PH.Nieuwsbrief 328
Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht
BUSSEMAKER GEEFT OP 27 MAART COLLEGE OVER TOEKOMST AWBZ
Op vrijdag 27 maart 2009 geeft VWS Staatsecretaris Jet Bussemaker een gastcollege over de lange termijn van de Awbz. Aan de orde komen onderwerpen als indicatiestelling, kostenontwikkeling, de relatie tot de Wmo en het persoonsgebonden budget. En de terugkeer van de wijkzuster zal ook vast aan de orde komen. Bussemaker opent met dit college het achtste nationale congres over indicatiestelling. Dat heeft als titel Nationale en internationale, recente en lange termijn ontwikkelingen in de Indicatiestelling, de Awbz en de Wmo. Het congres vindt plaats in de Domus Medica, het hoofdkwartier van de KNMG. Het Julius Centrum organiseert het congres. Na het college van Bussemaker en de discussie daarover schetst de Amerikaanse hoogleraar dr. Dennis Kodner de ontwikkelingen in indicatiestelling in de USA en Canada. Johan Eijlders is oud-directeur van het Amsterdamse Tot en Met en oud-bestuurder van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Hij onderzoekt in zijn na-carriëre op het Julius Centrum de indicatiestelling elders in Europa en in Japan en presenteert resultaten in aansluiting op het college van Dennis Kodner. Hij gaat onder meer in op het boeiende Britse voornemen om alle chronische zorg te bekostigen via Persoons Gebonden Budgetten. Later op de dag passeren alle innovaties in de Nederlandse indicatiestelling voor Awbz en Wmo de revue. Er vinden ook nog drie beleidsdebatten plaats over de stellingen: 1. Vraaggestuurde zorg is (on)betaalbaar 2. De Wmo moet de Awbz gaan vervangen: mee (on)eens en 3. Er vindt te weinig onderzoek plaats naar de lange termijn van Awbz en Wmo. Ter voorbereiding van het congres start ondergetekende hieronder een serie berichten over de modernisering van de Awbz. Deze serie heet De Awbz en haar modernisering Wil je naar het congres op vrijdag 27 maart? Wil je in één dag nieuwe kennis bijtanken, inspiratie opdoen, je gal spuwen, troost zoeken en een collectieve ambitie ontwikkelen? Surf dan nu naar www.integratedcare.nl en klik door op nascholing.
DE AWBZ EN HAAR MODERNISERING (AFLEVERERING 1 VAN 10)
Sinds 1989 vindt modernisering plaats van de Awbz. Wijkverpleging en gezinsverzorging gingen samen onder het woord thuiszorg dankzij een wijziging in de Awbz. Het persoonsgebonden budget kwam tot stand. Verzorgingshuizen, verpleeghuizen en thuiszorgorganisaties gingen elkaars diensten verlenen en versmolten vaak tot zorgcentra, ondergebracht in grote gefuseerde instellingen. Het assortiment aan diensten breidde aanzienlijk uit met vormen als deeltijdopnamen, respijtzorg en case management. Ketenzorg voor cliënten met dementie en andere langdurige aandoeningen kwam op. Eenheid van indicatiestelling kwam tot stand voor de hele Awbz sector. In 2003 werd deze vraaggericht dankzij de invoering van het functiegerichte indicatiestelling. Modernisering is continu bezig zijn met vernieuwing. Zelf bewoon ik een huis uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Sinds ik er woon zijn mijn vrouw en ik aan het moderniseren: een nieuwe CV, een moderne keuken, dubbel glas overal in de ramen, een uitbouw en dakkapellen toen de kinderen kwamen. Deze modernisering vond plaats met respect voor het verleden van het huis: we lieten het glas-in-lood restaureren evenals de tegeltjes in de hal en de gang. En we lieten draagmuren en fundament intact. Dat is kenmerkend van modernisering: een structuur continu in kleine stappen