Partij van de Arbeid
Bijdrage lid Van Dam (PvdA) aan debat Wijziging Mediawet

Gesproken woord geldt!

Voorzitter,

De Publieke Omroep leeft!
Leeft weer zou ik moeten zeggen.
Volgende week donderdag is het 26 maart. Vier jaar na het Paasakkoord. Na teruglopende kijkersaantallen, enorme bezuinigingen en een totale afhankelijkheid van de Ster-inkomsten was het plan van CDA, VVD en D66 de doodsteek geweest. Het haalde de eindstreep niet en de eerste actie van deze regering was de intrekking van het wetsvoorstel.
Wij wilden rust aan het front. Ruimte voor herstel. Geld erbij zodat de reclame-inkomsten niet meer bepaalden wat Hilversum wel en niet kon.
En niet weer alles overhoop halen. We wilden Hilversum de kans geven te bewijzen dat het met de nieuwe werkwijze wel goed komt. Dat is gelukt. We kunnen weer trots zijn op onze Publieke Omroep!

Dat betekent niet dat er niks is gebeurd. De publieke omroep heeft meer ruimte gekregen om gebruik te maken van nieuwe media, de commerciële omroep heeft veel meer vrijheid gekregen om te kunnen ondernemen.
Vandaag bespreken we het laatste hoofdstuk van aanpassingen aan de landelijke publieke omroep voor de komende periode.

Die komende periode duurt vijf jaar, zoals altijd.
Maar ik wil niet dat de concessie van de publieke omroep wordt teruggebracht naar vijf jaar.
Dat moet gewoon tien jaar blijven, want ook in 2020 willen we nog gewoon een publieke omroep hebben.
Samen met het CDA heb ik daarvoor een amendement ingediend.

Een jaar geleden maakte de minister zich nog zorgen over de vraag of sommige omroepen niet door de grens van 300.000 leden heen zouden zakken.
Vandaag maken de oude omroepen zich zorgen of die omroep voor mijn generatie en die omroep voor de generatie van de minister niet door de 300.000 leden heen gaan schieten!
Het kan verkeren.
Toen de minister zijn plannen ontvouwde om te gaan werken met een glijdende schaal, zag ik het voordeel van de zachte landing voor omroepen die leden verliezen, maar ik vreesde ook een jacht om leden te werven.
De minister heeft zijn plannen iets afgezwakt en de ledenjacht afgetopt op 400.000. Dat is een verbetering geweest.
Een verbetering die wij vandaag zullen steunen, want we gaan niet nu de wedstrijd bijna voorbij is toch nog even de doelpalen verplaatsen. Hadden ze dat gister maar gedaan....

Maar de volgende keer, in 2014, moet het echt anders.
We zijn de afgelopen tijd getuige geweest van een heftige jacht op leden.
In deze Kamer is heftig gediscussieerd over drijfjacht en drukjacht, maar bij de jacht op leden is alles toegestaan.
Voor korting op de omroepgids doen we het al niet meer.
DVD's van André Rieu of Koenoen,
korting op festivals,

het winnen van een reisje,
een T-shirt,
massageolie,
condooms in 11 verschillende smaken,
een tas,
een muts,
korting op de krant,
een CD van Jan Smit of een CD met gospelliedjes.

Voorzitter, die flauwekul moet ophouden!
Je wordt lid van een omroep omdat je wil dat die omroep in het publieke bestel komt of blijft.
Omdat je avond na avond goede TV wilt zien,
niet omdat je er één avond plezier voor terugkrijgt met een DVD, een fles massageolie of een gospel-CD.
Het gedrag van de omroepen, zowel nieuwe als oude, in de afgelopen weken zet de geloofwaardigheid van het bestel onder druk.
Ik wil de minister vragen de wet aan te passen. Tegenover het lidmaatschap moet geen tegenprestatie staan.
Je mag meepraten in jouw omroep, je omroep wordt sterker, dat moet genoeg zijn.
Natuurlijk, het is een vereniging, dus als lid kun je gratis naar uitzendingen of kun je misschien via internet het hele archief van de omroep bekijken, maar niet allerlei cadeautjes die in de winkel duurder zijn dan de ¤ 5,72 lidmaatschapsgeld.Wil de minister de wet aanpassen?
Ik heb eventueel een motie klaar voor de tweede termijn.

Toch kijk ik niet slechts negatief terug op de afgelopen tijd.
12 nieuwe omroepen dingen naar een plekje in het bestel.
Het is het bewijs dat de publieke omroep leeft!
Hoe vaak is er in deze Kamer niet gepleit voor een BBC-model?
Wij hebben de NOS al, maar naast de NOS hebben we ook ruimte voor onszelf als burgers van dit land.
Wij maken de Publieke Omroep!

