Nieuw in Leiden: Econophysics!
De financiële markten bestuderen met behulp van
bèta-instrumentarium als waren ze een natuurverschijnsel. In
Groot Brittannië en de Verenigde Staten gebeurt het al. En
straks ook in Leiden. Het levert een nieuw type handel in
financiële producten op. `Goed voor de economie.'
Afbeelding: De decaan van de Faculteit der Wiskunde en
Natuurwetenschappen, prof.dr. Sjoerd Verduyn Lunel, tekent de
overeenkomst met Duyfken Trading Knowledge BV terwijl prof.dr.
Jan van Ruitenbeek toekijkt.
Overeenkomst
Maandag 10 november is een overeenkomst ondertekend tussen de
Universiteit Leiden en het Amsterdamse bedrijf Duyfken Trading
Knowledge BV, om Econophysics aan de Leidse universiteit te
introduceren als keuzevak. Het streven is het vakgebied uit te
bouwen tot een deeldiscipline binnen de natuurkunde en tot een
afstudeerrichting binnen de Faculteit der Wiskunde en
Natuurwetenschappen.
Rekenkundige analyse
Drs. Reindert Stoffer doet het al. Met vier partners, richtte
hij in 2002 het bedrijf Duyfken - de naam van een klein
zeilschip uit de VOC-tijd - op, dat handelt op basis van
Econophysics, een wetenschappelijke manier van handelen op de
beurs. De vijf partners - alle academici, Stoffer is
natuurkundige en internationaal financieel econoom - hadden
ervaring op de beurs en stoelden Duyfken op de nieuwe
wetenschappelijke benadering. De essentie van hun manier van
handelen is dat ze het doen op basis van gedetailleerde
rekenkundige analyse van kleine koersbewegingen.
Patronen
Stoffer: `Daarbij zijn we niet, zoals economen - geïnteresseerd
in de grote en grove bewegingen.' Die grote bewegingen vormen
als het ware slechts het decor voor het werk van Duyfken. Ze
willen - en kunnen - fijnmazige patronen ontdekken in de
koersbewegingen. Daarom is het ook niet van belang of de
koersen stijgen of dalen. Het gaat erom binnen de grote
bewegingen fijne patroontjes te ontdekken van heel kleine
stijgingen en dalingen, die met het blote oog niet eens te zien
zijn, op basis van bepaalde variabelen. De creativiteit zit
onder meer in het detecteren van die variabelen.
Afbeelding: Een globale graadmeter als de Amsterdam Exchange
Index (AEX), die een gewogen gemiddelde weergeeft van de
koersen van de grootste aandelen op de Amsterdamse
effectenbeurs, is voor Duyfken niet interessant.
Voorspellend
`Het handelen gebeurt op basis van de patronen waarvan we
verwachten dat ze meer kans op winst dan op verlies geven',
aldus Stoffer. `We evalueren onze aannames en onze handel
aanhoudend en bouwen zo steeds meer kennis op. Het
instrumentarium van de Econophysics bestaat dan ook uit een
bètagereedschapskist: computers die dag en nacht staan te
rekenen en de modellen op basis waarvan ze dat doen. `Het
omzetten van die modellen naar een concrete handelsstrategie op
basis van bepaalde variabelen, dat is ons product', zegt
Stoffer. `Het handelen doen we vervolgens voor eigen rekening
en risico.
Automatisch
Dat handelen verloopt automatisch, op grond van de uitkomsten
van de berekeningen. Stoffer legt uit: `Duyfken richt de blik
op obligaties, opties en futures. We verkopen en kopen in
principe tegelijkertijd. We kopen producten waarvan we
verwachten dat ze relatief overpresteren en verkopen
tegelijkertijd in geld ongeveer evenveel producten waarvan we
een relatieve onderprestatie verwachten.' Gezien de
fijnmazigheid gaat het om handel die per transactie weinig
oplevert, de winst - of het verlies, ook dat kan - zit hem in
de bulk aan transacties.' Een hoog volume en een lage marge,
heet dat in bedrijfstermen. Als een handelsstrategie werkt,
wordt gevoeglijk meer kapitaal aan de strategie toegevoegd.
Voor snel geld verdienen is Econophysics niet geschikt. Het
uitwerken van een handelsstrategie kost drie tot vijf jaar, en
voor een substantieel bedrijfsresultaat is de horizon vijf tot
tien jaar.
Numerieke wiskunde
De modellen die Stoffer c.s. gebruiken voor hun handel komen
uit de numerieke wiskunde. Hun manier van denken komt voort uit
de bètawetenschappen. Duyfken wil graag dat deze benadering van
de financiële markten meer bekendheid krijgt en verder wordt
verspreid. En is ook bereid daar geld in te steken. Duyfken
kwam via dr. Ferry Vos, werkzaam als Chief Risk Officer bij
investeringsmaatschappij Anthos, het Family Services Offices
van de familie Brenninkmeijer, en gepromoveerd in de
theoretische natuurkunde in Leiden, in contact met prof.dr. Jan
van Ruitenbeek. Van Ruitenbeek is wetenschapplijk directeur van
het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION),
die meteen gewonnen werd voor het idee om Economophysics te
introduceren op de Leidse universiteit.
Leidse primeur
`Ik vind het fantastisch', zegt Van Ruitenbeek. `Dit gaat
geweldige mogelijkheden bieden. Het is ook een heel bijzondere
ontwikkeling dat vanuit het bedrijfsleven het initiatief komt
om de ontwikkeling van Econophysics naar de universiteit te
brengen.' In het voorjaar van 2009 zal Vos al een reeks
introductiecolleges Econophysics geven. Leiden heeft daarmee de
Nederlandse primeur. Vos gaat samen met het LION ook een
curriculum ontwerpen om Econophysics per september 2009 als
keuzevak in de master te introduceren. Tegelijkertijd gaat het
LION op zoek naar een wetenschapper die de discipline kan
dragen en verder kan uitbouwen. De vestiging van een leerstoel
Econophysics is het ultieme doel. Duyfken wil de wetenschapper
voor vijf jaar financieren, met mogelijkheid tot verlenging met
nog eens vijf jaar.
Afbeelding: V.l.n.r. Prof.dr. Jan van Ruitenbeek, drs. Reindert
Schoffel en dr. Ferry Vos.
Verrijking
Het nieuwe onderwijsaanbod is een enorme verrijking voor de
Leidse bètastudenten, meent Van Ruitenbeek. `Bètastudies werden
tot nu toe helemaal niet geassocieerd met de financiële sector
dus dit gaat een nieuw beroepsperspectief bieden.' De basis van
de Econophysics is een van de bètabachoropleidingen wiskunde,
natuurkunde, informatica, scheikunde of sterrenkunde, het
vakgebied wordt dus nadrukkelijk een specialisatie, of `track'
zoals de Faculteit der Wiskunde en Natuurkunde deze noemt.
Concurrentie
Maar waarom is Duyfken erop gespitst om concurrentie opgeleid
te krijgen? Stoffer: `Het gaat om een enorme markt waar genoeg
plaats is voor anderen. Wij willen juist dat er in Nederland
soortgelijke bedrijven als Duyfken bijkomen. Wij investeren in
dergelijke bedrijven, begeleiden hen bij het uitwerken van hun
strategie en het verwerken van hun transacties. Deze manier van
opereren op de financiële markten is goed voor de economie.'
Jim Simmons is de beste belegger op Wallstreet, de Amerikaanse
aandelenbeurs. Hij is een van de grondleggers van de
Econophysics.
(11 november 2008/CH)
11/11/2008
Universiteit Leiden