Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

'Motoren van innovatie' aanzwengelen voor duurzame energiehuishouding

17 maart 2009

Overheden moeten niet alleen een paar nieuwe technologieën promoten, maar een compleet innovatiesysteem helpen opbouwen met verschillende partijen en verschillende beleidsinstrumenten. Alleen op die manier komt een duurzame energiehuishouding binnen handbereik. Dit stelt Roald Suurs, innovatieonderzoeker, die op 27 maart hoopt te promoveren aan de Universiteit Utrecht. Hij bestudeerde de ontwikkeling en implementatie van alternatieve brandstoftechnologieën in Nederland.

Suurs ontdekte dat er rond opkomende nieuwe technologieën bepaalde, 'aanjagende' maatschappelijke processen werkzaam zijn die hij 'virtueuze cirkels' noemt. Een voorbeeld: stel dat een wetenschapper subsidie aanvraagt voor een bepaald onderzoek. Hij krijgt de subsidie, doet het onderzoek en de resultaten ervan scheppen positieve verwachtingen over vervolgonderzoek. Nu is het voor deze wetenschapper, maar ook voor andere wetenschappers, gemakkelijker geworden om subsidie aan te vragen en te krijgen. Dit soort circulaire processen ontstaat doordat verschillende type activiteiten, of 'systeemfuncties' zoals ze in de innovatietheorie aan de Universiteit Utrecht worden genoemd, elkaar versterken. Systeemfuncties zijn te beschouwen als voorwaarden die vervuld moeten zijn om succesvolle innovatie mogelijk te maken, zoals bijvoorbeeld de functies 'het ontwikkelen van kennis' en 'het verspreiden van die kennis'. Bij het goed functioneren van het innovatiesysteem ontstaan zo volgens Suurs verschillende 'motoren van innovatie'

Aanknopingspunten voor beleid

De onderzoeker concludeert dat de aanwezigheid van een motor van innovatie ervoor zorgt dat een technologie eerder goed geïmplementeerd raakt. Ook is het mogelijk om met de innovatiesysteemtheorie barrières te identificeren die het ontstaan van motoren, en daarmee innovatie, verhinderen. Barrières die hij vond bij de introductie van alternatieve brandstoftechnologie waren bijvoorbeeld de afwezigheid van fiscale maatregelen om een markt te ontwikkelen of de afwezigheid van goed georganiseerde politieke organisaties van ondernemers.

Een belangrijke conclusie is dat er zwakke en sterke motoren van innovatie bestaan. Sterke motoren zijn aanwezig in ontwikkelde innovatiesystemen: dat wil zeggen met een werkende technologie, een goed georganiseerd veld en een duidelijke marktvraag. Voor een opkomend innovatiesysteem is het van belang te weten dat het systeem in ontwikkeling moet worden gebracht door zwakke motoren alvorens er sterke motoren kunnen ontstaan. Door beter in kaart te brengen welke motoren van innovatie er zijn en welke belemmeringen er kunnen optreden rond nieuwe technologieën, kunnen beleidsmakers gerichter actie ondernemen om duurzame technologie tot een succes te maken.

Het promotieonderzoek van Roald Suurs is gefinancierd door het NWO/SenterNovem Stimuleringsprogramma Energieonderzoek. Het programma streeft naar ontwikkeling van bèta- en gammakennis voor de transitie naar een duurzame energievoorziening.

..............................

Meer informatie bij:

* drs. Roald Suurs (Universiteit Utrecht)
* r.suurs@geo.uu.nl

* promotie: 27 maart 2009

* promotoren: prof.dr. M.P. Hekkert, prof.dr.ir. R.E.H.M. Smits en prof. dr. S. Jacobsson

laatst gewijzigd op 17 maart 2009