met een uitwendige versie. Daarbij wordt van buitenaf op de baarmoeder gedrukt in de hoop dat de baby zich daardoor omdraait. Dat lukt in veertig procent van de gevallen. Het medicijn Nifedipine ontspant de baarmoederwand. Daardoor bestond het vermoeden dat dit medicijn zou kunnen bijdragen aan een succesvolle versie. Dit blijkt niet het geval. Marjolein Kok toont aan dat de uitwendige versie een veilige procedure is met minimale risico's voor moeder en kind. Wel is er een iets verhoogde kans op een spoedkeizersnee. Kok vindt daarom dat uitwendige versies altijd zouden moeten plaatsvinden in een setting waarin deze op korte termijn kan worden uitgevoerd. Mw. M. Kok: External Cephalic Version. Promotoren zijn dhr. prof. dr. J.A.M. van der Post en dhr. prof. dr. B.W.J. Mol.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.

Molecuul dient als verkeersbord voor pigment-gen in mais
Promotie Biologie

woensdag 12 november, 14.00 uur
Max Haring bestudeerde twee varianten van een soort maïs. Het ene type, genaamd B-I, heeft een paars kleurpigment-gen dat 'heel hard aan staat': de plant is niet groen maar knalpaars. De andere soort, B', heeft dat gen niet hard aan staan en is gewoon groen. Aangezien de twee planten niet van elkaar verschillen in het DNA, moet het verschil in uiterlijk dus gezocht worden. Het wel of niet aan hebben staan van het pigment-gen is erfelijk: nageslacht van B-I en B' ziet er hetzelfde uit als hun ouders. Er wordt dus informatie doorgegeven aan het nageslacht, dat niet in het DNA staat. Haring toont dat de paarse en groene planten van elkaar verschillen in de manier waarop het pigment-gen-DNA in de cel-kern zit 'ingepakt'. Het blijkt dat in de groene planten het pigment-gen-DNA is uitgeschakeld, waardoor het geen pigment meer maken. Er worden speciale moleculen als een soort verkeersborden aan het DNA in de groene planten geplakt. Deze vlaggetjes maken duidelijk dat het pigment- gen niet gebruikt mag worden. De paarse planten hebben deze 'verkeersborden' niet, waardoor het pigment-gen gewoon wordt gebruikt. Door een verschil in 'verkeersborden' kan hetzelfde DNA toch een andere uitkomst hebben. Dhr. M. Haring: Paramutation and Chromatin Dynamics in Maize. Promotor is dhr. prof. dr. R. van Driel.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.

Existentiële twijfel in het werk van Gombrowicz

Promotie Literatuurwetenschap

donderdag 13 november, 10.00 uur
Elwira SkÄ...pska richtte zich in haar onderzoek op de spreker in het werk van de Poolse auteur Witold Gombrowicz. Ze bekeek in het bijzonder hoe deze spreker levensangsten onder woorden probeert te brengen. SkÄ...pska beoogde de oorzaken van de diepst verborgen stoornissen van deze spreker te verhelderen. Hierbij speelt tekstanalyse en de polemiek met filosofie en psychoanalyse een grote rol. Het Gombrowicziaanse subject ontwikkelt zich, maar zijn wezensvraag (wie ben ik?) blijft onbeantwoord omdat de identiteit als vast concept niet bestaat. SkÄ...pska stelt dat het eigenlijk gezochte goddelijke alleen buiten het aardse en buiten de mens om wordt gevonden. Het Gombrowicziaanse oord van de leegte waar een neutrale relatie met 'de ander' en zichzelf heerst, lijkt sterk op het Boeddhistische nirwana waar alle verlangens en banden met de wereld verdwenen zijn. Daarmee vindt de mens in plaats van angst voor de symbolische dood in haar juist hoop en bevrijding van alle levensellende. Dhr. E. SkÄ...pska: Witold Gombrowicz. face à l'Autre, le moi, la transcendance. Promotor is mw. prof. dr. M.P. Bal.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.

