Antwoord op Kamervragen 2e suppletore LNV over het jaar 2008
11 december 2008 - kamerstuk
Directie Financieel-Economische Zaken
De Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA 's-GRAVENHAGE
uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum
FEZ. 2008/1992 11 december 2007
onderwerp bijlagen
Kamervragen 2e suppletore LNV over het div.
jaar 2008
Geachte Voorzitter,
Hierbij ontvangt u de antwoorden op de vragen die door de vaste commissie voor
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zijn gesteld over de 2e suppletore begroting van
het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (31 290 XIV) over het jaar 2007.
DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN
VOEDSELKWALITEIT,
G. Verburg
Ministerie van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit
Directie Financieel-
Economische Zaken
Bezuidenhoutseweg 73
Postadres: Postbus 20401
2500 EK 's-Gravenhage
Telefoon: 070 - 3786868
Fax: 070 - 3786100
Lijst van vragen - totaal
Kamerstuknummer : 31792-XIV
Vragen aan : Regering
Commissie : Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Nr Vraag
1 In totaal wordt 10,2 miljoen toegevoegd aan renovatie hoofdgebouw. Hoeveel gaat de renovatie
kosten en kunt u een overzicht geven van de ramingen door de jaren heen, en aangeven welke rol
de Rijksgebouwendienst hierin heeft? Hoe verklaart u de stijging?
Van het toegevoegde bedrag van 10,2 mln. houdt 3,2 mln. verband met de renovatie
hoofdgebouw. De overige 7,0 mln. heeft betrekking op herijking apparaatbudgetten in de
aanloop naar de krimptaakstelling Coalitieakkoord. De renovatie is volgens het investeringsbudget
van de RGD op 180 mln. geraamd. Deze raming heeft de RGD in 2005 opgesteld ten behoeve van
de leenfaciliteit Rijkshuisvesting. Deze investering leidt tot een structureel hogere
gebruiksvergoeding aan de RGD. LNV huurt het gebouw van de RGD. Daarnaast investeert LNV zelf
in de inrichting van het hoofdgebouw. De renovatie strekt zich uit over 4 bouw fases. Begin 2008 is
de eerste fase afgerond. Het geraamde kasritme van de gebruiksvergoeding RGD (huurbudget plus
a fonds perdu) is als volgt:
Realisatie tm 2007: 25,4 mln.
Raming 2008: 17,3 mln.
Raming 2009: 16,6 mln.
Raming 2010: 20,3 mln.
Raming 2011: 21,8 mln.
Raming 2012: 24,2 mln.
Raming 2013: 19,1 mln.
Raming vanaf 2014: circa 18 mln. jaarlijks.
De totale renovatie hoofdgebouw wordt onder toezicht en regie van de Rijksgebouwendienst
uitgevoerd. Er is geen sprake van een stijging, maar het betreft hier een aanpassing van het
kasritme binnen het totaal bestek.
2 Wat is de oorzaak voor het ontstaan van een negatief eigen vermogen van de Dienst Regelingen?
Wat is de prognose voor het eigen vermogen van de Dienst Regelingen in 2008? Wat zijn de kansen
dat zich in 2008 e.v. opnieuw negatieve ontwikkelingen in het eigen vermogen voordoen? Welke
maatregelen zijn genomen om dit te voorkomen en welke rol spelen de tarieven daarin?
Het negatief eigen vermogen per ultimo 2007 is ontstaan door het negatief resultaat bij Dienst
Regelingen over 2007. De oorzaken van dit negatief resultaat zijn toegelicht in het jaarverslag LNV
2007 (p. 124).
In 2008 is de bedrijfsvoering bij Dienst Regelingen verder aangescherpt en er zijn tussen LNV en
Dienst Regelingen afspraken gemaakt over een scherp, doch realistisch kostenniveau voor de
uitvoering. Dit heeft onder meer geleid tot een verhoging van de vergoeding die Dienst Regelingen
ontvangt van LNV voor de uitvoering van regelingen (de genoemde tariefsverhoging). Bij de 2e
suppletore is het LNV-budget voor de uitvoering door Dienst Regelingen in overeenstemming
gebracht met het verwachte kostenniveau. Hierdoor is de kans dat zich over 2008 wederom een
omvangrijk negatief resultaat voordoet gering.
Waaruit bestaan de extra opdrachten in 2008 ter waarde van bijna 10 miljoen aan de Dienst
Regelingen?
1992 fez bijlage 1/6
Het betreft voor 7 mln uitvoering Programmabeheer en voor 3 mln taken in het kader van
Natura 2000.
