De Nedrus en de Holrus: de geschiedenis van twee Nederlandse banken in
Rusland ten tijde van de Eerste Wereldoorlog
Datum: 27 november 2008
Promotie: C.J.M. Scheerder, 13.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Promotor(s): prof.dr. K. van Berkel
Faculteit: Letteren
Tijdens de Eerste Werldoorlog werden er in Rusland twee Nederlandse
banken geopend: de Nedrus en de Holrus. Promovendus Chris Scheerder
beschrijft de opkomst en ondergang van deze banken, die vlak na de
oorlog werden genationaliseerd door het communistische regime. Met
deze geschiedenis van de Nedrus en de Holrus belicht Scheerder een
nieuw aspect van de dynamische ontwikkeling van het Nederlandse
bankwezen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daarnaast illustreert zijn
onderzoek welke economische potentie Rusland destijds werd toegedicht
en welke repercussies de Eerste Wereldoorlog had op de wereldhandel.
In de jaren vlak voor, tijdens en vlak na de Eerste Wereldoorlog
maakte het Nederlandse bankwezen een stormachtige ontwikkeling door.
Uitgerekend tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er door de directies
van de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM) en de Rotterdamsche
Bankvereeniging (Robaver) afzonderlijk besloten om een
dochterinstelling in Rusland op te richten, respectievelijk de
Nederlandsche Bank voor Russischen Handel (Nedrus) en de
Russisch-Hollandsche Bank (Holrus). Geen vreemde keuze, want al sinds
de achttiende eeuw stroomde Nederlands kapitaal rijkelijk richting
Rusland. In 1914 had zelfs ongeveer twintig procent van de Nederlandse
buitenlandse investeringen haar weg daarheen gevonden.
Sinds het uitbreken van de oorlog hadden zowel de NHM als de Robaver
een geweldige groei doorgemaakt en beide zochten naar mogelijkheden om
ook in het buitenland te expanderen. Daarbij kozen zij onder meer voor
Rusland, in de veronderstelling dat het land na het einde van de
oorlog een geweldige economische ontwikkeling zou doormaken. Dat deed
het ook, maar niet op de manier waarop was gehoopt. In het
communistische Rusland was geen plaats voor kleine bolwerken van het
Westerse kapitalisme zoals de Nedrus en de Holrus: amper twee jaar na
de oprichting werden beide banken genationaliseerd. Hiermee kwam een
einde aan een even korte als unieke episode in de geschiedenis van het
Nederlandse bankwezen alsook de Nederlands-Russische
handelsbetrekkingen.
Chris Scheerder (Nijmegen, 1976) studeerde geschiedenis aan de
Rijksuniversiteit Groningen en promoveert aan de Faculteit der
Letteren. Hij is als docent verbonden aan de vakgroep moderne
geschiedenis van de Rijksuniversiteit Groningen en medewerker van het
Nederland-Rusland Centrum aan deze universiteit. Van het proefschrift
verschijnt een handelseditie in de reeks Baltic Studies.
Rijksuniversiteit Groningen