Radboud Universiteit Nijmegen
Der Dieren Palleys: Over de geneeskrachtige werking van dieren
In 1520 verscheen in Antwerpen het boek Der Dieren Palleys, een Nederlandse bewerking van de Latijnse Hortus Sanitatis uit 1491. Der Dieren Palleys, een laatmiddeleeuwse 'literaire zoo', is niet erg bekend, ook niet onder letterkundigen. Maar daarin komt verandering, want studenten Nederlandse taal en cultuur van de Radboud Universiteit Nijmegen werken hard aan een populairwetenschappelijke bloemlezing. Ze doen dat op een bijzondere manier, namelijk op 'wiki-wijze'. En die manier van werken maakt hen 'vreselijk fanatiek'.
Omslag Der Dieren Palleys
Johan Oosterman, hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde aan de Radboud Universiteit, stelde Der Dieren Palleys centraal in een mastercollege dat draaide om de vraag: wat komt er kijken bij de uitgave van een middeleeuws boek voor een modern publiek?
Editeren, de wiki-way
'Een van de eerste en meest tijdrovende dingen die moeten gebeuren, is: het transcriberen van zestiende-eeuwse, slecht leesbare letters naar hedendaagse letters. In eerdere colleges liet ik iedere student wekelijks twee pagina's transcriberen en twee pagina's van een ander controleren. Dat gaat - maar langzaam. Bovendien kunnen studenten niet van elkaar zien wat ze doen en hoe ze bepaalde problemen oplossen. Wat doe je bijvoorbeeld met evidente drukfouten? En wat met afbrekingen en leestekens?'
Oosterman bedacht er wat op: hij maakte een Wikipedia-pagina aan waarin studenten konden werken aan de transcriptie en correctie van Der Dieren Palleys. 'Na een paar weken werden ze vreselijk fanatiek. Door de logboekfunctie kon ik zien dat ze 's nachts om twee uur nog aan het werk geweest waren. In een week of tien werd het hele boek, met 386 lemma's, door zeven studenten verwerkt.'
Dichtbij de praktijk
Maar om een groot publiek te bereiken, is meer nodig. Teksten moeten vertaald worden naar modern Nederlands, er moet materiaal komen voor een toelichting op de tekst en het boek. 'Eén student vergeleek de Nederlandse en Latijnse versie van de tekst, een ander onderzocht hoe deze tekst zich verhoudt tot het genre van het bestiarium en zo waren er meer deelonderzoekjes. In de colleges hebben we afspraken gemaakt om te voorkomen dat er dubbel of zinloos werk gedaan werd. Maar ik wil dat mastercolleges zo dicht mogelijk aansluiten bij de onderzoekspraktijk en daarom heb ik ze zo veel mogelijk zelf laten doen.'
Twee maanden wachten
'Ze hebben zelf een opzet gemaakt voor een bloemlezing. Ze hebben ook voorbeeldpagina's gemaakt van hoe het er dan uit zou moeten zien. Dat hebben ze naar een uitgeverij gestuurd en die heeft 'ja' gezegd. Overigens hebben ze daar twee maanden op moeten wachten en ook toen heb ik niet even gebeld. Dat vonden ze maar niks, totdat ik uitlegde dat ook dát bij het proces hoorde waar het hele college om draaide.'
De uitgeverij heeft als voorwaarde gesteld dat Oosterman het project begeleidt 'en dat doe ik natuurlijk graag. Maar de studenten doen het meeste werk en ik heb er alle vertrouwen in dat de kopij na de zomer kan worden ingeleverd.'