Ministerie van Algemene Zaken

NOS, Met het oog op morgen, Radio 1

Radio / TV-interview | 27-03-2009

Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse ministerraad, over het onderhandelingsproces en het crisispakket van maatregelen

* HET ONDERHANDELINGSPROCES

VULLINGS:
Premier Balkenende is ook de komende week veel van huis. Ik denk dat ze hem thuis de afgelopen weken weinig hebben gezien, hij zal denk ik ook weinig hebben geslapen. Dus ik vroeg hem hoe hij eraan toe is.


BALKENENDE:
Ik voel me goed. Maar het was inderdaad ontzettend druk. Want u heeft het terecht over de laatste drie weken. Ik ben in Brazilië geweest, en dat waren twee nachtvluchten en nog een tijdsverschil. Het waren intensieve besprekingen, er is een week geweest dat ik niet voor twee uur kon gaan slapen. Deze week was ook weer ongelooflijk intensief. Gisteren een lang Kamerdebat, vandaag ministerraad, maar ik voel me goed want ik ben tevreden met het resultaat.

VULLINGS:
Wat is uw geheim?


BALKENENDE:
Nou, ik heb gelukkig weinig slaap nodig. En het is altijd van belang dat je steeds positieve energie krijgt. En wanneer...

VULLINGS:
En die momenten waren er de afgelopen weken?


BALKENENDE:
Er zijn momenten geweest dat het allemaal wat moeizamer ging, maar uiteindelijk gaat het toch om het resultaat dat je boekt. En toen ik maandag merkte in de loop van de avond dat we er uit begonnen te komen, dan geeft me dat een goed gevoel. Als je dan een dag later bent en je hebt contacten met de sociale partners en ook dan kom je eruit, ja daar gaat het uiteindelijk om. Dat je, dat je zegt van het is nu van belang om knopen door te hakken. En als dat zowel met de coalitie, met het kabinet lukt, en ook met de sociale partners, nou dan geeft me dat veel energie, dan heb je minder slaap nodig.

VULLINGS:
U heeft het al over de laatste week gehad. Hoe kijkt u terug naar het totale proces?


BALKENENDE:
Het was een ingewikkeld proces. Het was complex. Maar ik denk ook niet dat het anders kon. En uiteindelijk, er is natuurlijk veel gezegd over dat hele proces hoor, ik zie natuurlijk ook de kranten, maar tegelijkertijd is het wel zo dat we er op een hele goede manier uit zijn gekomen met een goed verhaal. En, dus voor mij is het ook zo van het resultaat telt.

VULLINGS:
U zegt: ik zie ook de kranten. Houdt dat in dat die berichten over die onderlinge twisten niet kloppen of juist wel kloppen?


BALKENENDE:
Ach, dingen worden soms wat opgeblazen. En natuurlijk heb je stevige discussies, dat kan ook niet anders. Je hebt altijd wanneer het gaat om moeilijke vraagstukken, heb je een pittig gesprek. Of het nu een kabinetsformatie is of je moet kiezen om bepaalde aanpassingen in het beleid omdat de tijd anders wordt. En nu ook, want er is sprake over de veranderingen van het coalitieakkoord, dat gaat niet vanzelf, dat weet je ook. Uiteindelijk zeg ik: het resultaat telt.

VULLINGS:
Maar dan hoor je ook taferelen dat er lijstjes worden gemaakt die door de anderen als pure provocatie worden ervaren en dan gaat de tegenpartij weer tegenlijstjes maken. Ik vind dat wel leuke activiteiten maar het is zo klein. U glimlacht er ook bij.


BALKENENDE:
Ja, ach, kijk met die lijstjes dan denk je natuurlijk heel snel aan bijvoorbeeld iets als de houdbaarheidsmaatregelen. Wel of geen hypotheekrenteaftrek, de wat wordt genoemd aanrechtsubsidie, AOW, de ww-duurverkorting, u kent al dit soort voorbeelden. Die zijn ook trouwens opgenomen in het rapport van de commissie Gerritse. En dan weten we ook dat partijen zitten daar verschillend in, en dan is het best een keer zo dat er verschillende lijstjes komen. Ach ook dat hoort bij de besprekingen. Dus daar word ik niet zenuwachtig van hoor.

VULLINGS:
Het was natuurlijk heel intensief, dat zij u al. En dan iedere dag weer dezelfde hoofden, dezelfde wensenlijstjes, dezelfde politieke taboes, dezelfde argumenten. Heeft u wel eens een moment van vervreemding? Dat u denkt: wat ben ik eigenlijk aan het doen hier?


BALKENENDE:
Nee dat niet. Omdat ik voel natuurlijk ook zelf mijn verantwoordelijkheid als premier in een hele moeilijke tijd. Want wat we nu meemaken is echt ongekend. De cijfers verslechteren dramatisch, en dat betekent dat je niet zomaar op de oude voet door kunt gaan. Dat echt de situatie van dien aard is dat je ook aanpassingen moet doorvoeren. Dan sta je voor hele belangrijke beslissingen. En dan weet je ook dan komen de maatregelen die niet gemakkelijk zijn. Dan komen de politieke verschillen ook nog eens scherp naar voren. Maar één ding dat houdt mij eigenlijk altijd dan bezig van werk toe naar het resultaat, werk toe naar eenheid, werk toe naar de boodschap die je ook aan de bevolking wilt vertellen. En dat gaat dan niet vanzelf. En sommige mensen ja het duurt te lang, ach dit soort processen die zijn complex. Kijk, het is veel gemakkelijker als oppositiepartij om te zeggen van ik vind dit en dan gaat het de ene kant uit of de andere kant, maar wij hebben wel te maken met drie partijen. Die dan ook nog eens staan voor hele moeilijke beslissingen, en uiteindelijk denk ik dan mag je best zeeën van tijd hebben. Liever wat meer tijd en zorgvuldigheid, dan wanneer je naderhand zegt van nou, daar heb ik toch spijt van.