3 Wat betekent de verlaging van het uitgavenbudget voor glastuinbouw voor latere jaren, en kan de
minister uitleggen wat het betekent dat de zij al 37,3 miljoen verwerkt heeft bij vermoedelijke
uitkomsten 2008 in de begroting 2009?
Om de kabinetsdoelen (in 2020) klimaatneutraal telen, reductie gebruik primaire brandstof en
glastuinbouwsector leverancier van duurzame warmte en elektriciteit te kunnen realiseren zijn op
de LNV-begroting middelen gereserveerd voor bijdragen in investeringen via de energieregelingen
Marktintroductie Energie Innovatie (MEI), Investerings Regeling Energie (IRE) en Energienetwerken.
In verhouding tot latere jaren is in 2008 en 2009 voldoende budget beschikbaar. De kasbesteding
van de energieregelingen loopt echter meer gelijkmatig over de jaren en wordt ook bepaald door
het investeringstempo van de sector. Het is daarom noodzakelijk om een deel van het beschikbare
budget in 2008 ( 37,3 mln.) en 2009 ( 14,5 mln.) middels een kasschuif over latere jaren (2010 t/m
2013) te spreiden. Deze kasschuif is verwerkt in de begroting 2009 (zie de verdiepingsbijlage op
pagina 218).
4 Wordt met de overboeking van OD 21.12 richting artikel 26 het budget voor duurzaamheid
gebundeld, of was er in praktijk al sprake van enige synergie?
Deze overboeking betreft geen bundeling van het budget. Door Dienst Landbouwkundig Onderzoek
(DLO) worden onderzoeken uitgevoerd op het gebied van gewasbescherming, dierenwelzijn (o.a.
herontwerp duurzame stal- en houderijsystemen) en bemesting (o.a. telen met toekomst). Deze
onderzoeken dragen bij aan het behalen van de doelstellingen van OD21.12. Om deze onderzoeken
uit te kunnen voeren, worden vanuit OD21.12 middelen overgeboekt naar artikel 26.
5 Kan uitgelegd worden wat de reden/achtergrond is van het creëren van interne begrotingsreserves
in het algemeen en voor artikel 21 in het bijzonder? Waarom wordt deze 2 miljoen nu (nog)
toegevoegd aan een begrotingsreserve en niet aan direct aan artikel 21 voor 2009?
Met ingang van 2008 zijn de garantievermogens van 3 ZBO's, te weten Ontwikkeling en
Saneringsfonds voor de landbouw, Ontwikkeling en Saneringsfonds voor de visserij en het
Borgstellingsfonds voor de landbouw omgezet in 3 interne begrotingsreserves op artikel 21. De
minister van Financiën heeft hiervoor, conform artikel 5 van de Comptabiliteitswet, vooraf
instemming verleend.
Belangrijkste argumenten voor het aanhouden van interne begrotingsreserves zijn in het algemeen:
· De eindejaarsmarge van LNV is onvoldoende bij omvangrijke en sterk fluctuerende transitie-
uitgaven.
· Een begrotingsreserve geeft meer stabiliteit (ten opzichte van het kasstelsel) in de
uitfinanciering en dus de uitvoering van regelingen die grotendeels afhankelijk zijn van
investeringsbeslissingen van ondernemers.
· Zichtbaarheid/transparantie richting Tweede Kamer: de reserves zijn opgenomen in de LNV-
begroting.
De interne begrotingsreserves hebben betrekking op de beleidsterreinen landbouw en visserij,
vandaar dat deze zijn geplaatst onder het beleidsartikel 21 (duurzaam ondernemen).
Vanuit het Coalitieakkoord zijn in de tranche 2008 extra middelen beschikbaar gesteld voor het
Borgstellingsfonds. Dit betreft een versterking van de borgstellingsfaciliteit voor de land- en
tuinbouwsector. Deze 2 mln. wordt toegevoegd aan de interne begrotingsreserve op de OD21.11,
het voormalige Borgstellingsfonds voor de landbouw.
6 Wat is de reden voor de hogere uitvoeringskosten van bijna 2,5 miljoen voor het programma
Client, en hoe verhouden deze uitvoeringskosten zich ten opzichte van de programmakosten voor
het programma Client?
1992 fez bijlage 2/6
De stijging van de uitvoeringskosten voor het programma CLIENT export worden veroorzaakt
doordat de ontwikkeling van sectortoepassingen zoals binnen de vlees & vleesproducten en
zaaizaden, welke in 2007 waren voorzien, als gevolg van vertraging en complexiteit, moesten
worden doorgeschoven naar 2008.