Dat is uniek aan het Nederlandse bestel.
Als je ontevreden bent met het geluid van de Publieke Omroep, dan kun je je eigen omroep oprichten.
In deze wet wordt duidelijk vastgelegd waar je dan aan moet voldoen.

Je moet genoeg leden hebben,
je moet een goede organisatie opbouwen,
je moet uitgewerkte ideeën hebben welke programma's je wilt gaan maken,
je moet een maatschappelijke stroming vertegenwoordigen
en je moet echt iets toevoegen aan het bestel.
Dus niet een ouderenomroep oprichten als 50-ers als leden, kijkers en luisteraars al volop vertegenwoordigd zijn.
Nou ja, die erfenis hebben we nu.
Maar toegevoegde waarde is echt een belangrijk punt voor de toekomst!
De minister heeft nu ook duidelijk gezegd dat je een stroming moet vertegenwoordigen. Geen one-issueorganisatie dus!
We willen niet de omroep voor biljarters, de omroep voor eigenaars van donkerharige labradors of de omroep voor boomfluisteraars.
Je moet echt een maatschappelijke stroming vertegenwoordigen, ik hoop dat de minister dat nog eens duidelijk wil maken.

Maar voorzitter, ik geniet van de strijd om een plekje in het bestel.
Het toont de kracht aan van ons bestel.
Maar behalve de kracht ook de kwetsbaarheid.
In de geschiedenis van de Publieke Omroep zijn er alleen maar omroepen bij gekomen. Alleen Veronica is, vrijwillig, vertrokken.
Een bestel waar je alleen maar in kunt en nooit meer uit, dat wordt op den duur versnipperd en onbestuurbaar.
Om dat te voorkomen kun je twee dingen doen.
Je kunt de voordeur op slot zetten, of de achterdeur van het slot halen. De minister kiest voor het laatste. De PvdA ook.
Als je niet goed presteert, moet je eruit.
De minister stelt voor om een omroep te kunnen verwijderen na twee negatieve evaluaties. Die evaluaties vinden elke vijf jaar plaats.
Dus je kunt vijf jaar slecht blijven presteren.
Dat kan scherper!
Ik heb een amendement ingediend om dat terug te brengen naar één jaar. Als je na een jaar nog steeds negatief wordt beoordeeld, moet de minister de erkenning intrekken.
In de wet staan nog geen criteria waarop een omroep beoordeeld moet worden. Die moeten er wel komen.
Als er consequenties verbonden worden aan een negatieve beoordeling, dan moet die beoordeling ook open en objectief plaatsvinden.
Het voert te ver om nu in dit debatje een lijstje criteria vast te stellen. Ik heb daarom een amendement ingediend waarmee die criteria later, bij AMvB worden vastgesteld. Een AMvB die aan de Kamer moet worden voorgelegd. De minister kan dan aan de slag met de publieke omroep om criteria te ontwikkelen.

Wat mij betreft gaat het niet alleen om de kwaliteit van de programma's. Je moet je zaakjes goed op orde hebben, je moet goed samenwerken, je moet waarde toevoegen.
En je moet de stroming vertegenwoordigen die je zegt te vertegenwoordigen.
Om het concreet te maken: we hebben vijf rechtse omroepen in het bestel.
Toch klaagt rechts Nederland dat er te weinig rechts geluid is.
Dan doen de bestaande omroepen het dus niet goed.
Ik zou zeggen: ruimte maken voor een omroep die dat geluid wel goed vertegenwoordigt!

Voorzitter, ik wil ook dat omroepen echt mee kunnen blijven praten over het beleid van de publieke omroep als geheel.
Onze omroepen zijn meer dan productiehuizen.
De publieke omroep is van ons allemaal!
Daarom wil ik dat het College van Omroepen een ruimere adviesbevoegdheid krijgt dan in het wetsvoorstel is opgenomen. Ik heb daartoe een amendement ingediend.

Een bestel met verenigingen kan niet werken als die verenigingen niet de ruimte hebben om zichzelf te profileren en eigen activiteiten te ondernemen. Aan die activiteiten zijn grenzen.
Ik heb eerder aangegeven dat ik vind dat het maken van glossy's niet past bij de plek in het publieke bestel.
Vanuit de veiligheid van de publieke omroep de markt voor algemene tijdschriften opstappen, is niet eerlijk.
Als zo'n tijdschrift aan een programma gekoppeld is, dan snap ik het. Maar een algemene glossy?
Ik heb een amendement ingediend waarmee ik de ruimte daarvoor wil inperken, ik hoor graag de reactie van de minister.

