VU medisch centrum
Wetenschapsdag 2009 hoopt onderzoekers te inspireren
12 maart 2009
Op 20 maart vindt de Wetenschapsdag 2009 plaats. Onderzoekers uit heel
diverse disciplines zullen in de Foyer posters over hun werk
presenteren. Vijf van hen worden geselecteerd om daarnaast een
voordracht te houden. Ook is er een gastspreker uitgenodigd. De middag
is bedoeld om elkaar te inspireren en collega's uit andere disciplines
te laten zien waar VUmc-onderzoekers zich mee bezig houden.
Henrike van der Ploeg. Foto: mark van den brink Ervaren gezondheid
Henrike van der Ploeg is in januari begonnen als promovendus bij LASA,
Longitudinal Aging Study Amsterdam. 'Ik doe daar onderzoek naar de
ervaren gezondheid van ouderen. Dit is het antwoord dat zij geven op de
vraag: 'hoe is over het algemeen uw gezondheid?' Het is gebleken dat
dit ondermeer sterfte, zorggebruik en herstel van ziekte voorspelt. Dat
is opvallend, omdat ook gebleken is dat ieder persoon aan iets anders
denkt bij het beantwoorden van deze vraag, bijvoorbeeld aan het hebben
van een ziekte, aan hun gezonde leefstijl, of aan hun goede gezondheid
in vergelijking met hun buurvrouw. Mijn onderzoek zal gaan over
verschillende voorspellers van ervaren gezondheid, en over de manier
waarop mensen hun eigen gezondheid inschatten. Op dit moment kijk ik
naar de relatie tussen verschillende chronische ziekten en ervaren
gezondheid. Zo wordt hopelijk meer duidelijk welke ziekte de meeste
impact heeft op de ervaren gezondheid van ouderen in Nederland. Ook ga
ik onderzoeken of leeftijd, sekse of sociaaleconomische status bepalend
zijn voor de impact die een bepaalde ziekte heeft op de ervaren
gezondheid.'
Gevraagd 'Input van onderzoekers die bezig zijn met een onderwerp wat
hieraan grenst, kan ik goed gebruiken. Op dit moment bijvoorbeeld over
chronische ziekten: als ik iets wil zeggen over wat verschillende
soorten kanker met iemands gezondheidsbeleving kan doen, zou ik iemand
opzoeken die daar onderzoek naar doet of heeft gedaan, omdat ik daar
niet zo in thuis ben. Of juist van onderzoekers die bezig zijn met de
invloed van sociaaleconomische status op gezondheid. Het voordeel
van LASA is dat er onderzoekers uit verschillende disciplines aan
meewerken; input uit de medische of psychosociale hoek is dus
snel beschikbaar.'
Aangeboden 'De resultaten van mijn onderzoek zijn van belang voor
onderzoekers die gebruik maken van ervaren gezondheid als maat van
gezondheid, maar bijvoorbeeld ook voor wie geïnteresseerd is in
effecten die chronische ziekten hebben bij verschillende groepen
ouderen.'
Mark Begieneman. Foto: mark van den Brink Acuut myocard infarct
Mark Begieneman werkt als aio op de afdeling pathologie, bij de
cardiovasculaire onderzoekgroep van Hans Niessen. 'Binnen deze groep
doe ik onderzoek naar myocarditis en acuut myocard infarct. Binnen deze
twee ziektebeelden kijk ik met name naar de rol van ontstekingscellen
en ontstekingsmediatoren en welke invloed deze hebben op de
cardiomyocyten en de intramyocardiale capillairen. Een acuut myocard
infarct wordt veroorzaakt door veranderingen of afwijkingen in de
epicardiale coronair arteriën, waardoor de bloedtoevoer naar een
bepaald gedeelte in het hart word belemmerd of soms compleet wordt
afgesloten. In een van mijn studies, op hartweefsel van patiënten die
overleden zijn ten gevolge van een acuut myocard infarct, heb ik met
verschillende technieken, zoals histologische en immunohistologische
kleuringen en ook elektronen microscopie, gekeken naar veranderingen in
de kleinere uitlopers van deze coronair arteriën. De intramyocardiale
capillairen. Uit de resultaten van deze studie blijkt nu dat de basaal
membranen van deze intramyocardiale capillairen zijn verdikt en dat
deze verdikking ook al in een heel vroeg stadium van een acuut myocard
infarct zichtbaar is. Wij denken daarom nu dat deze capillairen, naast
de coronair arteriën, ook een belangrijke rol kunnen spelen bij het
ontstaan van een acuut myocard infarct.'
Gevraagd 'Het is altijd leuk en leerzaam om op de hoogte te blijven van
de studies van medeonderzoekers met name in hetzelfde researchgebied,
in mijn geval dus hart- en vaatziekten. Hierdoor krijg je een goede
indruk welke belangrijke onderzoeken er allemaal gaande zijn en welke
technieken er tegenwoordig allemaal gebruikt worden voor verschillende
doeleinden. Dit levert ook nuttige informatie op voor je eigen
onderzoek. Daarnaast kan het zo zijn dat je zelf bij bepaalde
experimenten vastloopt en problemen tegenkomt die je medeonderzoekers
misschien al opgelost hebben. Soms hebben ze ook tips omdat zij al wat
meer ervaring hebben.'
