Persbericht
Datum 29 april 2009
Pagina's 1 van 22
Heijmans kiest voor kleiner profiel; vermogenspositie wordt
versterkt; nieuwe afspraken met financiers.
Duidelijke strategische keuze voor kleiner profiel
· Focus op drie sterke Nederlandse kernactiviteiten
· Desinvesteren van buitenlandse activiteiten, behoudens Infra België
· Verdere stroomlijning en flexibilisering kernactiviteiten
· Verbetering contract-, risico- en projectmanagement
· Op niveau brengen van risicobeheersings- en controlesystemen
· Compactere organisatie en verdere reductie overheadkosten
· Terugbrengen omvang grondbankposities
· Margeverbetering te prevaleren boven omzet
Versterking vermogenspositie en nieuwe afspraken met financiers
· Gegarandeerde claimemissie van 100 miljoen
· Nieuwe afspraken met banken en garantieverschaffers
· Desinvesteringen te gebruiken om schuldpositie terug te brengen
· Terugkoop Amerikaanse onderhandse lening (USPP notes)
· Aangepaste voorwaarden voor 66 miljoen preferent aandelenkapitaal
Jaarcijfers 2008
· Netto resultaat 34 miljoen negatief, voornamelijk door impairments
· Afschrijvingen goodwill 34 miljoen
· Verliezen in Bouw (NL), Wegenbouw (NL) en België
· Goede resultaten Installatietechniek (NL), Duitsland en Verenigd Koninkrijk
· Resultaten Vastgoed gedaald in tweede halfjaar
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 2 van 22
`s-Hertogenbosch, 29 april 2009 - De resultaten van Heijmans N.V. ("Heijmans") zijn de afgelopen
jaren achtergebleven bij de verwachtingen, onder andere door een aantal slecht presterende
projecten. Ook in 2008 zijn de resultaten teleurstellend geweest. Door de gevolgde groeistrategie
van de afgelopen jaren heeft de onderneming een hoge schuldpositie.
Op grond van deze ontwikkelingen is de onderneming al in 2008 begonnen met een grondige
reorganisatie. Als antwoord op de economische crisis past Heijmans nu zijn strategie verder aan,
versterkt zijn vermogenspositie en heeft nieuwe afspraken met zijn financiers gemaakt.
Rob van Gelder, voorzitter Raad van Bestuur Heijmans: "We hebben gekozen voor een
kleiner Heijmans met minder schuld. In de toekomst zullen we compacter, flexibeler en
weerbaarder zijn"
Zoals al is aangekondigd, zal Heijmans zich in de toekomst gaan richten op zijn drie Nederlandse
kernactiviteiten, waar Heijmans een sterke positie in heeft. Dit zijn Vastgoed & Woningbouw
Utiliteitsbouw & Techniek en Infra. Als vervolg hierop zal Heijmans alle buitenlandse activiteiten,
met uitzondering van de Belgische Infrastructuur activiteiten, afstoten. Daarnaast zal de omvang
van de Nederlandse grondbank worden teruggebracht. De opbrengsten van deze desinvesteringen
zullen geheel gebruikt worden om de schulden af te lossen. Heijmans richt zich met de drie
kernactiviteiten op margeverbeteringen en zal dat laten prevaleren boven omzetgroei. Verdere
reorganisaties worden niet uitgesloten als antwoord op de huidige marktontwikkelingen.
Eind december 2008 werd aan de schuld en rentedekkingsratio's voldaan. Gezien de
achterblijvende resultaten en in antwoord op de huidige turbulente marktomstandigheden heeft
Heijmans besloten zijn vermogenspositie te versterken door middel van een voorgenomen
gegarandeerde claimemissie. Deze zal de schuldpositie terugbrengen. Volgens het voorstel, dat
nog aan de aandeelhouders ter goedkeuring zal worden voorgelegd, wordt voor 100 miljoen aan
certificaten van gewone aandelen aangeboden aan bestaande aandeelhouders/certificaathouders.