aanpassen aan moderne mogelijkheden met respect en soms restauratie van het oude. Modernisering staat haaks op herstructurering en reorganisatie. Die vinden plaats in een beperkte tijd en hebben geen continu karakter. Soms kijk ik naar mijn nieuwe overburen die in één jaar hun hele huis verbouwen. Dat is duur. De familie klaagt steen en been tijdens de verbouwing. Waarschijnlijk voldoet de grote ingreep toch niet na een aantal jaren van bewoning. Dan moet er alsnog weer verbouwd worden. Deze serie gaat over modernisering van de Awbz in de periode tot pak weg 2020. In het kielzog van mijn internationale collega's zeg ik bij voorbaat: ik wil geen herstructurering of reorganisatie van de Awbz, geen big bang reorganisation. Dit was eerste aflevering van een serie van tien. De volgende aflevering gaat over de staat en het individu: wie betaalt waarvoor bij een chronische aandoening? Deze serie in tien afleveringen gaat vooraf aan het congres Nationale en internationale, recente en lange termijn ontwikkelingen in de Indicatiestelling, de Awbz en de Wmo. Dat vindt plaats op 27 maart in het Utrechtse Domus Medica, het KNMG hoofdkwartier. Wil je aan dit congres deelnemen? Surf dan naar www.integratedcare.nl en klik door op nascholing.
SPREKERS GEVRAAGD VOOR CHRONISCHE ZORG CONGRES IN WENEN
Op donderdag 5 en vrijdag 6 november 2009 organiseert het International Journal of Integrated Care het negende Europese congres over ketenzorg, zorgprogramma's, disease management en geprogrammeerde zorg. Het congres vindt dit keer plaats in Wenen. Op het congres staan de volgende thema's centraal: 1. De overgang van ziekenhuis naar chronische zorg thuis 2. Het behoud van zorg-op-maat ondanks protocollering door de professie 3.De ondersteuning van mantelzorgers en familie van de chronische zieke en 4. Het meten van kosten en effectiviteit van geïntegreerde zorg. Een keur van internationale sprekers uit Europa en Noord Amerika spreekt op 5 en 6 november. Maar er is ook ruimte voor circa dertig sprekers in parallelsessies die over hun beleid, project of onderzoek een voordracht houden van circa twintig minuten en een discussie aangaan van circa tien minuten. Wil jij een lezing houden op dit congres? Surf dan naar website www.integratedcare.eu en lees de aankondiging over het congres en over de precieze gang van zaken bij het indienen van de samenvatting. En verder nog dit: op dinsdag 3 november 2009 organiseren wij in Wenen een Masterclass over het doen van kwantitatief onderzoek naar geïntegreerde zorg. Op woensdag 4 november kun je innovatieve projecten in Oostenrijk bezoeken. Noteer alvast de datums van 3 tot en met 7 november 2009. De uitnodiging op papier valt in je brievenbus in de maand februari 2009.
MEDISCH CENTRUM ALKMAAR WINT INTERNATIONALE ZORGPADENPRIJS
De Alkmaarse cardioloog Victor Umans heeft op 4 december in Leuven de Belgisch-Nederlandse prijs 2008 voor het beste Klinisch Zorgpad gewonnen. Hij deed dat met het project Digitaal Klinisch Pad Electrocardioversie. Uit handen van de Leuvense hoogleraar Walter Sermeus, voorzitter van het Belgisch-Nederlandse netwerk Klinische paden ontving Umans een oorkonde en een bedrag van 2500 euro. Op vrijdag 30 januari spreken Victor Umans en Walter Sermeus op het Julius congres Recente Ontwikkelingen in zorgpaden,zorgstraten en one stop shops in Nederlandse ziekenhuizen. Dat congres biedt een breed overzicht van recente theorie en praktijk van klinische paden. Je meldt je aan door te surfen naar www.integratedcare.nl en door te klikken op nascholing.