Deze hogere uitvoeringskosten blijven echter binnen het totale beschikbare budget voor het
Realisatieplan CLIENT export van 11,6 mln.
7 en 9
Kan een nadere onderbouwing worden gegeven van de toevoeging van 44 miljoen aan het ILG
vanuit het FES voor de Greenports (hoogte van het bedrag, precieze toedeling aan projecten, voor
welke periode en welke prestaties en effecten er worden beoogd/zijn afgesproken door de
regering)? Op welke wijze is de Kamer over de toedeling van deze gelden eerder geïnformeerd?
De 44 mln. betreft een verschuiving van verplichtingenbudgetten van 2009 t/m 2011 naar 2008
aangezien de verplichtingen geheel in 2008 worden aangegaan. In 2008 was voor de Greenports
reeds 12 mln. verplichtingenruimte beschikbaar.
De investeringen in de Greenports in de glastuinbouwlocaties zijn gericht op het behoud en
versterken van de economische functie en gelijktijdige versterking van andere gebiedsfuncties zoals
water, wonen, recreatie, landschap en natuur.
Het betreft acht projecten in het kader van de nota Ruimte. Het zijn integrale projecten die volledig
en samenhangend worden uitgevoerd. Aan deze projecten zijn specifieke eisen gesteld die
onverkort en bindend wordt uitgevoerd.
De Greenportprojecten zijn: Overbuurtsepolder (Bleiswijk), Boomawatering (Westland), 4B-
Waterproject Waalblok (Westland), Rondweg Boskoop-Oost, Duin en Bollenstreek, Deurne (Noord-
Brabant), Klavertje 4 Venlo, Primaviera (Aalsmeer)
In totaal wordt dus 56 mln. in de periode 2008 2011 ingezet voor ontwikkeling van 8
Greenportprojecten. De verdeling van de financiële inzet over de verschillende projecten in de
komende periode treft u in onderstaande tabel aan.
In de ontwerp Begroting 2009 is de Kamer geïnformeerd over de toedeling van deze gelden.
Greenports (x 1.000.000)
Naam 2008 2009 2010 2011 Totaal
Overbuurtsepolder (Bleiswijk) 1,9 0 0 0 1,9
Boomawatering (Westland), 1,1 2,2 2,2 1,4 6,9
4B-Waterproject Waalblok (Westland), 1,5 1,5 1,5 0 4,5
Rondweg Boskoop-Oost, 2,0 2,0 0 0 4,0
Duin en Bollenstreek, 2,4 2,4 2,0 0 6,8
Deurne (Noord-Brabant), 3,0 0 0 0 3,0
Klavertje 4 Venlo 0 11,5 5,7 5,7 22,9
Primaviera (Aalsmeer) 0 6 0 0 6
Totaal 11,9 25,6 11,4 7,1 56
8 Is er sprake van een onderuitputting op artikel 22.11 `ruimte voor grondgebonden landbouw'? Zo
ja, wat is de oorzaak daarvan? Wat is de link tussen de renovatie van kasteel Groeneveld
(overheveling van 0,5 miljoen) en de doelstelling 22.11 `ruimte voor grondgebonden landbouw'?
Ter financiering van de renovatie van Kasteel Groeneveld is op artikel 22.11 compensatie gevonden.
Mijn ambities ten aanzien van de grondgebonden landbouw komen hierdoor niet in het gedrang.
Kasteel Groeneveld heeft een belangrijke functie om mensen te raken zodat zij zich zich verbonden
1992 fez bijlage 3/6
en verantwoordelijk voelen voor landschap en platteland. Om dat te bereiken worden activiteiten
verzorgd voor beleid, publiek en onderwijs.wil mensen zodanig raken dat zij zich verantwoordelijk voelen voor
landschap en platteland. Om dat te bereiken worden activiteiten verzorgd voor beleid, publiek en onderwijs.
10 In de najaarsnota wordt gesproken over een deadline om in 2018 alle gronden van de EHS te
hebben moeten verworven. Sinds wanneer is de doelstelling losgelaten dat de EHS in 2018 moet zijn
gerealiseerd, waarbij de gronden uiterlijk in 2015 zouden moeten zijn verworven? Hoe ziet het
realisatietempo eruit als 2015 als deadline wordt gerekend?
In de najaarsnota wordt gerefereerd aan het verwerven van hectares nieuwe EHS inclusief de
hectares voor de robuuste verbindingszones. De hectares voor de robuuste verbindingszones
dienen uiterlijk in 2018 te zijn verworven. Voor de andere EHS hectares is het nog steeds mijn
ambitie deze in 2015 te hebben verworven.