Aan de andere kant menen de omroepen dat de minister in de nota van wijziging de ruimte voor verenigingsactiviteiten wel erg beperkt. Vallen websits en webshops er nog wel onder bijvoorbeeld?
En waarom zegt de minister eigenlijk de opbouw van reserves te willen aftoppen op ¤ 750.000,-?
Die reserves worden immers niet uit belastinggeld opgebouwd.
Het is inmiddels algemeen bekend dat de TROS ruziet met de Raad van Bestuur over de inzet van reserves. Met dit voorstel wordt de TROS gedwongen zijn geld in te zetten voor de programmering.
Is dat toeval, minister, of is dit voorstel een reactie op dat conflict?

Laatste punt is de rol van kerkelijke omroepen.
Ik vind de brief van de minister niet overtuigend.
Kan hij ingaan op de vraag of de rol van de kerkelijke omroepen niet door anderen kan worden overgenomen, bijvoorbeeld met een garantie dat bepaalde taken blijvend worden ingevuld?
De KRO kan toch gewoon de RKK inhuren als producent om kerkdiensten en Kruispunt te verzorgen?
De NPS kan toch de topdocumentaires van de IKON kopen?
Graag een reactie van de minister.

Voorzitter,
Wij kennen een publiek bestel dat gestoeld is op externe pluriformiteit.
Dat betekent dat de verschillende opvattingen in onze samenleving ook terug te vinden zijn in de organisaties die samen de publieke omroep vormen.
Daarom is de strijd om een plekje in het bestel zo hevig en zo boeiend. Het is de kracht van ons bestel.
Maar is het toekomstbestendig?
Versnippert de publieke omroep niet teveel?
Hebben leden niet teveel gewicht en andere factoren niet te weinig? De PvdA steunde een half jaar geleden een motie van Groen Links om het bestel de komende jaren tegen het licht te houden.
Ik zou willen dat de minister daarvoor de komende twee jaar gaat gebruiken, zodat we bij de verkiezingsprogramma's en de formatie rekening kunnen houden met de uitkomsten of adviezen. Hoe wil de minister de motie Vendrik gaan uitvoeren?

Voorzitter,
Dan resten mij nog een aantal kleinere punten.
De PvdA is blij dat het minimum percentage onafhankelijk product voortaan niet beperkt is tot TV.
Toen Marjet van Zuilen ooit het percentage van 25% in de wet liet opnemen, was dat om de innovatie in de productiesector te stimuleren. Zo krijgt de koplopersrol van de publieke omroep ook een economische spin-off doordat de producenten worden meegenomen in die vernieuwing.
Te vaak wordt de verplichting nu ingevuld met de goedkope en makkelijk te produceren kwisjes.
Dat was niet de bedoeling.
Ik vind het goed dat het wetsartikel nu wordt verbreed.
Het percentage staat niet meer in de wet. Dat geeft een minister wel heel veel vrijheid. Zou het niet wenselijk zijn het percentage alsnog in de wet op te nemen, of op zijn minst een bandbreedte vast te leggen?
Kan de minister in een prestatieovereenkomst met de publieke omroep afspreken dat de uitbestedingen ook daadwerkelijk worden gebruikt voor stimulering van innovatie?

Een ander punt betreft de auteursrechtvergoedingen die kabelaars moeten betalen.
Daarvoor kan iedereen best begrip opbrengen als het gaat om films, series of documentaires. De kabelaar verdient geld door consumenten toegang te bieden tot die programma's, dus moet daar een deel van afstaan aan de makers.
Maar het is toch te gek voor woorden dat een deel van die vergoeding bestemd is voor de makers van reclamefilmpjes?
Als kijker betaal je om te mogen kijken naar reclame voor wasmiddel of maandverband.
Dat moet stoppen!
97% van de mensen die op de Stelling van de Dag in de Telegraaf hebben gereageerd vinden dat. Wil de minister toezeggen dat hij dat gaat regelen?

We zouden de lokale omroep ook bij deze wet regelen. Dat is kennelijk niet gelukt. Veel te lang geduurd, maar blij dat het nu geregeld gaat worden.

Publieke omroep is van belang.
Als controleur van de macht.
Als venster op de samenleving.
Als brenger van cultuur.
Als podium voor debat.
Lokaal, regionaal en vooral landelijk.
Onze publieke omroep heeft misschien niet zoveel geld als de BBC. Maar de onafhankelijke NOS en de veelkleurige omroepen maken een uniek geheel. Een geheel waar we weer trots op kunnen zijn!
De omroep kan weer een paar jaar vooruit en laten wij die tijd benutten om het debat aan te gaan hoe we ook in de toekomst een publiek bestel kunnen hebben dat divers is, waar Nederlanders zelf invloed op uit kunnen oefenen, dat goed en efficiënt georganiseerd is
en dat ons elke dag verblijdt met onafhankelijk nieuws, interessante achtergronden en leuke en boeiende programma's.
Wij krijgen waar voor ons belastinggeld en dat willen we graag zo houden!



Partij van de Arbeid