FRIESLAND OMARMT SUGGESTIE OM SPOEDZORGVRAAG TE VERLAGEN
In een bijna uitgestorven Abe Lenstra Stadion te Heerenveen gaf ondergetekende op 16 december, van 1900 -2030 een gastcollege over recente ontwikkelingen in de spoedzorg. Ik opperde onder meer de suggestie om via regionale radio- en TV spots de Friezen op te roepen om alleen naar de huisartsenpost, Spoedeisende Hulpafdeling of de ambulancezorg te gaan indien de zorgvraag geen uitstel duldt tot de volgende dag. Want alleen dan is een toekomstig bestendige spoedzorg te behouden. Anders gaat het vroeg of laat fout en wordt een patiënt de dupe die te laat wordt geholpen en wiens zorgvraag geen uitstel duldde. Zo'n campagne om spoedzorg af te remmen is van algemene aard en lijkt op die van waterleidingbedrijven die oproepen tot Zuinig met water, denk aan later. Nieuw Zeeland heeft ervaring met campagnes om de vraag naar spoedzorg terug te dringen. In één jaar ging daar de vraag omlaag met 18%. De veertig aanwezige Friese professionals en managers van spoedzorg reageerden enthousiast op mijn suggestie om de spoedzorgvraag af te remmen via publiekscampagnes! Mijn lezing was gebaseerd op mijn recente boek Atlas en scenario's van spoedzorg. ZonMw heeft ondergetekende in staat gesteld om een lezingencyclus over dat boek te houden. Wie mij wil uitnodigen voor een voordracht, neemt contact op met mijn secretaresse Annet Esser op A.F.Esser@umcutrecht.nl
JULIUS CENTRUM ZOEKT HOOFD PUBLIC HEALTH ONDERWIJS
Binnen het Julius Centrum (zie www.juliuscenter.nl) geven twaalf docenten, tal van gastdocenten en vele co-schap begeleiders public health onderwijs aan geneeskunde studenten, van eerstejaars tot en met semi-artsen. Als nieuw hoofd van dit onderwijs zoeken wij een sociaal geneeskundige of Master in Public Health, bij voorkeur gepromoveerd, met grote onderwijservaring, goede communicatieve vaardigheden, expertise op een deelterrein van de Public health en bereidheid om op termijn te participeren in het postacademisch onderwijs. Het Hoofd Public Health Onderwijs stimuleert en coördineert de diverse PH onderwijsprogramma's, stemt ze op elkaar af, neemt nieuwe docenten aan en begeleidt deze, voert ambitie- en beoordelingsgesprekken met de docenten, draagt financiële verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het onderwijs, representeert het Utrechtse PH onderwijs binnen en buiten het UMC Utrecht en geeft zelf onderwijs in een of meer blokken afhankelijk van de eigen discipline. Je kunt solliciteren tot medio januari 2009. Daags na kerst (27.12) verschijnt een advertentie in De Volkskrant. Nu reeds kun je reageren op de advertentietekst door te surfen naar www.werkenbijumcutrecht.nl en dan door te klikken naar de vacature met het nummer 2008/0952. Het thans functionerende hoofd Public Health Onderwijs, de sociaal geneeskundige Reinier Haneveld, is bereid jou te informeren over de functie. Hij heeft emailadres r.w.haneveld@umcutrecht.nl Op donderdag 29 januari, 10.30 -13.00 uur vindt de eerste ronde van sollicitatiegesprekken plaats. De sollicitatiecommissie bestaat uit Dr. Gerdien de Weert, drs. Mascha Berk en ondergetekende.
