'De Gebiedscan Criminaliteit & Overlast'

09/03/2009 16:00

Het Programma Politie en Wetenschap

Nieuwe uitgave in de reeks Politiekunde van het Programma Politie en Wetenschap.

Unieke methode om problemen van criminaliteit en overlast in wijk, buurt of dorpskern goed in kaart brengen helpt politie en gemeenten bij een effectieve aanpak.

Om veiligheidsproblemen in gemeenten, en in buurten en wijken, effectief aan te kunnen pakken moeten ze eerst goed in kaart worden gebracht. Daartoe is de 'Gebiedscan Criminaliteit & Overlast' ontwikkeld. De kern daarvan bestaat uit het systematisch bijeenbrengen van beschikbare kennis en informatie over de criminaliteit en overlast in wijken, buurten of oude dorpskernen. Daarbij wordt de straatkennis van politiemensen (wijkagenten) maar ook van bijvoorbeeld wijkbewoners, winkeliers, gemeentelijke diensten en woningcorporaties, gekoppeld aan geregistreerde (politie)gegevens over aangiftes en meldingen van delicten. Zo ontstaat een goed en onderbouwd beeld van belangrijke problemen, probleemlocaties ('hot spots') en probleemgroepen ('hot groups'). Op basis hiervan kunnen in nauwe samenspraak tussen gemeente, politie en justitie, de juiste prioriteiten worden gesteld en een effectieve, integrale aanpak worden ontwikkeld.

De 'gebiedscan criminaliteit & overlast' is het resultaat van een langjarig ontwikkelingstraject waaraan diverse regiokorpsen intensief hebben meegewerkt. Nadat de methodiek door Bureau Beke te Arnhem in drie uitgebreide pilots succesvol is beproefd, is recent het 'groene licht' gegeven voor een landelijke invoering bij alle politiekorpsen. Dit gebeurt onder verantwoordelijkheid van het landelijk project Programmaontwikkeling Gebiedsgebonden Politie (POGP). Een speciale training van wijkagenten en misdaadanalisten maakt daar deel van uit. Eind 2010 moet dat zijn gerealiseerd.

De methodiek

De Gebiedsscan Criminaliteit & Overlast is een gestandaardiseerde methodiek waarmee politieteams, in samenspraak met relevante partners in de wijk, de belangrijkste thema's rondom criminaliteit en overlast op wijk- of buurtniveau op systematische wijze in beeld brengen. Dat gebeurt met gebruikmaking van 'systeemkennis', cijfers over geregistreerde criminaliteit en overlast, welke wordt gekoppeld aan 'straatkennis': ervaringen en inzichten van het politieteam en bewoners, winkeliers, (jeugd)hulpverlening, woningcorporaties e.d. Met deze gezamenlijke kennis en inzichten kan het verhaal achter de (politie)cijfers worden verteld.

In deze publicatie wordt de methodiek beschreven en toegelicht aan de hand van aansprekende praktijkvoorbeelden. Ook wordt ingegaan op de benodigde randvoorwaarden voor succesvolle toepassing.

Toepassing

De toepassing van de 'gebiedscan' verloopt in drie vaste, opeenvolgende stappen. In drie bijeenkomsten brengen politieteams, mede in samenwerking met gemeentelijke partners, de belangrijkste prioriteiten op het gebied van criminaliteit en overlast (tot op wijkniveau) in beeld. Vervolgens worden de daaraan gekoppelde belangrijkste dader- of risicogroepen in wijk, buurt of gemeente in kaart gebracht. Het eindresultaat is een goed gedocumenteerd en onderbouwd wijkbeeld dat overzicht en inzicht combineert op een wijze die zowel het lokaal bestuur als de eigen politieorganisatie in staat stellen de juiste prioriteiten te stellen en probleem - en resultaatgericht te sturen.

Praktijkvoorbeelden

Met een drietal praktijkvoorbeelden uit de pilots kan de methodiek van de gebiedscan nader worden geïllustreerd. Ze illustreren hoe de koppeling van straat en systeemkennis leidt tot een beter inzicht in probleemlocaties ('hot spots') en probleemgroepen ('hot groups').

Voorbeeld 1

Hot spot - Drie flats - die op de nominatie staan om over twee jaar te worden afgebroken - geven steeds meer overlast. Ook zijn er signalen van drugshandel rondom de flats. In de laatste twee maanden zijn er bovendien drie hennepplantages ontmanteld. Het vermoeden is dat er sprake is van veel illegale bewoning (voornamelijk door Antilianen). Bij een brandmelding in een van de tweekamerappartementen treft de brandweer twee gezinnen (totaal tien tot twaalf personen) aan die daar wonen.

Het politieteam adviseert de gemeente en de woningbouwcorporatie om in de komende drie maanden aard en omvang van de illegale bewoning nader in beeld te brengen en bij gebleken wantoestanden ook direct in te grijpen. Het team besluit zelf de controle de komende maand sterk te intensiveren.

Voorbeeld 2

Hot groups - Het politieteam constateert dat in haar werkgebied de laatste maand bij een grootschalige alcoholcontrole drie personen zijn aangehouden van wie het rijbewijs al eerder in beslag is genomen vanwege alcohol in het verkeer. Eén van hen reed al ongestoord drie maanden dagelijks zonder rijbewijs. Het team laat nagaan hoeveel personen er in hun werkgebied ontzegging van de rijbevoegdheid opgelegd hebben gekregen. Het zijn er 17 (naam en adres bekend). Besloten wordt deze personen de komende maand regelmatig en gericht te controleren.

Voorbeeld 3

Hot groups - De Turkse jongeren in de Thug gang (voornamelijk bestaande uit Marokkaanse jongeren) lijken gaandeweg terrein te winnen. Voorheen waren ze slachtoffer, runners of loopjongens en stonden meer in de anonimiteit. Nu is er een groep van 17 á 18 jaar en ouder die zich meer profileert. Ze zijn herkenbaar door leren jacks met Turkse vlaggen. Er zijn ook geruchten dat er al eerste schermutselingen hebben plaatsgevonden tussen beide subgroepen (vechtpartijen die mogelijk te maken hebben met 'land veroveren' en handel in drugs).

De gebiedscan is een belangrijk instrument voor politie en lokaal bestuur, dat probleem - en informatiesturing koppelt aan resultaatsturing. Het verschaft zowel een goed overzicht van de belangrijkste problemen in buurt, wijk of kern, als een onderbouwd inzicht in diepere achtergronden en mogelijke oorzaken. Toepassing helpt alle betrokken partijen bij het stellen van de juiste prioriteiten en bevordert bovendien de onderlinge samenwerking. Het legt daarmee de grondslag voor een effectieve aanpak.

Het onderzoeksrapport is uitgegeven in de reeks Politiekunde van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap, een zelfstandig onderdeel van het kenniscentrum van de Politieacademie. Politie en Wetenschap is in mei 1999 ingesteld om het wetenschappelijk onderzoek en de kennisontwikkeling op het gebied van politie en veiligheid te stimuleren en tevens een impuls te geven aan een betere benutting van onderzoeksresultaten in politiepraktijk en opleiding. Daartoe is een meerjarig onderzoeksprogramma ontwikkeld. De uitvoering van dit programma geschiedt onder leiding van de directeur van het programmabureau, G.C.K. Vlek.