Ook heeft Heijmans met zijn bankiers nieuwe afspraken gemaakt over de bestaande
gecommitteerde kredietfaciliteit van 400 miljoen met een looptijd tot en met eind maart 2012. De
banken en de voornaamste verleners van garantiefaciliteiten steunen de financiële herstructurering.
Met de houders van de Amerikaanse onderhandse lening (USPP notes) zijn afspraken gemaakt om
tot terugkoop te komen in mei 2009. Tenslotte heeft Heijmans overeenstemming bereikt met de
preferente aandeelhouders over aangepaste voorwaarden van de preferente aandelen.
Rob van Gelder vervolgt: "De resultaten 2008 zijn niet best. Door de economische crisis is
2009 onzeker. Met de nu genomen maatregelen zijn belangrijke stappen genomen in de
verbetering van de eigen prestaties en vermindering van de schuldpositie."
Heijmans wordt de komende tijd getransformeerd tot een Nederlands bouwbedrijf met een
sterke positie als ontwikkelaar en bouwer in de woningbouw, met een hoogwaardige niche
marktpositie in Utiliteitsbouw en Techniek en met een toonaangevende positie in
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 3 van 22
Infrastructuur (Nederland en België). Op de middellange termijn onder `normale'
economische omstandigheden zal Heijmans met een lager omzetniveau en een solide
(`deleveraged") vermogensstructuur slagvaardiger, compacter en weerbaarder zijn.
Duidelijke strategische keuze voor kleiner profiel
Verdere stroomlijning en flexibilisering kernactiviteiten
In de tweede helft van 2008 zijn maatregelen genomen om de Heijmans organisatie te stroomlijnen
en slagvaardiger te maken. Naast de reorganisatie van de topstructuur behelst dit een afgeslankte
en plattere organisatie.
Zoals al is aangekondigd, worden er 650 banen geschrapt. De kosten die hiermee verbonden zijn
bedragen circa 6,3 miljoen. Deze herstructurering ligt op koers en zal medio 2009 zijn afgerond.
De Vastgoed- en Woningbouwactiviteiten zijn samengebracht, waarbij vestigingen zijn
samengevoegd of gesloten. Binnen de activiteiten Utiliteitsbouw & Techniek en Infra worden de
projecten centraal geregisseerd, gecalculeerd en uitgevoerd om zo risico's te beperken en de
efficiëntie te waarborgen.
Als antwoord op de ontstane economische crisis, neemt Heijmans nu verdere ingrijpende
maatregelen. Het profiel van de onderneming wordt verkleind, de schuldpositie teruggebracht en
nieuwe afspraken met financiers zijn gemaakt.
Vastgoed & Woningbouw: terugschalen activiteiten
De economische crisis heeft de markt voor projectontwikkeling hard geraakt en de vooruitzichten
voor deze markt blijven onzeker. In lijn met deze ontwikkelingen zullen de Nederlandse vastgoed en
woningbouwactiviteiten worden teruggeschaald. Nieuwe projecten worden waar mogelijk uitgesteld
en/of herontwikkeld zowel wat betreft omvang als bestemming. De reorganisatie van de activiteit
Woningbouw zal leiden tot een combinatie van functies tussen Bouw en Vastgoed. De bundeling
van krachten en activiteiten in het primaire proces zal leiden tot het vergroten van synergie-effecten
en het neerzetten van een `lean & mean' organisatie met voldoende concurrentiekracht. Daarnaast
maakt het stroomlijnen van de primaire processen tussen Vastgoed en Woningbouw een verkorting
van de leadtime mogelijk en kan de innovatiekracht versterkt worden door koppeling van
marktkennis met techniek. De kwaliteiten en netwerken kunnen worden gecombineerd om daarmee
een versterking van het acquisitietraject te verkrijgen, evenals betere operational efficiency en
scherper contract-, risico-, en projectmanagement.