COPD PATIËNTE KREEG EUTHANASIE OP HAAR NADRUKKELIJK VERZOEK
Op het COPD Ketenzorg congres van 12 december (zie uitgebreid de PH.Nieuwsbrief van 14.12) hield verpleeghuisarts Daisy Janssen een voordracht over palliatieve zorg aan COPD patiënten in hun laatste levensfase. Zij deed dat op een indrukwekkende wijze voor een muisstille zaal. Een onderdeel van palliatieve zorg aan COPD patiënten kan zijn het op verzoek van de patiënt en binnen de in Nederland vigerende regelgeving plegen van euthanasie. In een artikel in de British Medical Journal van 13 december beschrijft Daisy Janssen samen met collega's van de Universiteit Maastricht een casus van een 55 jarige COPD patiënte die na een lang traject van palliatieve zorg via euthanasie het leven beëindigde. Het artikel is als volgt te vinden: Janssen DJA c.s., The last wish of a patient with end stage COPD: a patient's journey, BMJ, (337) 1413-15, 13 december 2008. Ik bewonder Janssen en haar collega's om haar handelen wereldwijd ter discussie te stellen. Haar emailadres is daisyjanssen@proteion.nl
MARKTWERKING WEL FAILLIET EN NIET HET ZIEKENHUIS IN LELYSTAD
De Gemeente Lelystad, de provincie Flevoland en de regering hebben financieel bijgesprongen om een faillissement van het ziekenhuis in Lelystad en Emmeloord te redden van een faillissement. Kennelijk krijgt een ziekenhuis dat slecht is geleid en veel ruzie kent en daardoor in de rode cijfers komt, veel extra geld van de overheid. Dat haalt wel de kracht uit de zo gepropageerde marktwerking in de gezondheidszorg. Kennelijk is thans het motto: je mag concurreren maar als je verliest krijgt je van de overheid extra financiële middelen. In Engeland speelden de afgelopen jaren vergelijkbare casussen als in Lelystad. In de British Medical Journal speelde een tijd lang de vraag, of de overheid met elkaar concurrerende ziekenhuizen wel of niet failliet durfde te laten gaan. Ook daar gebeurde dat niet en sprong men altijd bij. Toch is overlevingsdrang een belangrijke stimulans voor professionals en instellingsmanagers. Nu een faillissement kennelijk niet meer een bedreiging vormt en tekorten toch aangezuiverd worden, moet Nederland op zoek naar andere middelen om instellingen scherp te houden. Wellicht moeten overheden toch de bevoegdheid krijgen om medisch specialisten, raden van bestuur en raden van toezicht te vervangen bij wanbeleid.
PATIËNTEN VINDEN ACHT ASPECTEN VAN ZORG VAN BELANG
Het Engelse Picker Institute te Oxford bevraagt sinds 2002 grote groepen patiënten naar hun ervaringen met professionals en instituten. In het najaar publiceerde zij een samenvattend overzicht van al haar bevindingen. Picker onderzoekers Nick Richards en Angela Coulter benoemden acht aspecten die patiënten van belang achten: 1. Snelle toegang (per telefoon, email of face-to-face) tot betrouwbare gezondheidsadviezen 2. Effectieve behandeling door vertrouwde professionals 3. Betrokken worden in professionele besluitvorming en respect voor voorkeuren van de patiënt 4. Duidelijke, samenhangende informatie en ondersteuning van zelfzorg 5. Aandacht voor fysieke ondersteuning (bijvoorbeeld een rolstoel) en aanpassing van de omgeving 6. Emotionele ondersteuning, empathie en respect 7. Betrokkenheid en steun voor familieleden en mantelzorgers en 8. Continuïteit van zorg en soepele overgangen van de ene naar de andere zorgverlener. Het rapport dat ik hier citeer heeft als titel Is the NHS becoming more patient centred? Het is te bestellen via info@pickereurope.ac.uk Het instituut heeft ook een grote maar niet goed toegankelijke website: www.pickereurope.org Zoek naar Picker Institute Reports en download het genoemde rapport. Wil je weten wat Nederlandse patiënten van belang vinden? Surf dan naar www.integratedcare.nl en klik door op presentaties van congressen en kies dan het congres over pg-organisaties van 4 december.
