Woensdag, 26 november 2008
Nederland krimpt: Architecten zien kansen voor cultuurhistorie, groen en
recreatie in Friese dorpen
De Nederlandse bevolking krimpt. Ontwerplab Krimp biedt oplossingen:
niet meer, maar creatief bouwen met oog voor regionale kwaliteiten.
Afgelopen week presenteerden twee ontwerpteams plannen voor krimpende
gemeenten in Friesland aan bestuurders en bewoners. Volgens de
architecten liggen de kansen vooral in het versterken van het
uitgestrekte landschap, de cultuurhistorische kenmerken zoals de
terpen en het aantrekken van toerisme. De aanwezige wethouders en
directeuren van woningbouwcorporaties zijn geïnspireerd door de
gepresenteerde ideeën, maar geven aan dat de uitvoering niet eenvoudig
zal zijn. Bouwen voor krimp vergt veel lef en geld.
In 2025 heeft meer dan de helft van de huidige 467 Nederlandse
gemeenten minder inwoners dan nu. Ontwerplab Friesland richt zich op
dorpen waar de gevolgen van krimp nu al merkbaar zijn: Holwerd en
Lioessens in Dongeradeel en Sexbierum en Peins in Franekeradeel.
Leegstaande woningen en de achteruitgang van noodzakelijke
voorzieningen zijn de bewoners een doorn in het oog.
Twee ontwerpteams van architecten en stedenbouwkundigen hebben voor
Ontwerplab Krimp de afgelopen maanden perspectiefrijke plannen
ontwikkeld voor deze gemeenten.
Frankeradeel
Het ontwerpteam voor Frankeradeel onder leiding van Florian Boer ziet
de oplossing enerzijds in het ontwikkelen van Het kleigebied langs de
Waddenzee als recreatieve achtertuin voor de Randstad. Het gebied zou
zich vooral moeten richten op grootschalige agrarische bedrijvigheid
(met bijvoorbeeld energieteelt en innovatieve landbouw). De kleine
kernen kunnen meer groen in het dorp halen en cultuurhistorische
kenmerken benadrukken. Zo worden de typisch Friese terpen, waarop de
dorpscentra met beeldbepalende kerktorens gelegen zijn, meer
zichtbaar. Het idee om de oorspronkelijke Middelzee weer te laten
onderlopen, waardoor de parochies als het ware uit het water
verrijzen, heeft het team laten varen. Wat betreft het
voorzieningenniveau kunnen de grotere kernen zich ontwikkelen tot
zelfstandige dorpen die gezamenlijk het niveau op peil houden. Voor de
kleinste kernen pleit het team voor een mobiele vloot met de terugkeer
van de SRV-man, in gemoderniseerde vorm.
Wethouder Lieuwe Miedema in Franekeradeel: `De plannen zijn mooi, maar
wie betaalt bijvoorbeeld het economisch verlies van land teruggeven
aan natuur of water? We moeten dit in kleine stappen aanpakken en ons
eerste belang ligt bij het creëren van draagvlak bij de bevolking.'
Dongeradeel
Het ontwerpteam onder leiding van Jan Kleine wil de Friese kustzone
verbeteren en ontwikkelen als reactie op de stijgende zeespiegel. Ook
zij zien landbouw als het kapitaal van de regio en maken daarin direct
de koppeling met recreatie. Holwerd is het laatste dorp dat mensen
tegenkomen op hun doorreis naar Ameland. Onder de titel Hotel Holwerd
willen zij die bestaande toeristenstroom het dorp intrekken door
bijvoorbeeld het verlengen van de pier tot in het dorp. Lioenssen
heeft unieke dubbele erven. Deze kunnen bij uitstek dienen voor
levensloopbestendige woningen. Ook de plaatselijke oude melkfabriek
biedt kansen voor een multifunctioneel gebouw met woon-, zorg,- en
toeristische voorzieningen. Architect Johan Sijtsma riep bovendien
alle dorpsbewoners met plannen op contact te zoeken met het
ontwerpteam voor hulp.
Wim Megens, corporatiedirecteur van corporatie Dongeradeel stemt
daarmee in: `In deze dorpen heerst een enorme gemeenschapszin. Laten
we vooral de bewoners zelf ook bij het proces betrekken.'
Parallel aan de ontwerpteams kwamen twintig studenten van de Academie
voor Bouwkunst uit Groningen met concrete en aansprekende oplossingen
voor dezelfde ontwerpopgave. Hun ideeën sloten naadloos aan op het
pleidooi van de professionals.
Voorzitter stuurgroep Bouwen voor Krimp Jan van Dijk: `Hoewel krimp
een landelijk probleem is, moeten de oplossingen gevonden worden in
concrete ideeën op regionaal niveau. Ontwerplab Krimp is een pleidooi
voor creatieve en kleinschalige oplossingen.'
Voor meer informatie, zie: www.bna.nl/bouwenvoorkrimp.
Bond van Nederlandse Architecten