* HET CRISISPAKKET

VULLINGS:
Op welk onderdeel van het crisispakket bent u het meest trots?


BALKENENDE:
Wat ik heel goed vind dat is - en dat heb ik ook in het Kamerdebat gezegd - dat is dat het een akkoord is met evenwicht en samenhang. En wat bedoel ik daarmee, het is een kwestie van samenhang tussen de korte en de lange termijn. Het is evenwicht tussen de financieel-economische kwestie maar ook van wat gebeurt er in de samenleving, en wat is ook die morele agenda die aan de orde is. Bijvoorbeeld wat er eigenlijk in de financiële sector. Verbind dit alles, economische dynamiek met duurzaamheid. Die boodschap daar ben ik eigenlijk buitengewoon over ingenomen. Dat verhaal van benut deze crisis juist om nieuwe wegen in te slaan.

VULLINGS:
Dat zeggen ook heel veel mensen: een crisis biedt ook kansen, hoe vervelend het ook is, een tijd om leiderschap te tonen. En dat is nou juist toch iets dat door heel veel critici onderstreept wordt, echt grootse daden komen er niet. Wat vindt u van die kritiek?


BALKENENDE:
Ja, maar dan is natuurlijk de vraag van waar doelt men dan precies op. Want...

VULLINGS:
Nou bijvoorbeeld de groene agenda. Daar wordt geïnvesteerd, maar te weinig zeggen mensen dan.


BALKENENDE:
Ja, maar goed, er zijn partijen die heel sterk dat profiel neerzetten, andere partijen zeggen: je moet veel meer gaan ombuigen. Zo heeft elke partij wel de eigen karakteristieken. En dat past ook in een democratie.. Waar wij nu voor staan is juist om aan te geven van hoe is onze visie op die toekomst. We hebben ook gewoon, we moeten werken aan die toekomst. En dan hebben we een combinatie van zorgen dat bedrijvigheid kan worden hersteld, dat mensen een baan hebben, dat we ook de soliditeit in acht nemen. Het gaat om die boodschap, en ik denk dat dat ook het beste is wat je kunt doen. Je kunt best over de maatvoering van mening verschillen hoor, dat is ook zo, maar dit is wel het verhaal denk ik dat nodig is voor de toekomst van Nederland.

VULLINGS:
En één klein heilig huisje is geslachtofferd: de AOW. Maar er zijn er nog meer en die blijven staan. Blijven die ook echt voorlopig staan of heeft u toch al stiekem plannen om dat later een keer aan te pakken?


BALKENENDE:
Nou, kijk, als u bijvoorbeeld de plannen ziet op het gebied van wat we dus noemen de houdbaarheid. Zo'n AOW-maatregel behoort tot die houdbaarheidsmaatregelen, dat zijn maatregelen met een lange termijnkarakter die ook de overheidsfinanciën ondersteunen op de langere termijn. En we hebben dus drie zaken nu genoemd: beperking van de zorgkosten, dat was één deel; het eigenwoningforfait, de mensen die het wat beter hebben en in dure huizen zitten gaan wat meer bijdragen; en de AOW-maatregel. Daarnaast zijn er ook andere maatregelen. En alleen als ik nu zie wat wij in dit pakket hebben opgenomen, dat is eigenlijk meer dan ooit in een coalitieakkoord of een regeerakkoord is opgenomen. Dus onderschat niet wat nu al is gedaan.

VULLINGS:
Maar het kan altijd meer natuurlijk.


BALKENENDE:
Ja, dat kan meer maar kijk die hypotheekrenteaftrek, dat is ook zo'n onderwerp waar naar wordt verwezen. Ook in het Kamerdebat. Maar ik heb ook heel veel stemmen gehoord die hebben gezegd van nou, juist in deze tijden van onzekerheid moet je daar nu niet aan beginnen.

VULLINGS:
Gaat u nog iets leuks doen dit weekend?


BALKENENDE:
Ik wou...

VULLINGS:
Diepe zucht.


BALKENENDE:
Nou, ik heb nu nog een aantal andere verplichtingen deze vrijdag. Dat zal vrijdagavond laat worden. En ik hoop het weekend nu eindelijk eens even met Bianca en Amélie door te kunnen brengen. En dat verdienen ze ook wel na die afgelopen weken die ongelooflijk hectisch zijn geweest.

VULLINGS:
U gaat zich thuis weer voorstellen.


BALKENENDE:
Ik ben blij dat ik even een weekend thuis ben, dat wil zeggen, er is wel het nodige werk te doen met het oog op de komende week. Het zal veel leeswerk zijn, maar vind het wel fijn om eens eventjes thuis te zijn.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, AK)