DOORBRAAKMETHODE BEPLEIT VOOR MAKEN KETEN DBC'S
Het maken van een gemiddelde DBC duurt drie jaar. Een aanpassing van een bestaande iets korter. Het maken van een keten DBC duurt langer dan drie jaar. Vel zorgketen zijn thans tot stand gekomen met behulp van de doorbraakmethode van Don Berwick, die het CBO in Nederland heeft geïntroduceerd. In zes tot twaalf maanden kwamen daardoor zorgprogramma's tot stand. Het Ministerie van VWS en ZonMw waren en zijn grote aanhangers van deze doorbraakmethoden. Op het COPD ketenzorg congres van 12 december (zie uitgebreid de PH.Nieuwsbrief van 14 december) kwam de trage financiële vernieuwing keer op keer terug. Het is alsof de professionele vernieuwing jaren vooruitloopt op de financiële. Ondergetekende had de eer dat congres op 12.12 af te sluiten. Ik kreeg applaus voor de suggestie om de doorbraakmethode ook eens toe te passen op financiële vernieuwing. Wellicht is via die methode een keten-DBC tot stand te brengen in zes tot twaalf maanden tijd. Je vindt vele Power Point presentaties van het COPD ketenzorg congres op www.integratedcare.nl doorklikken op presentaties en lezingen en op congres van 12 december over COPD ketenzorg.
CONTROLLERS WORDEN KNECHT VAN TWEE MEESTERS IN HET ZIEKENHUIS
Controllers zijn financiële experts die vanouds gegevens van de instellingsboekhouding vertalen in leesbare kwartaal- en jaarrapportages aan de Raad van bestuur. Tegenwoordig voegen zij aan hun rapportages vaak data toe over de kwaliteit van de geboden zorg. Zij geven waarschuwingen als kostenoverschrijdingen dreigen, het mis dreigt te gaan met de kwaliteit en doen suggesties voor toekomstig financieel beleid. Door de invoering van de DBC's krijgen ook medisch stafbesturen interesse in het financiële beleid van het ziekenhuis. Er ontstaat regelmatig een machtstrijd tussen Raad van bestuur en medisch stafbestuur van een ziekenhuis. Bij een conflict kiest de Raad van toezicht meestal voor de medisch staf. In 2008 vertrokken daarom tientallen leden van de honderd Raden van Bestuur van ziekenhuizen. De controllers van ziekenhuizen krijgen thans te maken met het fenomeen dat zij knecht worden van twee meesters: de Raad van bestuur en het Medisch stafbestuur. Hun rapportages en adviezen worden met argusogen bekeken. Het aanwijzen van oorzaken van kostenoverschrijdingen lijkt technisch. Maar formuleringen zijn subjectief en voordat de controller het weet heeft hij of zij onbedoeld een zondebok aangewezen. Bovenstaand dilemma kwam uitgebreid aan de orde in de Julius Masterclass Sturen met prestatie indicatoren die dit studiejaar voor de vierde keer loopt: één sessie van 15.00 -19.00 uur in de veertien dagen. Aan deze masterclass nemen specialisten, aankomende ziekenhuisbestuurders en controllers deel. Mijn advies als begeleidend docent was, dat op langere termijn medisch stafbestuur en Raad van bestuur één bestuursorgaan moet worden. Ik heb voor de korte termijn de hoop uitgesproken dat controllers zullen bijdragen aan het op één lijn krijgen van beide bestuursorganen. Wat die lijn dan ook is. De vijfde Masterclass Sturen met prestatie indicatoren begint in augustus 2009.
