Universiteit van Amsterdam
Universeel erfgoed bepaalde collectie Musea van oudheden begin negentiende eeuw
Promotie Cultuurgeschiedenis
donderdag 19 maart, 10.00 uur
Mirjam Hoijtink onderzocht de wijze waarop musea van oudheden in Europa, in de periode 1800-1840, zich verhielden tot de wereld waarin zij tot stand kwamen. De leidsman in haar onderzoek was Caspar Reuvens (1793-1835). Reuvens is opgeleid in Amsterdam en Parijs, en was het jongste lid van het Koninklijk Instituut (nu KNAW) ooit. Hij werd in 1818 benoemd tot hoogleraar archeologie en beheerder van het 'Archaeologisch Kabinet' van de Leidse Hogeschool (nu Rijksmuseum van Oudheden), dat een fundamentele rol speelde in de cultuurpolitiek van Willem I. De musea die Hoijtink aan de hand van Reuvens' netwerk (in Londen, Parijs, Rome, Berlijn) bestudeerde, beleefden na de Napoleontische overheersing enkele decennia van ingrijpende verandering, waarbij de bestaande cultuurhistorische canon geheel getransformeerd werd. Ondanks de band met vorstenhoven of paus waren musea van oudheden uitgesproken burgerlijke instituten, die een belangrijk instrument vormden in het beschavingsoffensief. In Reuvens' ideale museum stond Javaanse sculptuur gebroederlijk opgesteld naast Egyptische mummies, gipsafgietsels van Griekse beelden en Romeinse grafstèles. Deze indeling was niet gedicteerd door willekeur, of door trots op de Nederlandse kolonie. Hoijtink stelt dat de afbakening van de collectie werd bepaald door universeel cultuurgoed, afkomstig uit beschavingen die bekend waren uit schriftelijke bronnen en die verbonden waren met het oude Griekenland. Java hoorde hierbij; tot het boeddhisme bekeerd door Indiase monniken, was het eiland in aanraking gekomen met een cultuur die de erfenis van het Hellenisme in zich droeg. In de tweede helft van de negentiende eeuw verschoof het accent in musea van oudheden van een universeel naar een nationaal perspectief. Hierbij werd de individualiteit van cultuur benadrukt: iedere 'beschaving' kreeg een eigen zaal.
Mw. M.H.E. Hoijtink: Caspar J.C. Reuvens en de Musea van Oudheden in Europa (1800-1840). Promotor is dhr. prof. dr. W. Den Boer.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.
Universiteit van Amsterdam