Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)
PERSBERICHT
Dwingeloo, 21 november 2008
ASTRON in de ban van Hannys Voorwerp
Amateur astronoom, beroemd om bizarre ontdekking, bezoekt ASTRON
ASTRON verwelkomt donderdag 27 november een beroemde amateur
astronoom: Hanny van Arkel. In 2007 heeft deze lerares uit Heerlen een
bizarre ontdekking gedaan in het heelal. Bij toeval ontdekte ze een
onregelmatig gevormde nevel op de website van Galaxy Zoo, een project
dat vrijwilligers uitnodigt sterrenstelsels te classificeren. Hoe het
object precies is ontstaan, is tot nu toe zelfs een raadsel voor
professionele astronomen. De nevel, die 700 miljoen lichtjaar van de
aarde verwijderd is, is nu naar haar vernoemd: Hannys Voorwerp. De
ontdekking maakte Hanny van Arkel in één klap wereldberoemd.
WSRT waarnemingen werpen nieuw licht op "Hanny's Voorwerp"
Op 27 november vertelt Hanny van Arkel tijdens haar bezoek aan ASTRON
over het Galaxy Zoo project en haar beroemde ontdekking. Ook ASTRON
heeft onderzoek gedaan naar de mysterieuze nevel, en zal resultaten
laten zien die een nieuw licht op het verschijnsel werpen. Professor
Michael Garrett, algemeen directeur van ASTRON, en dr. Gyula Józsa,
wetenschapper bij de radiosterrenwacht van ASTRON, laten op 27
november nieuwe resultaten zien die met de Westerbork telescoop zijn
gemaakt. Deze resultaten zullen de ware aard van Hannys Voorwerp
onthullen.
Amateur astronomen spelen een steeds belangrijker rol binnen de
astronomie. De samenwerking tussen astronomen en amateurs is één van
de interessante facetten van de astronomie, waarmee het zich
onderscheidt van andere wetenschappen.
De ontdekking van Hanny van Arkel laat ook zien hoe amateurwetenschap
is gegroeid in de internetwereld. Met internet worden projecten als
Galaxy Zoo en SETI@home, de Search for Extraterrestrial Intelligence,
waar onder andere ASTRON aan deelneemt, mogelijk gemaakt. De rol van
de amateur astronoom is nu dan ook belangrijker dan ooit.
Omschrijving foto: De radio straling (witte lijnen), zoals gemeten met
de WSRT, verraadt dat er een nauwe bundel hoogenergetische deeltjes
uit het centrum van het sterrenstelsel IC 2974 stroomt, precies in de
richting van Hanny's Voorwerp (groen). De metingen laten ook zien dat
er een enorme wolk van neutraal waterstofgas (oranje), van meer dan
een miljard keer zowaar als de zon, zich in de buurt van IC 2497 en
van Hanny's Voorwerp bevindt. De aanwezigheid van dit gas is
waarschijnlijk het gevolg van een botsing,die meerdere honderd miljoen
jaar geleden heeft plaatsgevonden tussen IC 2974 en een ander
sterrenstelsel. De waarneemgegevens laten ook zien (bovenaan rechts),
dat dichte gas- en stofwolken een deel van de radio-emissie die uit
het centrum van IC 2974 komt absorbeert. De detectie van een zwakke,
maar compacte radiobron in het centrum van IC 2497 is een aanwijzing
voor het bestaan van een superzwaar zwart gat in IC 2974. Deze
compacte radiobron is gedetecteerd met behulp van recente e-VLBI
metingen, waaraan ook de WSRT deelgenomen heeft.
De conclusie die getrokken kan worden op grond van de nieuwe metingen
is dat het superzware zwarte gat in IC 2497 een krachtige stroom, zeer
energierijke deeltjes de ruimte instoot. Deze stroom deeltjes baant
zich een weg door de gas- en stofwolken van IC 2497, hierdoor ruimte
makend voor de zeer intense optische en ultraviolette straling van het
zwarte gat. Deze straling kan op deze manier een deel van de grote
waterstofwolk, die zich net buiten IC 2497 bevindt, belichten waardoor
dat stuk van de waterstof wolk heel heet wordt, het gas geïoniseerd
raakt en licht gaat uitstralen en zichtbaar wordt als Hanny's
Voorwerp.
Hanny van Arkel
Copyright: Edd Edmondson