Aangeboden 'Mensen kunnen informatie krijgen over technieken die ik
gebruikt heb of tips krijgen als ze problemen hebben met experimenten
waarmee ik veel ervaring heb. Er zijn heel veel onderzoekgroepen en
analisten die onderzoek doen naar hart- en vaatziekten en iedereen
heeft zo zijn eigen expertise en zijn eigen onderzoek. Je kunt van
elkaar leren en veel informatie uitwisselen. Dagen zoals de
wetenschapsdag zijn hiervoor erg geschikt!'
Wendy van der Meide. Foto: Mark van den Brink Baarmoederhalskanker
Wendy van der Meide werkt aan de ontwikkeling en klinische validatie
van methyleringsmarkers voor baarmoederhalskanker en de voorstadia.
'Baarmoederhalskanker is de op een na meest voorkomende vorm van kanker
bij vrouwen wereldwijd en wordt veroorzaakt door een persisterende
infectie met hoogrisico humaan papilloma virussen (hrhpv). Er zijn
ruwweg twee verschillende tumortypen van de baarmoederhals, namelijk
plaveiselcelcarcinomen (scc's) en adenocarcinomas (Adca's). Momenteel
hebben screeningprogramma's, gebaseerd op cytologische boordeling van
uitstrijkjes, geresulteerd in een afname van de incidentie van scc,
terwijl de incidentie van Adca gelijk is gebleven of zelfs is
toegenomen. Dit betekent dat met name Adca van de baarmoederhals en
zijn voorloper laesies, i.e. adenocarcinoma in situ (acis) frequent
gemist worden in het huidige bevolkingsonderzoek. Hoewel vrouwen met
hrhpv een verhoogd risico hebben op baarmoederhalskanker, zal slechts
een klein deel deze ziekte ontwikkelen. Daarom zijn nieuwe biomarkers
nodig om deze laatste groep te kunnen onderscheiden van de hrhpv
positieve vrouwen die geen
baarmoederhalskanker krijgen. Gebaseerd op methylerings- en expressie
profielen van hpv-getransformeerde cellen en weefsels hebben we twaalf
bekende en nieuwe kandidaat-genen geïdentificeerd waarvan de promoter
gemethyleerd is in acis/Adca. Een toekomstige moleculaire test op deze
zogenaamde methyleringsmarkers zal mogelijk leiden tot een verbeterde
vroege opsporing van acis/Adca in uitstrijkjes.'
Gevraagd 'Je eigen onderzoek kun je niet uitvoeren zonder de kennis en
ervaring van andere onderzoekers waar vaak een deel van je onderzoek op
voortborduurt. Niet alleen input vanuit je eigen groep is belangrijk,
maar ook de ervaring en kennis van andere onderzoekers uit andere
groepen. Dit kan variëren van kleine tips en advies om je assay's nog
beter te valideren en te optimaliseren tot het uitwisselen van nieuwe
technieken en kennis die je zelf kunt gebruiken/toepassen om tot de
juiste antwoorden te komen op je eigen onderzoeksvragen.'
Aangeboden 'Dit geldt natuurlijk ook andersom.Andere onderzoekers
kunnen weer gebruik maken van mijn gevalideerde assays en ervaring.'
Matthijs Stegeman. Foto: mark van den Brink Verslaving
'Binnen de werkgroep medische farmacologie van de afdeling anatomie en
neurowetenschappen houdt Mathijs Stegeman zich bezig met het onderzoek
aan verslaving. 'Dit is een natuurlijk een ruim begrip, maar ik richt
mij voornamelijk op nicotineen heroïneverslaving. Voor dit onderzoek
gebruiken wij een diermodel om zodoende de mechanismen in de hersenen,
die mogelijk ten grondslag liggen aan verslavingsgedrag, te bestuderen.
Door middel van farmacologische interventie, dat wil zeggen het
toedienen van bepaalde stoffen, wordt bestudeerd hoe verslavingsgedrag
kan worden
beïnvloed, en dan voornamelijk hoe het kan worden verminderd. Daarbij
wordt bovenal gefocust op de mate van terugval in de oude verslaving na
een periode van onthouding. Om het onderzoek goed te laten verlopen
komt er een heel scala van biotechnische handelingen kijken, waaronder
het uitvoeren van operaties.'
Gevraagd 'Wekelijks hebben we werkoverleg en wordt het lopende
onderzoek van iedereen binnen de groep besproken en de resultaten en
het vervolg van het experiment bediscussieerd om zodoende
vooruitstrevend te werken. Daarnaast kunnen mensen uit een ander veld
vanuit andere invalshoeken naar het onderzoek kijken en vanuit dat
oogpunt met vernieuwende ideeën aankomen. Binnen onze groep is de
samenwerking met andere afdelingen binnen VUmc en de VU belangrijk. Wat
natuurlijk ook een belangrijke input is, zijn de resultaten van andere
onderzoekers die in hetzelfde veld werken.'
Aangeboden 'Preklinisch biedt dit onderzoek aanknopingspunten om verder
te werken aan exacte mechanismen op moleculair, cellulair en/of netwerk
niveau die ten grondslag liggen aan verslavingsgedrag. Daarnaast biedt
het onderzoek voor de kliniek targets voor bijvoorbeeld farmacotherapie
teneinde verslaafden van hun verslaving af te helpen.'