SGP


26 - 11 - 08 | Defensiebegroting: geen man en geen cent Defensiebegroting: geen man en geen cent

Het gebroken geweertje moge dan verleden tijd zijn, de bijbehorende leus 'Geen man en geen cent' doet het nog goed in Nederland. Dat zei SGP-kamerlid Van der Staaij bij de behandeling van de Defensiebegroting.
De SGP doelt daarmee op het feit dat Defensie al jaren kampt met zowel personele als materiele problemen als gevolg van geldgebrek. Na 1990 heeft Defensie geen extra geld meer gekregen. Dat dwingt tot een fundamentele keuze. Of je kiest ervoor om op het wereldtoneel present te zijn, maar dan zorg je ook voor voldoende middelen, óf je doet een stap terug. Nù eet Defensie zichzelf van binnenuit op.
________________________________________

Begroting Defensie
26 november 2009
Van der Staaij

Verkenningen
Voorzitter. Het was wellicht veelzeggend: in de speciale Prinsjesdagbijlage van de Staatscourant worden vrijwel alle begrotingen kort besproken en becommentarieerd. Over Defensie wordt daarentegen met geen woord gerept. Niet onbegrijpelijk. De begroting voor 2009 valt bepaald niet op door bijstellingen of nieuwe visies. In allerlei opzichten een defensieve begroting derhalve. Dan treft het overigens wel als de dingen die ertoe doen âbijvoorbeeld het besluitvormingstraject rond de JSFâ beklonken worden in achterkamertjes. Waarom moet de Kamer in de krant lezen wat daarover besloten is? Dat is bepaald geen koninklijke weg.

Voordat er werkelijk sprake zal zijn van fundamentele keuzes op defensiegebied moet gewacht worden op de afronding van de strategische Verkenningen. Verkenningen die in besluitvormende zin géén consequenties zullen hebben in deze kabinetsperiode. Aan deze situatie kan mijn fractie weinig veranderen, maar beleidsmatig heb ik hiermee grote moeite.

Het gebroken geweertje is heel bekend geworden als symbool voor het antimilitarisme, dat zijn bloeiperiode meemaakte tussen de beide Wereldoorlogen. Minder bekend is de leus die bij dit symbool door velen werd aangeheven: âGeen man en geen cent.â Het militante antimilitarisme gooit in Nederland vandaag geen hoge ogen meer. Het âgeen man en geen centâ lijkt echter hardnekkiger voort te bestaan. Defensie wordt van binnenuit opgegeten. Personele en materiële problemen spelen haasje-over. Feitelijk heeft Defensie sinds 1990 geen extra geld gekregen; het bekende extra miljard in 2003 ging naar de missies in Irak en Afghanistan. Er moeten mijns inziens op korte termijn fundamentele keuzes worden gemaakt. we blijven actief op het huidige topniveau en dan moet er stevig geld bij. we schroeven onze ambities een eind naar beneden en we laten andere landen het voortouw nemen in crisisgebieden. De keus is helder, maar moet wel worden gemaakt. Te lang heeft Nederland gedacht dat je serieus kunt meedraaien op het internationale militaire toneel, zonder daarvoor serieus in de beurs te tasten.

Voorzitter. Er loopt nu een stevig onderzoek naar de defensiebestedingen op de langere termijn. Deze Verkenningen vormen feitelijk een herbezinning cq. herijking van het totale Nederlandse buitenlands-, veiligheids- en defensiebeleid. Dit wordt een derhalve een belangrijk document. In de begroting wordt geschreven dat dit stuk âhouvast en structuurâ moet bieden voor een goed gefundeerde âdiscussieâ. Dat klinkt mager in de oren. Het kabinet heeft expliciet laten weten geen consequenties te zullen verbinden aan dit rapport. Maar daarna? Geen enkel kabinet hoeft zich gebonden te weten aan de resultaten van deze fundamentele verkenningen. Is hier helemaal niets mee te doen? Hoe garanderen wij tenminste een zekere houdbaarheidsdatum voor deze verkenningen? Zodat dit niet eindigt in een bureaula?

Uitzenddruk
Voorzitter. Ik had het al over de personele en materiële problemen. Die staan op gespannen voet met het hoge ambitieniveau van Defensie; daarbij heeft mijn fractie vaker de vinger gelegd. Tot nu toe werden opmerkingen daarover redelijk ontspannen weggewuifd. Daarom trof het mij, dat in de begroting nu onomwonden werd gesteld, dat de hoge uitzenddruk ten koste gaat van oefening en gereedstelling van eenheden (p. 18). Welke conclusies verbindt de minister daaraan? Heeft dit operationele consequenties? Zijn wij er absoluut van overtuigd, dat de mensen die op missie worden gestuurd optimaal geoefend zijn?

Uiteraard zal er voor het overige alles aan moeten worden gedaan om het huidige personeel te behouden. Wat is hier allemaal nog mogelijk als het gaat om gratificaties, bonussen ,etc.? Juist nu de werkdruk van het zittende personeel toeneemt, wil mijn fractie graag politieke steun uitspreken voor voorstellen die de positie van dit personeel aantrekkelijker maken.

Is de verwachting â nu de verwachtingen in het bedrijfsleven getemperd worden als gevolg van de kredietcrisis - dat het als vanzelf eenvoudiger wordt voor Defensie om aan mensen te komen?

Privaat
Het Nederlandse leger is voor buitenlandse missies in toenemende mate afhankelijk van private militaire bedrijven. Ook in âoperationeel opzichtâ, zo heeft de AIV recent onomwonden helder gemaakt. In Afghanistan zijn bijvoorbeeld bewapende Afghanen gecontracteerd voor de beveiliging van Nederlandse militaire bases. Hier zitten tal van principiële vragen aan vast. Hoe afhankelijk mogen we worden van âciviele dienstverlenersâ? Welke risicoâs zitten er aan de inzet van deze huurlingen? Mijn fractie heeft de indruk, dat de ârelatief royale- ruimte die Defensie biedt voor het gebruik van huurlingen primair gemotiveerd wordt door de huidige personele tekorten in het leger. Dat vind ik een slechte basis. Ik denk dat we deze discussie principiëler moeten voeren, los van de huidige tekorten aan capaciteit en personeel. Ziet de minister hiertoe eveneens de noodzaak? Is de minister daartoe bereid?

Uitverkoop
Voorzitter. Mijn fractie heeft grote moeite met het feit, dat belangrijk defensiematerieel in de uitverkoop gaan: de bekende sigaar uit eigen doos. Er staan stevige bedragen ingeboekt voor deze uitverkoop. Maar hoe reëel is dit thans? Krijgen wij dit materieel wel aan de man gebracht? Rekenen we ons niet rijk? Veel landen lijken op dit moment te snijden in hun uitgaven. De kredietcrisis speelt hierbij ook een serieuze rol. Als we dit materieel niet goed kunnen verkopen, wat betekent dit dan? Waar zal dan de financiering vandaan komen?
Feitelijk zien we ook hier â hoe deze verkoop ook zal uitpakken â dat dit een laakbare vorm van begroten is. Reden temeer om zo snel mogelijk af te spreken dat een bepaald percentage van het nationaal inkomen besteed wordt aan Defensie. De NAVO-richtlijn gaat uit van 2% van het nationaal inkomen. Dat betekent een forse verhoging van het budget, maar indien Nederland een hoogwaardige bijdrage wil blijven leveren in internationaal verband is dit het perspectief. Wil de minister deze discussie warm blijven houden?

Dank u wel