Het spoor bijster. Hoe vorming het onderwijs gaat beheersen
Lezing Onderwijskunde
vrijdag 27 maart, 15.00 uur
Onder de titel How socialisation has lost its way houdt socioloog en 'dwarsdenker' Frank Furedi de tiende Kohnstammlezing. In zijn voordracht gaat hij in op de socialisatie van kinderen door gedragsbeheersing en het toenemende gezag van deskundigen. Furedi betoogt dat (onderwijs)deskundigen de socialisatie van kinderen tegenwoordig niet meer zien als het aanpassen aan bepaalde normen, maar als beheersing van probleemgedrag. Het doel van socialisatie is steeds minder het aanleren van een levenswijze of het vertrouwd maken met een morele maatschappelijke code. In plaats daarvan leren kinderen hoe ze hun emoties moeten beheersen en relaties met anderen moeten onderhouden, en oefenen ze zogenaamde levensvaardigheden.
Nadruk op flexibiliteit
Furedi stelt dat deze verschuiving naar gedragsbeheersing plaatsvond onder invloed van drie afzonderlijke, maar elkaar versterkende ontwikkelingen. In de eerste plaats vinden volwassenen het omgaan met het gedrag van jeugdigen vaak verwarrend en moeilijk. Daarom zijn ze blij met de ondersteuning die ze krijgen van scholen en deskundigen. Ten tweede leiden individueel probleemgedrag en een verstoorde emotionele ontwikkeling tot een complexe situatie, waardoor deskundigen hun wetenschappelijk gezag kunnen doen gelden. Op emotioneel gebied kunnen psychologen hun deskundigheid aantonen én het gezag opeisen als het gaat om gedragsbeheersing. Deskundigen neigen er snel toe kwesties over het welzijn van het kind te overdrijven. Ten derde wordt het steeds belangrijker dat kinderen kunnen omgaan met veranderende omstandigheden. Het is een wijdverbreide overtuiging dat mensen flexibel moeten kunnen reageren op nieuwe omstandigheden, omdat de maatschappij voortdurend verandert. In het onderwijs heeft deze nadruk op flexibiliteit inmiddels dogmatische vormen aangenomen. Dit streven naar de vorming van flexibele persoonlijkheden leidt ertoe dat aanpassingsvermogen ondertussen een van de centrale doelen in leerplannen is geworden. De nadruk op gedragsbeheersing heeft volgens Furedi ten minste twee nadelen. Ten eerste ondermijnt deze nadruk het ouderlijk gezag, waardoor de gevoelige relatie tussen ouders en scholen dreigt te destabiliseren. Daarnaast leidt de nadruk op therapeutisch onderwijs ertoe dat leerkrachten minder toekomen aan het onderwijzen van intellectueel stimulerende onderwerpen.
Over de spreker
Frank Furedi (1947, Hongarije) is hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Kent (GB) en werd door weekblad Vrij Nederland bestempeld als 'dwarsdenker'. Furedi schreef veel boeken, waaronder Paranoid Parenting: Abandon Your Anxieties and Be a Good Parent (2001) over hoe moeilijk het tegenwoordig is voor ouders om kinderen op te voeden. In Invitation to Terror: The Expanding Empire of the Unknown (2007) analyseert Furedi de impact van het terrorisme na 11 september. Hij is de meest geciteerde socioloog in Engeland. Andere spraakmakende boeken van zijn hand zijn: Therapy Culture: Cultivating Vulnerability in an Uncertain Age (2003), Where Have All the Intellectuals Gone? Confronting 21st Century Philistinism (2004) en Politics of Fear. Beyond Left and Right (2005).
Over de Kohnstammlezing
De Kohnstammlezing wordt jaarlijks georganiseerd door het Amsterdams Instituut voor Onderwijs en Opvoeding van de UvA en de HvA. De lezing sluit aan op het werk van Philip Kohnstamm, en is uniek in haar soort: op het grensvlak van het maatschappelijk debat, het wetenschappelijk onderzoek en de praktijk van onderwijs en opvoeding. De lezing wordt gepubliceerd in een speciale reeks, uitgegeven door de Vossiuspers UvA Amsterdam. Bezoekers van de lezing ontvangen het boekje gratis.
Toegang vrij. De voertaal is Engels. Vanaf 11 maart a.s. kunt u zich online inschrijven (verplicht) via de website van het SCO-Kohnstamm Instituut:
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.
Universiteit van Amsterdam