Universiteit Leiden

Ontstaan planeten en sterrenstelsels onderzocht in nieuw onderzoekscentrum

Aan de Leidse Sterrewacht wordt de ALMA Local Expertisegroep (Allegro) gevestigd. Prof.dr. Ewine van Dishoeck: 'Nederland heeft een belangrijke rol gespeeld in de totstandkoming van ALMA. Dankzij deze subsidie kunnen we nu ook de wetenschappelijke oogst binnenhalen.'

Afbeelding: Artistieke impressie van planeetvorming. Samenwerkingsproject
ALMA (Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array) is een uniek mondiaal astronomisch samenwerkingsproject van 1 miljard euro dat op dit moment in de Chileense Andes op een hoogte van 5000 meter wordt gebouwd. In 2012 is dit uit 66 telescopen bestaande observatorium volledig operationeel. Het observatorium gaat het heelal onderzoeken in een frequentiegebied dat voor het menselijk oog onzichtbaar is: het millimeter en submillimeter gebied. Met deze 'kleur' licht kunnen astronomen in donkere gaswolken kijken waar sterren zoals onze zon en planeten zoals de aarde worden gevormd. Ook kan ALMA speuren naar het ontstaan van sterrenstelsels en hun ontwikkeling volgen tot objecten zoals onze Melkweg. Expertisegroep
Tijdens een officieel bezoek aan de European Southern Observatory (ESO) in Chili heeft dr. Louis Vertegaal, directeur NWO exacte & chemische wetenschappen van NWO bekend gemaakt dat er de expertisegroep Allegro in Nederland komt. De expertisegroep wordt gehuisvest in de Sterrewacht Leiden. Met het besluit is een bedrag is gemoeid van 0,5 miljoen euro per jaar.

Afbeelding: Directeuren in de tuin van de ESO-residentie in Santiago de Chile. Van links naar rechts: prof.dr. Tim de Zeeuw, directeur generaal ESO; dr. Louis Vertegaal, directeur NWO exacte & chemische wetenschappen; prof.dr. Ewine van Dishoeck, wetenschappelijk directeur NOVA; prof.dr. Thijs de Graauw, directeur ALMA. © Ronald Stark (NWO).
Toponderzoek
Allegro gaat in het bijzonder de waarnemingen ondersteunen in de hoogste frequentieband van ALMA, die door een consortium van NOVA (Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie), SRON en de Technische Universiteit Delft in Nederland is ontwikkeld en gebouwd. Vertegaal licht dit toe: 'Het is de missie van NWO om toponderzoek in Nederland te faciliteren. Astronomie is een van de wetenschapsgebieden in Nederland die tot de wereldtop behoren. Met gerichte investeringen zoals deze willen we vanuit NWO helpen deze excellentie verder uit te bouwen.' Wetenschappelijke oogst
Van Dishoeck is zeer verheugd met het besluit: 'ALMA is een zeer complex instrument en door het opzetten van een expertisegroep voor de data-analyse zal de Nederlandse astronomie hiervan optimaal wetenschappelijk gebruik kunnen maken. Nederland heeft een belangrijke rol gespeeld in de totstandkoming van ALMA. Dankzij deze subsidie kunnen we nu ook de wetenschappelijke oogst binnenhalen.'

Het nieuwe onderzoekscentrum wordt gehuisvest in de Sterrewacht Leiden en het werk ter plekke wordt gecoordineerd door dr. Michiel Hogerheijde. 'Sterrenkundigen kunnen bij Allegro werken aan de interpretatie van waarnemingen met ALMA en gebruik maken van de meest recente technieken. Met Allegro vormt Leiden de thuisbasis van ALMA in Nederland.'

(24 maart 2009/SH)