MARKTAANDELEN PATIËNTENORGANISATIES WISSELEN STERKEN
In 2005 telde Nederland 1,7 miljoen obese patiënten. Van hun waren 1322 lid van de Nederlandse Obesitas Vereniging. Deze vereniging heeft een marktaandeel van 0,06%. Daarmee heeft deze vereniging een van de laagste marktaandelen van alle patiënten- en gehandicapten (PG-)organisaties. Er zijn ook PG-organisaties met meer leden en donateurs dan er patiënten zijn in Nederland. Zo telt de ADCA Vereniging Nederland 640 leden, terwijl er 490 patiënten met de erfelijke ziekte ADCA bestaan. Dat kan als ouders lid blijven van deze vereniging nadat hun kind aan de aandoening is overleden. Een overzicht van 180 pg-organisaties, van hun leden en van de omvang van hun doelgroep heeft Juliusonderzoeker drs. Mascha Berk opgesteld voor het jaar 2005. Er bestaan grote verschillen zoals bovenstaande voorbeelden illustreren. Je kunt het overzicht als volgt downloaden: surf naar www.integratedcare.nl klik door op pg-organisaties en op doelgroepen bijlage.
BEGELEIDERS VAN CO-ASSISTENTEN KOMEN BIJEEN OP 10 FEBRUARI 2009
Visitatie en auditing in de Public Health, dat is de titel van de vijfde jaarlijkse Van Geuns conferentie van sociaal geneeskundigen en andere artsen die Utrechtse co-assistenten, sociale geneeskunde en public health begeleiden. Aan de orde komen het beoordelen vaan prestaties en professioneel gedrag van de co-assistenten. Hoofd Public Health Onderwijs Reinier Haneveld, bedrijfsarts en NVAB medewerker Manders en een spreker van het CBO geven aan hoe visitatie en auditing (moeten) verlopen. De bijeenkomst vindt plaats op dinsdag 10 februari, 16.00 -20.00 uur in de Van Peeperzeelzaal van het UMC Utrecht. Tijdens de bijeenkomst is tijd om te netwerken tijdens een goed diner. Ondergetekende houdt een after dinner speech over recente ontwikkelingen in de Public Health. Begeleid jij Utrechtse co-assistenten Sociale Geneeskunde en Public Health? Doe jij dat nog niet maar wil je dat doen? Meld je dan aan bij assistent onderwijs coördinator Marijke van Straaten op M.C.vanStraaten@umcutrecht.nl
AANMELDEN EN AFMELDEN VOOR DEZE NIEUWSBRIEF LUKT EVEN NIET
De provider van de PH.Nieuwsbrief heeft webmaster Dick Hageman laten weten dat aan- en afmelden voor de websites die zij beheren even niet kan. Dat lukt ook niet bij de onze. Hageman en ondergetekende hopen dat het euvel in de komende dagen is verholpen.
GUUS SCHRIJVERS WENST JOU PRETTIGE FEESTDAGEN EN EEN GEZOND 2009
Het afgelopen jaar was voor de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum een druk jaar. Eens per maand publiceerden wij een artikel in een peer reviewed tijdschrift en eens per zes maanden een proefschrift. Dagelijks gaven wij colleges aan medische studenten en twee maal per week een masterclass sessie voor ervaren artsen en voor zorgmanagers. Een keer per maand organiseerden wij een congres over eigen onderzoek en dat van anderen. Hoogtepunten waren een gastcollege van Minister Ab Klink en een studiereis naar Kaiser Permanente. Naast de hoogtepunten maakte de groep ook verdrietige periodes door. Te veel partners, ouders, kinderen en eigen stafleden kregen te kampen met ernstige ziekten. Voor 2009 wenst ondergetekende namens de 25 medewerkers van de Disciplinegroep jou en de jouwen prettige feestdagen en een gezond 2009 toe. De volgende PH.Nieuwsbrief verschijnt op zondag 11 januari 2009.
VERANTWOORDING
Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op via PH.Nieuwsbrief@planet.nl. Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan via www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/aanmelding_web.htm en af via http://www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/afmelding_blaster_1.htm Omdat we nog bezig zijn met de automatisering van de PH.Nieuwsbrief kan het twee weken duren voordat de aan-en afmelding verwerkt is.
De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan vanaf nr 65 op de internetsite www.integratedcare.nl
Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.intergratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.
Opsteller van deze nieuwsbrief is:
Guus Schrijvers
Hoogleraar Public health in het bijzonder Structuur en functioneren van de
Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen
en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel: 088 755 9356