Ingezonden persbericht
Kids News Network zegt
samenwerking met Afghaans jeugdjournaal op
De persvrijheid in Afghanistan brokkelt steeds verder af.
Kritische journalisten, vooral vrouwelijke, worden vaker
bedreigd. Exemplarisch is de vlucht van de hoofdredactrice
van het Afghaanse jeugdjournaal, na aanhoudende
bedreigingen van binnenuit de staatsomroep RTA. De hoofdredacteuren van het
Kids News Network (KNN), een netwerk van zes jeugdjournaals in
ontwikkelingslanden, verbreken nu officieel de samenwerking met RTA.
Farida Hares (43), de hoofdredactrice van `Ayenda Sazan' (`Toekomstmakers'), moest
vluchten voor haar leven na jaren lang haar vrouwelijke journalisten in bescherming te
hebben genomen tegen allerlei bedreigingen, voornamelijk wegens de conservatieve
mening dat `vrouwen niet op TV horen'. Het Afghaanse jeugdjournaal was het eerste
programma op de staatsomroep Radio Television Afghanistan (RTA) met vrouwelijke
presentatoren na de val van de Taliban.
Na Farida's vlucht naar India is haar hele jeugdjournaalredactie naar huis gestuurd en
geeft de staatsomroep geen gehoor. Om aandacht te vragen voor de verslechterende
mediasituatie in Afghanistan en op te roepen tot steun voor Farida, hebben de
hoofdredacteuren van de overige zes KNN jeugdjournaals uit Zuid-Afrika, Zambia,
Suriname, Peru, Indonesië en Birma, besloten een duidelijk signaal af te geven.
Ayenda Sazan werd mede
gepresenteerd door Mursal, de
dochter van hoofdredactrice Farida
Hares, hier vlak voor opnames in de
studio in Kabul in 2007.
In september 2008 zijn ze naar
India gevlucht na aanhoudende
bedreigingen. Mursal en haar
broertje kunnen wegens geldgebrek
nog steeds niet naar school.
Farida Hares was sinds 2004 de hoofdredactrice van het jeugdjournaal in Afghanistan,
opgericht op initiatief van de Nederlandse mediastichting Free Voice. Ze vluchtte voor
haar leven na ernstige dreigementen, geuit door de beveiliging en het management van de
---
staatsomroep RTA. Sinds september 2008 zit ze met haar gezin in India; uit
veiligheidsoverwegingen is dit niet eerder bekend gemaakt. Op verzoek van Free Voice
heeft Reporters Respond 1000 euro gedoneerd, om in de eerste levensbehoeften van het
gezin Hares te voorzien. De UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde
Naties, heeft het Afghaanse gezin een tijdelijke vluchtelingenstatus verleend. Ze hebben
haast niks, ook geen geld om haar twee kinderen naar school te kunnen laten gaan.
Ayenda Sazan / Toekomstmakers is door Free Voice's KNN ontwikkeld vanaf 2004.
KNN startte tegelijkertijd ook jeugdjournaals in Suriname en Zuid-Afrika. Deze drie
jeugdjournaals werden al snel succesvol; hoge kijkcijfers en veel waardering van
kinderen en ouders. Twee jaar later leidde dit succes ertoe dat Free Voice besloot het
Kids News Network uit te breiden; nu worden vergelijkbare jeugdjournaals ook
uitgezonden in Zambia, Indonesië, Peru en Birma en het netwerk breidt zich steeds
verder uit. KNN bereikt nu gezamenlijk zo'n 20 miljoen kijkers per week wereldwijd.
Wegens de extreem moeilijke omstandigheden in post-Taliban Afghanistan, kostte dit
jeugdjournaal de meeste tijd en het meeste geld, maar het Afghaanse jeugdjournaal
maakte ook het grootste verschil. Sinds de aftocht van de Taliban, was Ayenda Sazan het
eerste programma op de Afghaanse TV waarin vrouwen presenteerden, kinderen liedjes
zongen die niet perse over religie gingen en er een weerbericht voor het hele land te zien
was; drie keer per week, twee keer 15 minuten in de talen Pastun en Farshi. Het team
bestond uit zo'n 25 jonge professionele journalisten, die het land introkken om alle
Afghaanse kinderen een stem op TV te geven, soms met gevaar voor eigen leven.
Farida Hares (bruin jasje) tijdens het Suikerfeest in 2007, met haar redactie in Kabul.