11 Voor de leefgebiedenbenadering worden middelen bijgeplust. Hoeveel is hiervoor in 2008
uitgegeven? Hoeveel wordt er in 2009 vanuit coalitieakkoordgelden bijgeplust?
In 2008 wordt 5 mln. uitgegeven aan projecten in het kader van de leefgebiedenbenadering . Voor
2009 wordt vanuit de Coalitieakkoord middelen in dit kader 1,5 mln. aan de begroting
toegevoegd
12,18 Wat is de achtergrond voor het bijstellen van de garantieverplichtingen met bijna 10 miljoen in
en 20 het kader van de leenconstructie voor particuliere natuurbeschermingsorganisaties?
Gaat het bij het bijstellen van het verplichtingenbudget met 9,9 miljoen euro voor de
garantieverplichtingen om rentebetalingen? En om hoeveel ha grondaankoop gaat dit?
Het betreft hier een technische begrotingswijziging. De verplichtingenraming is meerjarig
aangepast. Voor 2008 is het verplichtingenbedrag verhoogd en voor de volgende jaren verlaagd.
Deze bijstelling heeft geen invloed op de rentebetalingen en de hoeveelheid grondaankopen. Het is
slechts een technische aanpassing om het verplichtingenbudget op het juiste niveau te brengen.
De garantieverplichtingen worden met deze aanpassing afgestemd op de verwervingsafspraken die
ik met provincies heb gemaakt in het kader van het ILG. De prestatie-afspraken die ik in het kader
van het ILG met de provincies heb gemaakt blijven hierdoor in stand.
13 en Wat betekent de overheveling van 3,9 miljoen van verwerving naar inrichting voor het NURG voor
21 het jaar 2008, voor de beschikbaarheid van gelden voor de verwerving van de aankopen voor het
NURG voor 2009 en verder?
In 2008 waren er zeer beperkte mogelijkheden om te verwerven voor het NURG. Op inrichting
waren er mogelijkheden om projecten te versnellen. Het bestede budget aan inrichting wordt in
latere jaren weer ingezet voor verwerving.
14 en Waar is/wordt de voorgestelde uitgavenverhoging met 8,5 miljoen voor 2008 voor Natura 2000
22 precies aan besteedt?
De middelen worden ingezet voor de kosten rond drie tranches aanwijzingsbesluiten Natura 2000.
Tevens is het budget ingezet voor het opstellen van beheerplannen voor gebieden waarvoor LNV
trekker is.
15 Is de aanpassing van de beschikbare middelen voor de gestegen kosten voor grond
(grondprijscompensatie) voldoende om in 2018 alle noodzakelijke gronden voor de realisatie van de
EHS te verwerven?
1992 fez bijlage 4/6
Nee, het betreft hier uitsluitend een bijstelling op het verwervingsbudget voor één jaar.
16 Is de principeafspraak over de methode van grondprijscompensatie voor hectares EHS tussen
Financiën en LNV alleen geldig voor 2008 of ook voor verdere jaren?
De principeafspraak is gemaakt voor de periode waarin sprake is van verwerving van EHS- en Rods-
gronden. De verwerking van de grondprijscompensatie op basis van de gestegen grondprijzen zal
conform en afhankelijk van de principe-afspraak bij voorjaarsnota plaatsvinden.
17 Is deze grondprijscompensatie ook van toepassing op kosten voor inrichting en beheer?
Nee, het betreft hier uitsluitend een bijstelling op het verwervingsbudget
19 Hoe verhouden de uitgaven in OD 23.13 zich op het totaal uitgaven natuur? Gaat het in de tabel
over budgettaire gevolgen van beleid in natuur om totaaluitgaven?
In de tabel worden de totaaluitgaven per OD vermeld. Het bedrag bij OD23.13 is ca. 37% van de
totale programma-uitgaven van OD23.11 t/m 23.14.
23 Welke extra onderzoek gaat de Dienst Landbouwkundig Onderzoek uitvoeren op het gebied van
natuur voor de extra budgettoekenning voor 2008 van 1,6 miljoen?
De extra budget toekenning is besteed aan onderzoek tbv van de internationale rapportage
verplichtingen op het gebied van de Vogel-en Habitatrichtlijn, Ramsar, Convention of BioDiversity
etc. Een ander deel van het budget is ten behoeve van de problematiek van de mosselvisserij in de
Waddenzee ingezet.
