AIV-advies inzake klimaatverandering en veiligheid

De krijgsmacht zal vaker worden ingezet als gevolg van klimaatverandering. Tot die conclusie komt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in zijn advies getiteld Klimaatverandering en Veiligheid, dat de AIV op verzoek van de minister van Defensie in het kader van de lopende Defensieverkenningen heeft opgesteld. Zo zal de krijgsmacht in de toekomst waarschijnlijk vaker worden ingezet na klimaatgerelateerde natuurrampen, zoals orkanen en overstromingen.

Daarnaast kan de krijgsmacht bij crisisbeheersingsoperaties te maken krijgen met conflicten die door klimaatverandering zijn of worden verergerd (threat multiplier), zoals conflicten met betrekking tot: hulpbronnen als water en voedingsgewassen; economische belangen in kustgebieden; grensgeschillen; milieumigratie in doorreis- en bestemmingsgebieden; tegenstellingen binnen fragiele staten; wedijver om toegang tot en beheersing van energievoorraden; en, verhoudingen tussen de landen die het meest te lijden hebben van klimaatverandering en landen die daarvan de belangrijkste veroorzakers zijn. In bepaalde gevallen komt door klimaatverandering zelfs een geheel nieuwe geopolitieke werkelijkheid tot stand, zoals in het Noordpoolgebied, ten gevolge waarvan geschillen over handelsroutes en olie- en gasvoorraden kunnen ontstaan.

Defensie moet proactief omgaan met gevolgen van klimaatverandering

Vanwege de onzekerheden die met klimaatverandering gepaard gaan, het krijgsmachtoverstijgende karakter daarvan en het feit dat klimaatverandering een threat multiplier is en geen op zichzelf staande conflictoorzaak, is het voor de AIV thans niet mogelijk de gevolgen van klimaatverandering voor het mogelijke beroep op de Nederlandse krijgsmacht voor de komende jaren in detail te specificeren. Volgens de AIV moet het ministerie van Defensie dan ook proactief omgaan met de dreigingen die van klimaatverandering uitgaan en dienaangaande voorzorgsmaatregelen treffen.

De AIV merkt op dat het ministerie van Defensie op dit vlak al veel doet. Zo garandeert het militaire capaciteit voor deelname aan internationale missies en voor ondersteuning van de nationale civiele autoriteiten bij humanitaire noodhulp, zowel nationaal als internationaal. Voor de uitvoering van deze taken beschikt de krijgsmacht over een veelheid aan instrumenten, die steeds flexibel kunnen worden ingezet afhankelijk van de actuele omstandigheden.

Of de beschikbare defensiecapaciteit voldoende wordt geacht om de gevolgen van klimaatverandering voor internationale en nationale veiligheid het hoofd te bieden, hangt samen met de politieke discussie over de rol van de krijgsmacht die in het kader van de Defensieverkenningen wordt gevoerd. Naar verwachting verschijnt het eindrapport van deze toekomstverkenningen in december 2009.

Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst moet early warning rol hebben

De AIV adviseert dat de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) in het kader van early warning in ieder geval structureel aandacht besteden aan de gevolgen van klimaatverandering voor (inter)nationale veiligheid, zodat zo nodig tijdig maatregelen kunnen worden getroffen.

Noot voor redacties (