Maatschappelijke druk verergert hiv-epidimie onder Vietnamese vrouwen
Promotie Antropologie

donderdag 13 november, 12.00 uur
Pauline Oosterhoff onderzocht hoe mannelijke en vrouwelijke rolpatronen in Vietnam ertoe leiden dat de hiv-epidemie zich daar uitbreidt. Binnen de huidige context van hervormingen van de Vietnamese economie, de zogeheten Doi Moi, zijn mannen kwetsbaar om besmet te raken met hiv. Oosterhoff stelt dat drugs en commerciële seks steeds makkelijker beschikbaar zijn. Daarnaast moedigen mannelijke rolpatronen risicovol gedrag, zoals alcohol- en drugsgebruik, aan. Vrouwen staan onder druk om te trouwen. Ook wordt er in het eerste jaar van hun huwelijk een (mannelijk) kind van ze verwacht. Vaak komen de vrouwen er na het huwelijk achter dat hun man verslaafd is, en ontdekken ze dat ze met hiv besmet zijn als ze vlak voor de geboorte een prenatale test ondergaan. De nadruk op het moederschap maakt vrouwen kwetsbaar, maar verleent hen ook een zekere status en macht. Hiv-vrouwen hebben zich als moeders georganiseerd waardoor ze toegang hebben tot behandeling met gratis virusremmende middelen en andere diensten zoals microkredieten, opleidingen en juridische bijstand. Oosterhoff stelt dat hiv als ziekte en de nieuwe medische reproductieve technologieën, zoals prenatale testen en echo's, de bestaande ongelijkheid tussen de seksen versterken en bevestigen. Maar ook bieden ze vrouwen nieuwe mogelijkheden om zich te verzetten en de bestaande rolpatronen van mannen en vrouwen juist te doorbreken. Mw. P.P.J. Oosterhoff: 'Pressure to Bear': Gender, Fertility and Prevention of Mother to Child Transmission of HIV in Vietnam. Promotor is mw. prof. dr. A.P. Hardon.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.

Is de natuur berekenbaar?
Open huis Biologie

donderdag 13 november, 12.30 - 17.45 uur

Programma
12.30 uur Ontvangst
13.00 uur Opening door prof. dr. Karel Gaemers, decaan van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica & Introductie door de dagvoorzitter 13.15 uur Prof. dr. Jef Huisman: Chaos in theorie en praktijk: grenzen aan de voorspelbaarheid van het leven 13.45 uur Prof. dr. André de Roos: Fishy calculations 14.15 uur Pauze
14.45 uur Prof. dr. Peter van Tienderen: Rekenen aan de risico's van genetisch gemodificeerde gewassen 15.15 uur Dr. Jasper Vrugt: Modellen en waarnemingen: leven met onzekerheden 15.45 uur Prof. dr. ir. Willem Bouten: Inleiding tot de vogeltrekverwachting voor de komende dagen 16.00 uur Afsluiting door de dagvoorzitter 16.15 uur De vogeltrekverwachting voor de komende dagen, demonstratie met tegelijkertijd gelegenheid tot nadere kennismaking en borrel 17.45 uur Eind

De bijeenkomst is bedoeld voor beleidsmakers, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, collega-wetenschappers en andere geïnteresseerden. Toegang vrij. Vooraf graag aanmelden via e-mail: ibed-science@uva.nl of telefoon: 020-525 6635.
Locatie: Turingzaal, Science Park Amsterdam. Kruislaan 413, Amsterdam. Zie voor meer informatie over het IBED: www.science.uva.nl/ibed.

Op zoek naar de balans in bakkersgist

Promotie Biologie

donderdag 13 november, 14.00 uur
Bakkersgist is een organisme dat veel in de industrie wordt gebruikt voor de productie van brood, bier en wijn. Het organisme heeft de merkwaardige eigenschap dat het in aanwezigheid van voldoende zuurstof suikers fermenteert tot alcohol, terwijl ademhaling de cel veel meer energie zou opleveren. Merijn Schuurmans bestudeerde hoe de regulatie van de balans tussen fermentatie en ademhaling totstandkomt. Hij karakteriseerde met name twee regulatoren in detail: een regulator die specifiek de ademhaling stimuleert en een ander die zeer ingewikkeld de stofwisseling beïnvloedt. Door de hoeveelheid van de regulatoren te veranderen verkreeg Schuurmans op zowel genetisch als op fysiologisch niveau inzicht in hun rol in de fermentatie. Dhr. J.M. Schuurmans: The effect of altered expression of transciptional regulators of catabolism on the transcription profile and physiology of Saccharomyces cerevisiae. Promotor is dhr. prof. dr. K.J. Hellingwerf.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.

Restauratienetwerk tussen musea moet groeien

Oratie Conservering en restauratie

donderdag 13 november, 14.30 uur
Mw. prof. dr. A.G.A. van Grevenstein, hoogleraar Praktijk van conservering en restauratie: De praktijk van de restauratie, stand van zaken in een nieuwe discipline. De praktijk van de restauratie is een oud beroep met een ambachtelijk verleden. Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden nieuwe interdisciplinaire instituten waar restauratoren, kunsthistorici en natuurwetenschappers samenwerkten en zorgden voor materiaaltechnisch onderzoek aan kunstvoorwerpen. Deze samenwerking was de aanleiding om de opleiding van restauratoren in het wetenschappelijk onderwijs onder te brengen. Dit gebeurde in september 2005 bij de Universiteit van Amsterdam. Anne van Grevenstein licht tijdens haar oratie diverse facetten toe van samenwerking tussen de restauratiedisciplines met filmfragmenten. Ook presenteert ze toonaangevende projecten in relatie tot wetenschappelijke onderzoeksvragen. Deze gegevens zullen een pleidooi voor verder fundamenteel toegepast onderzoek in de toekomst onderbouwen. Nederland kent meer dan achthonderd musea, waarvan er slechts zeven beschikken over een restauratieatelier waarin continuïteit van materiaaltechnisch onderzoek gekoppeld wordt aan de zorg voor de collectie. Van Grevenstein stelt dat dit in de toekomst moet groeien tot een stevige en betrouwbare infrastructuur: een museum zonder restaurator is zoals een ziekenhuis zonder arts.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.

Organisatie preoperatieve kliniek van invloed op doorstroomtijd
Promotie Geneeskunde

vrijdag 14 november, 14.00 uur
In Nederland vindt preoperatief onderzoek meestal plaats in de Preoperatieve Screeningskliniek (POS). Gitara Edward onderzocht de kwaliteit van de POS. Daarbij keek ze naar organisatie en logistiek, en vroeg ze zowel patiënten als professionals naar hun mening. De organisatiestructuur van de POS van de acht universitair medische centra verschilt behoorlijk. Edward stelt dat dit onder andere van invloed is op de doorstroomtijd (de totale tijd die de patiënt op de POS doorbrengt). Mw. G.M. Edward: Improving the Preoperative Assessment Clinic. Promotoren zijn dhr. prof. dr. M.W. Hollmann en mw. prof. dr. J.C.J.M. de Haes.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.

West-Europa is oorsprong van privatisering rechtshandhaving
Oratie Rechtsgeleerdheid

vrijdag 14 november, 14.30 uur
Dhr. prof. dr. J.S. Kortmann, bijzonder hoogleraar Bijzondere aspecten van het privaatrecht: The Tort Law Industry.

Het aansprakelijkheidsrecht wordt steeds commerciëler. Er gaat nauwelijks een week voorbij zonder dat een nieuwe onderneming wordt opgericht die zich bezighoudt met het verhalen van schadeclaims. Ook komt het steeds vaker voor dat schadeclaims als investeringsproduct in de markt worden gezet. De vercommercialisering van ons aansprakelijkheidsrecht valt samen met een toenemende aandacht voor 'private handhaving'. Wie het aansprakelijkheidsrecht ziet als instrument voor handhaving van rechtsnormen, zal concepten als punitive damages niet onmiddellijk afwijzen. De afschrikwekkende werking die daarvan zou uitgaan, kan marktpartijen ertoe bewegen zich in de toekomst beter aan de wet te houden. In de Verenigde Staten gaat van dergelijke punitive damages, met name in combinatie met zogenoemde class actions en popular actions, een sterk afschrikwekkend effect uit. Zo wordt de Amerikaanse burger ingezet ter ondersteuning van de rechtshandhaving van overheidswege. Daaromheen is inmiddels een ware industrie ontstaan. In zijn oratie stelt Jeroen Kortmann dat de privatisering van rechtshandhaving niet vreemd is aan de West-Europese rechtstraditie. Integendeel: private handhaving door middel van onder meer punitive damages en popular actions vindt zijn oorsprong in West-Europa. In ons land zijn we echter al eeuwen geleden afgestapt van de gedachte dat de burger door middel van aansprakelijkheidsclaims moet bijdragen aan de rechtshandhaving. Centraal in de oratie van Kortmann staat de vraag of het wenselijk is dat het aansprakelijkheidsrecht (opnieuw) wordt ingezet als handhavingsinstrument.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.