Rijksuniversiteit Groningen

Evaluating the social outcomes of inclusive education

Datum: 20 november 2008

Promotie: mw. M. Koster, 13.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Evaluating the social outcomes of inclusive education. A study on the social participation of pupils with special needs in regular primary education and the development of a teacher questionnaire

Promotor(s): prof.dr. H. Nakken, prof.dr. S.J. Pijl

Faculteit: Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Leerkrachtondersteuning bij het beoordelen van de sociale participatie van leerlingen met beperkingen

Promovenda Marloes Koster ontwikkelde een instrument waarmee leerkrachten in het basisonderwijs de sociale participatie van leerlingen met Leerlinggebonden Financiering (een zogenaamde `Rugzak') in kaart kunnen brengen. Daarnaast onderzocht zij de actuele stand van zaken. Daaruit blijkt dat de sociale participatie van leerlingen met beperkingen binnen een reguliere onderwijssetting niet automatisch tot stand komt. Ondanks dat het merendeel van de leerlingen met beperkingen vrienden in de groep heeft, positieve contacten heeft met klasgenoten, geaccepteerd wordt en zich geaccepteerd voelt, wordt bij een deel van deze kinderen de gewenste sociale participatie niet bereikt. Dit is zorgelijk, omdat het hebben van negatieve sociale ervaringen op school, verstrekkende gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling van een kind.

Koster ontwikkelde een model van sociale participatie, waarin vier hoofdthema's werden onderscheiden: vriendschappen/relaties, contacten/interacties, sociale zelfperceptie van de leerling en acceptatie door klasgenoten. Dit model van sociale participatie diende als basis voor de ontwikkeling van de `Vragenlijst Sociale Participatie'. Deze vragenlijst is bedoeld om leerkrachten te ondersteunen bij het accuraat beoordelen van de sociale participatie van leerlingen met beperkingen. In het onderzoek is de kwaliteit van de Vragenlijst Sociale Participatie onderzocht en goed bevonden. Nader onderzoek naar onder andere de constructvaliditeit en naar de betekenis van scores is wenselijk.

Naast de ontwikkeling van de vragenlijst is in het onderzoek de actuele stand van zaken beschreven rondom de sociale participatie van leerlingen met beperkingen binnen het regulier basisonderwijs in Nederland. De uitkomsten zijn enigszins zorgwekkend, aangezien deze leerlingen op drie van de vier hoofdthema's van sociale participatie lager scoren dan hun medeleerlingen zonder beperkingen. Enige nuancering is echter op zijn plaats: veruit het merendeel van de leerlingen met beperkingen wordt geaccepteerd door zijn/haar klasgenoten en heeft één of meer vrienden in de groep, een acceptabel aantal interacties met klasgenoten en een positief sociaal zelfbeeld.

Marloes Koster (Rotterdam, 1980) studeerde orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit Groningen en deed haar promotieonderzoek bij de afdeling Orthopedagogiek van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen. Het werd medegefinancierd door NWO. Momenteel werkt ze nog twee dagen per week bij de afdeling Orthopedagogiek als docent/onderzoeker en drie dagen per week als gedragsdeskundige bij de Prof. W.J. Bladergroenschool in Groningen. Dit is een school voor kinderen van 4 tot 12 jaar met ernstige gedrags- en/of psychiatrische problematiek en maakt deel uit van Regionaal Expertisecentrum Noord-Nederland cluster 4 (RENN4).