Utiliteitsbouw & Techniek: focus op selectieve, hoogwaardige projecten
Waar in het verleden Heijmans zich met de Utiliteitsbouw activiteiten richtte op volumegroei, ligt de
strategische focus nu op een selectief aannamebeleid waarbij verbetering van de marges voorop
staat. Heijmans wil dit bereiken door zich te richten op projecten waarbij hoogwaardigheid en
kwaliteit voorop staan, en waar er vraag is naar zowel utiliteitsbouw als installatietechniek.
Heijmans zal zich dan ook richten op bijvoorbeeld de zorgsector (ziekenhuizen, laboratoria, etc.)
waarbij installatietechniek een belangrijke rol speelt (verlichting, klimaatbeheersing, IT en
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 4 van 22
professionele installaties). Ook zal Heijmans meer samenwerking aangaan met partners in de
uitvoering van deze projecten. Heijmans wil een sterke, vooraanstaande nichespeler zijn.
Infra: rendementsverbetering wegenbouwactiviteiten
Heijmans heeft maatregelen ingezet die er op gericht zijn om het rendement te verbeteren in de
wegenbouwactiviteiten. Verbetering van het risico- en contractmanagement, striktere
kostenbeheersing, efficiëntieverbetering in werkvoorbereiding en uitvoering en flexibilisering van de
productiecapaciteit zullen tot deze rendementsverbetering moeten leiden. Heijmans verwacht haar
sterke positie in deze markt, op grond van de aangekondigde versnelling van overheidsopdrachten,
beter te kunnen gaan benutten. De continuïteit van de Belgische Infra activiteiten is gewaarborgd
en waar nodig en waar kansen liggen, zal samenwerking plaatsvinden met de Infra activiteiten in
Nederland.
Reductie overheadkosten
De overheadkosten zullen verder worden teruggebracht, naarmate de omvang van de
groepsactiviteiten afneemt als gevolg van de beëindiging van de buitenlandse activiteiten en het
terugbrengen van de Vastgoed & Woningbouw-en Utiliteitsbouwactiviteiten.
Desinvesteringen
Beëindiging buitenlandse activiteiten
Voor de buitenlandse activiteiten in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en België (behoudens de
Belgische Infra activiteiten) zullen nieuwe eigenaren en/of eigendomsstructuren worden gezocht.
Hierbij zal Heijmans zorgvuldigheid betrachten en de belangen van alle stakeholders meewegen.
Terugbrengen omvang grondbank
De omvang van de grondposities zal geleidelijk worden teruggebracht ter vermindering van het
vermogensbeslag. Heijmans heeft de intentie om dit zoveel mogelijk met behoud van
ontwikkelrechten en bouwclaims te realiseren. Hierbij zal samenwerking met onder andere
overheden en private partijen worden gezocht.
Versterking vermogenspositie en nieuwe afspraken met financiers
De vandaag aangekondigde maatregelen zijn mede gericht op het terugbrengen van de
schuldpositie en het herfinancieren van de onderneming. De opbrengsten van de voorgenomen
claimemissie en desinvesteringen zullen volledig voor schuldreductie worden aangewend. De
Amerikaanse onderhandse lening zal begin mei worden afgelost om zo een transparantere
kapitaalstructuur te creëren. Daarnaast is Heijmans met haar financiers aangepaste voorwaarden
voor de bankfaciliteit en het preferente aandelenkapitaal overeengekomen. De houders van
preferente aandelen hebben allen aangegeven voor de benodigde aandeelhoudersbesluiten te
stemmen. Daarnaast heeft een aantal grote aandeelhouders eveneens aangegeven de intentie te
hebben dit te zullen doen. De vermogensstructuur zal beter passen bij de aangekondigde
strategische focus en de huidige marktomstandigheden.
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 5 van 22
Door banken gegarandeerde claimemissie van 100 miljoen
Heijmans is van plan om voor een bedrag van 100 miljoen aan certificaten van gewone aandelen
aan te bieden middels een claimemissie met verhandelbare rechten. ING, Rabo Securities en
MeesPierson CFCM hebben zich, onder marktconforme voorwaarden, bereid verklaard de
opbrengst van deze claimemissie te garanderen. Tijdens de Algemene Vergadering van
Aandeelhouders op 27 mei 2009 zal de claimemissie ter goedkeuring worden voorgelegd aan de
aandeelhouders.
Terugkoop van de Amerikaanse onderhandse lening van $ 125 miljoen
Heijmans heeft overeenstemming bereikt met Amerikaanse institutionele beleggers over de
terugkoop van hun onderhandse lening van $ 125 miljoen, de zogenaamde USPP notes.
Fortis Bank Nederland, ING en Rabobank zullen een brugfinanciering verstrekken om Heijmans in
staat te stellen de USPP notes op korte termijn terug te kopen. De brugfinanciering zal worden
afgelost uit de opbrengsten uit de voorgenomen claimemissie.
Aangepaste voorwaarden van reeds bestaande gecommitteerde bankfaciliteiten van
400 miljoen
Het bankensyndicaat heeft zich gecommitteerd om de bestaande bankfaciliteit van 400 miljoen te
continueren. Het overeengekomen rentepercentage heeft een niveau van EURIBOR + 350bps, met
looptijd tot 24 maart 2012. De voorwaarden zijn aangepast aan de huidige situatie waarin de
onderneming en de financiële markten zich bevinden. Met het bankensyndicaat is afgesproken dat
de omvang van de faciliteit afneemt in twee stappen van 50 miljoen tot 300 miljoen per 24 maart
2011. Tevens is een aantal zekerheden aan de banken verstrekt. Onderdeel van de overeenkomst
met de banken is de afspraak dat met ingang van het verslagjaar 2009 alleen dividend op
certificaten van gewone aandelen betaald zal worden indien de leverage ratio op twee
achtereenvolgende ijkmomenten, te weten 30 juni en 31 december, kleiner dan 2,5x is geweest.
Voor een overzicht van de met de banken afgesproken convenanten wordt verwezen naar de
appendix.
Garantiefaciliteiten
De banken en de overige voornaamste verleners van garantiefaciliteiten steunen de financiële
herstructurering.
Aangepaste voorwaarden voor 66 miljoen preferent aandelenkapitaal
Heijmans is met de preferente aandeelhouders tot overeenstemming gekomen over de
dividendherziening per 1 januari 2009. Het dividend is vastgesteld op 7,25%. Tevens is er een
aantal voorwaarden overeengekomen, waaronder een anti-verwateringsmechanisme in verband
met de voorgenomen claimemissie en aanpassing van de dividendherzieningsperiode naar 5 jaar.
De volgende dividendherzieningsdatum zal 1 januari 2014 zijn.
Rabo Securities en ING treden op als financieel adviseurs van de onderneming.
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 6 van 22
Algemene Vergadering van Aandeelhouders
Tijdens de op 27 mei a.s. te houden Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal aan de
aandeelhouders goedkeuring worden gevraagd voor onder meer de claimemissie en wijziging van
de statuten van de onderneming ter verhoging van het maatschappelijk kapitaal en ter aanpassing
van de voorwaarden van de preferente aandelen.
Jaarcijfers 2008
(bedragen in miljoenen) 2008 2007 verschil
Opbrengsten 3.631 3.732 -3%
Orderportefeuille 3.004 3.248 -8%
Resultaat na belastingen -34 56 -161%
Operationele kasstroom 80 259
bedragen in
Resultaat per gewoon aandeel -1,41 2,34 -160%
Dividend per gewoon aandeel 0 1,45 -100%
De opbrengsten zijn met 101 miljoen afgenomen (ruim 3%) en het resultaat na belastingen
van Heijmans in 2008 is gedaald naar - 34 miljoen (2007: 56 miljoen). Grote verliezen bij
de bouw- en wegenbouwactiviteiten in Nederland en bij de bouw- en vastgoedactiviteiten in
België drukten het resultaat sterk. Door de stagnatie op de woningmarkt als gevolg van de
economische crisis heeft Vastgoed in Nederland ook haar resultaat zien slinken. Goede
resultaten werden behaald door Techniek in Nederland, de activiteiten in het Verenigd
Koninkrijk en Duitsland en de Belgische Infra activiteiten.
