Adriaen van der Donck
Klik hier voor vergroting.
Eerherstel voor een vergeten zoon van Breda op Dutch American Heritage
Day
Op zaterdag 15 november 2008 organiseert de Stichting Nederland
Verenigde Staten in Breda de Dutch American Heritage Day met als titel
Adriaen van der Donck en de Nederlandse Tolerantie. Deze activiteit
vindt normaal gesproken plaats in de Pelgrimsvaderskerk in Delfshaven
(Rotterdam), maar wijkt om een bijzondere reden één keer hiervan af.
Tijdens de viering in de Grote Kerk wordt namelijk stilgestaan bij de
in Breda geboren en In Nieuw-Amsterdam overleden Adriaen van der
Donck.
Adriaen van der Donck is een 17de-eeuwse Bredanaar die een grote rol
heeft gespeeld bij de ontwikkeling van het voormalige Nieuw Amsterdam
én daarmee het hedendaagse New York heeft beïnvloed. In Breda is hij
weliswaar in de vergetelheid geraakt, maar in 2004 is hij de Verenigde
Staten ruim aan bod gekomen in het boek The Island at the center of
the world. Hierin beschrijft de Amerikaanse journalist Russell Shorto
de levens van Adriaen van der Donck en Peter Stuyvesant waarbij hij
Van der Donck omschrijft als the first American patriot en zelfs als
een grote held.
Van der Donck is opgegroeid als kleinzoon van de bekende turfschipper
Adriaan van Bergen die Breda in 1590 van de Spanjaarden heeft bevrijd.
Na zijn rechtenstudie in Leiden is hij naar Nieuw Amsterdam vertrokken
om daar een onstuimige carrière te volgen.
Hij heeft zich daar ontwikkeld tot een van de belangrijkste politieke
voorvechters van het recht op zelfbestuur en kan daarom worden gezien
als vader van de geboorteakte van het latere New York.
Door zijn geletterde achtergrond en zijn juridische kennis raakte hij
nauw betrokken bij het bestuur van de kolonie. Vanwege zijn politieke
en bestuurlijke ideeën kreeg hij het flink aan de stok met de
gouverneur van Nieuw Nederland, Peter Stuyvesant. Daarbij schrok hij
er niet voor terug om de wijze waarop de West-Indische Compagnie als
particuliere organisatie de kolonie Nieuw Amsterdam beheerde aan de
kaak te stellen bij de Staten Generaal in Den Haag. En met succes,
want uiteindelijk ging de Staten Generaal over tot overname van het
beheer en tot het aanstellen van een bestuur van inwoners.
Beïnvloed door zijn leven in Breda en Leiden heeft hij de vrijheid van
geweten hoog in het vaandel staan waarbij zijn doortastende optreden
heeft gezorgd voor de bestuurlijke grondslag van het huidige New York,
waar vrijheid van geweten, tolerantie en respect voor anderen hoog in
het vaandel staan.
Daarnaast heeft Van der Donck zich als één van de eersten verdiept in
de cultuur van de inheemse bevolking die hij heeft beschreven in zijn
boek Beschryvinghe van Nieu Nederlant (1655).
Rond 1656 is Van der Donck overleden op zijn landgoed Colen Donck waar
later de stad Yonkers is ontstaan. De naam van deze stad verwijst
rechtstreeks naar Van der Donck die landeigenaar was en daardoor
jonker (afgeleide van jonkheer) genoemd werd.
Breda, 12 november 2008
Te downloaden:
* Uitnodiging Dutch American HeritageDay Breda.pdf
Gemeente Breda