24 Wat is de reden voor de hogere uitvoerings- en controlekosten voor Programmabeheer? Wat wordt
daarmee het totale budget voor de uitvoerings- en controlekosten voor Programmabeheer?
De hogere uitvoerings- en controlekosten worden grotendeels veroorzaakt door de EU controle
eisen en de complexiteit van het bestaande Programmabeheer. Dit leidt tot aanvullende
werkzaamheden. Het totale budget voor de uitvoering Programmabeheer door Dienst Regelingen
komt hiermee uit op circa 20 mln.
25 Wat is wel en wat is niet declarabel voor provincies bij het BTW-compensatiefonds?
De bepalingen voor de BTW-compensatie zijn opgenomen in de Wet op het BTW-
compensatiefonds. Op hoofdlijnen komen de bepalingen uit de wet erop neer dat voor
provincies de BTW declarabel is bij het BTW-compensatiefonds in die gevallen waarin aan de
provincie een dienst of goed wordt geleverd en de provincie deze dienst of het goed ook
zelf gebruikt. Met betrekking tot het ILG is BTW over geleverde diensten voor het inrichten van
gronden die niet in eigendom zijn van de provincie, niet declarabel.
26 en Wat is de oorzaak van de hogere huisvestingskosten en hogere inhuur van derden voor de Raad van
28 het Landelijk gebied, waardoor het budget met meer dan 20% stijgt?
De hogere uitgaven met betrekking tot inhuur derden houdt verband met extra uitgevoerde
werkzaamheden als gevolg van een veranderde werkwijze binnen de Raad. De hogere
huisvestingskosten zijn veroorzaakt door de verhuizing (vorig jaar) van de Raad naar een nieuw
pand. Het huisvestingsbudget hiertoe was nog niet in overeenstemming gebracht met de
huisvestingskosten van het nieuwe pand.
27 Ten koste van welke acties/maatregelen op het terrein Groen en de Stad gaat de 1 miljoen
1992 fez bijlage 5/6
budgetoverheveling van dit subartikel naar artikel 21 (projecten multifunctionele landbouw)?
Er is structureel 1 mln. van het totale budget ad. 2 mln. van netwerk veelzijdig platteland
beschikbaar gesteld om projecten in het kader van de Taskforce Multifunctionele Landbouw te
financieren. Multifunctionele landbouw speelt een belangrijke rol in de verbinding tussen stad en
platteland. Deze projecten gaan daarom niet ten koste van groen en de stad maar dragen bij aan
het bereiken van deze doelstelling.
29,30 Wat is de achtergrond van de diverse projecten die de Dienst Landbouwkundig Onderzoek extra
en 31 uitvoert ter hoogte van 10 miljoen? Waren deze projecten niet eerder voorzien voor 2008?
Waarom worden deze onderzoeken in 2008 bekostigd? en wat is de achtergrond van de vertraging
in de onderzoeksprogrammering van DLO? Welk deel/ welke delen van de
onderzoeksprogrammering zijn vertraagd? Wordt deze achterstand in 2008 daadwerkelijk
ingelopen?
De achtergrond van de projecten is divers. In zijn algemeenheid gaat het om verplichtingen uit
bestuurlijke afspraken en inzet op specifieke beleidsthema's. De projecten richten zich op
gewasbescherming, stofreductie pluimveehouderij, energiereductie glastuinbouw,
professionalisering melkveehouderij (Melkveeacademie), agrobiodiversiteit, boerderij-educatie,
visserij, mest (o.a. monitoring stroomgebieden, Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid),
waterkwaliteit. De projecten waren voorzien voor 2008 en dit betreft de budgettaire verwerking
hiervan.
Jaarlijks wordt gestuurd, o.a. via tussentijdse monitoring, om vertraging zoveel mogelijk te
voorkomen en niet groter te laten worden dan 5% van de opdrachtvolume.
Het gaat om vertragingen die in onderzoekstrajecten niet te voorkomen zijn zoals
overmachtsituaties (niet de juiste proefomstandigheden vanwege weers- en seizoensinvloeden,
vacatures, ziekte), een verder benodigde verdieping van de resultaten, tussentijds wijzigen van de
vraagstelling vanwege andere beleidskeuzes. Deze zijn niet gerelateerd aan een bepaald deel van
de onderzoeksprogrammering. De opgelopen achterstand is in het eerste kwartaal van 2008
ingelopen.
32 Worden de 4,4 miljoen aan apurementsuitgaven verhaald op de sector?
Nee, deze worden niet verhaald op de sector.
1992 fez bijlage 6/6
---- --
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit