"Gerhart Hauptmann ist bei uns zu Hause!" Zur Rezeption der sozialkritischen
Dramen Gerhart Hauptmanns in der DDR
Datum: 11 december 2008
Promotie: mw. P. Tallafuss, 13.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Proefschrift: "Gerhart Hauptmann ist bei uns zu Hause!" Zur Rezeption
der sozialkritischen Dramen Gerhart Hauptmanns in der DDR
Promotor(s): mw. prof.dr. W. Wende
Faculteit: Letteren
Dramaturg Gerhart Hauptmann `geannexeerd' door DDR
Met haar proefschrift maakt promovenda Petra Tallafuss eens te meer
duidelijk dat in de voormalige Duitse Democratische Republiek (DDR)
theater en politiek op vele wijzen vervlochten waren. Gerhart
Hauptmann, auteur en winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur, en
onderwerp van Tallafuss' onderzoek, blijkt een typerend voorbeeld voor
deze samenhang. Zijn werk werd door de autoriteiten gebruikt om het
regime legitimiteit te verschaffen.
Gerhart Hauptmann, auteur en winnaar van de Nobelprijs voor de
Literatuur, werd in het najaar van 1945 aangesteld als erevoorzitter
van de `Kulturbund zur demokratischen Erneuerung Deutschlands'
(Cultuurverbond ten behoeve van de democratische vernieuwing van
Duitsland). Dit maakte hem tot mentor van de culturele wederopbouw van
Duitsland. Het feit dat Hauptmann voor deze taak uitverkoren werd,
alsmede de verering die hij in de Sovjet-Unie genoot, droegen er
wezenlijk toe bij dat Hauptmann en zijn werk in de Sovjet-Russische
bezettingszone (SBZ) en de vroege DDR zeer succesvol waren. Hij gold
als `tweede Goethe' en daarmee als `integratiefiguur' voor het
burgerdom en garantie voor continuïteit. Zijn humanistische autoriteit
moest het gebrek aan legitimiteit van de SBZ/DDR versluieren.
Hauptmanns overlijden in 1946 deed geen afbreuk aan deze
verwachtingen. Integendeel, de rouwplechtigheid, waar de politieke
elite van de SBZ/DDR bij aanwezig was, was een van de eerste officiële
gelegenheden waar de persoon Hauptmann werd `geannexeerd' voor `het
nieuwe Duitsland'. Centraal in het proefschrift van Tallafuss staat
het onderzoek naar `Rezeptionsstrategien' en interpretatie van het
sociaal-kritische werk van Hauptmann en de DDR.
Petra Tallafuss (Duitsland, 1977) studeerde aan de universiteiten van
Heidelberg en Dresden en aan Queen's University Kingston (Canada). Zij
verrichtte haar onderzoek bij de Faculteit der Letteren van de
Rijksuniversiteit Groningen. Tallafuss is werkzaam bij de Hochschule
Neubrandenburg.
Rijksuniversiteit Groningen