---
Ayenda Sazan was al snel populair: de staatsomroep
bestempelde het zelf jarenlang als `ons best bekeken
programma'. Naast lof ontving de redactie ook veel kritiek, met
name van de religieus-conservatieve krachten in Afghanistan, die
nog steeds van mening zijn dat vrouwen thuis horen te zitten en
indien op straat, gehuld in een geheel bedekkende burka. Met de
jaren nam de frequentie en ernst van kritiek en bedreigingen toe.
Presentatrices werden steeds ernstig bedreigd, zodat ze
Het Ayenda Sazan logo
genoodzaakt waren geheel gesluierd naar de studio te komen, om voor de camera met een
hoofddoekje te kunnen presenteren. Ook ontving Farida steeds vaker 's nachts dreigtelefoontjes.
Toen de RTA-directie vorig jaar werd vervangen begonnen de problemen. Ook zij eisten dat
minder vrouwen te zien waren, laat staan dat een vrouw leiding gaf aan een programma. Na een
zeer serieuze `waarschuwing' van de beveiliging van RTA, besloot haar man, die politieman in
Kabul was, dat het te gevaarlijk was voor het gezin Hares.
Na de vlucht van Farida is de hele redactie naar huis gestuurd en is alle apparatuur en de
kantoorruimte in gebruik genomen door de nieuwsredactie van RTA. Meneer Nazari, de
algemeen directeur van RTA, weigert email, post en telefoon van Free Voice te
beantwoorden. Ook wees hij resoluut een NOS Journaal ploeg van Peter ter Velde, die
een reportage over het jeugdjournaal wilde komen maken, de deur.
Het Afghaanse jeugdjournaal zendt sinds de vlucht van Farida nog maar eenmaal per
week uit, op zaterdagmiddag. Free Voice heeft twee onafhankelijke media onderzoekers
naar het programma laten kijken. Volgens beide is de kwaliteit zeer sterk gedaald. Het is
slecht gemonteerd en bestaat uit alleen lokaal en gekleurd nieuws. Bij een willekeurige
steekproef op straat in Kabul onder de doelgroep bleek een meerderheid het programma
wel te kennen en regelmatig te kijken. De behoefte aan kinderprogramma's onder de
jeugd blijft groot.
In de studio van
RTA werd
driemaal per
week Ayenda
Sazan
opgenomen,
totdat Farida
vluchtte en haar
redactie naar huis
werd gestuurd.
---
Ayenda Sazan wordt nu door een vrijwillig team van twee meisjes en achttien jongens
(van 12 tot 18 jaar) gemaakt, met een producer van RTA als begeleider. Verschillende
RTA medewerkers hebben anoniem verteld dat de directie het programma geen enkele
prioriteit geeft en dat directeur Nazari het programma het liefst van de zender haalt.
Naast het onacceptabele bedreigen van de hoofdredactrice, heeft dit programma ook te
weinig met een journalistiek onafhankelijk en begrijpelijk jeugdjournaal te maken, om
nog langer deel uit te maken van het Kids News Network. Het huidige RTA management
neemt de persvrijheid, vrouwenrechten en kinderen als kijkers niet serieus.
Het samenwerkingsverband is officieel verbroken, totdat de situatie bij de staatsomroep
structureel verbetert. Zo gauw er weer een kans is voor Afghaanse journalisten om een
kwalitatief jeugdjournaal te maken en haar hoofdredactrice weer veilig terug kan keren,
staat de deur bij KNN voor hen open. Concreet houdt de verbroken samenwerking in dat
RTA geen gebruik meer kan maken van andere jeugdjournaalreportages, niet zal
deelnemen aan de jaarlijkse KNN Summit en collectieve projecten (zoals de
verslaggeving rond de World Cup in 2010) en de website www.knnafghanistan.com
wordt opgeheven. De hoofdredacteuren van de KNN journaals uit Peru, Suriname, Zuid-
Afrika, Zambia, Birma en Indonesië roepen samen met het NOS Jeugdjournaal en Free
Voice op tot hulp aan Farida Hares en tot actie tegen de afbrokkelende persvrijheid in
Afghanistan.
Ayenda Sazan is van 2004 t/m 2008 gesteund door de Nationale Postcode Loterij, het
Ministerie van Buitenlandse Zaken en Oxfam Novib.
Ingezonden persbericht