Al in de tweede helft van 2008 zijn vergaande (strategische) maatregelen ingezet die erop
gericht zijn meer focus aan te brengen in de activiteiten. Activiteiten zijn gerationaliseerd en
gestroomlijnd, overheadkosten zijn teruggebracht, kortere lijnen zijn ingesteld en de
organisatie is daar waar nodig gecentraliseerd en activiteiten zijn samengevoegd, om risico-,
contract-, en project management beter te beheersen en te overzien.
Resultaten
De opbrengsten zijn in 2008 gedaald met 3% tot 3.631 miljoen (2007: 3.732 miljoen). De
afname van de opbrengsten in Nederland met 87 miljoen ofwel 3% komt geheel voor rekening
van Vastgoed. In de opbrengsten van 2007 zijn de verkopen van opgeleverd onverkocht
commercieel vastgoed van 137 miljoen opgenomen.
Door grote verliezen bij de Nederlandse bouw- en wegenbouwactiviteiten en bij de vastgoed- en
bouwactiviteiten in België en de noodzakelijke afschrijvingen op goodwill is het operationeel
resultaat zeer sterk teruggelopen naar - 14 miljoen (2007: 88 miljoen). Het resultaat wordt
positief beïnvloed door een gerealiseerde boekwinst op de desinvestering van Heijmans Industrie
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 7 van 22
Services en boekwinsten op verkopen van materiële vaste activa, zijnde merendeels
bedrijfsgebouwen en terreinen.
De EBITA (het operationele resultaat vóór amortisatie van immateriële activa) komt in het
verslagjaar uit op 20 miljoen (2007: 92 miljoen). De samenstelling is als volgt weer te geven:
Samenstelling naar sectoren
in mln 2008 2007
Nederland
Vastgoed 52 82
Bouw -54 -53
Infra -1 22
Techniek 9 7
6 58
Buitenland
België -29 8
Verenigd Koninkrijk 13 13
Duitsland 14 8
-2 29
Boekwinst verkoop deelnemingen 21 2
Vrijval winsteliminaties 0 9
Overig -5 -6
EBITA 20 92
Amortisatie immateriële activa -34 -4
Operationeel resultaat -14 88
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 8 van 22
Ontwikkelingen per activiteit
Vastgoed (Nederland)
in mln. 2008 2007 Verschil
Opbrengsten 875 1.015 -14%
EBITA 52 82 -37%
Operationeel resultaat 37 82 -55%
Operationele marge 4,2% 8,1%
Orderportefeuille 746 786 -5%
Vastgoed heeft gezien de economische omstandigheden een bevredigend resultaat behaald.
De afname van de opbrengsten vloeit voort uit een incidentele omzet in 2007 uit hoofde van de
verkoop van resterende voorraad onverkocht commercieel vastgoed (INIT Amsterdam, Flight
Square Eindhoven, KBC Eindhoven). Een dergelijke incidentele omzet deed zich niet voor in 2008.
De operationele marge daalde fors als gevolg van gestegen bouwkosten en de vanaf medio 2008
sterk verslechterende ontwikkelingen op de markt voor koopwoningen als gevolg van de financiële
crisis. Beide factoren hebben de verkoopprijzen van nieuwbouwwoningen onder druk gezet,
waardoor duidelijk sprake is van erosie van marges op ontwikkelingsprojecten.
Heijmans heeft het aantal verkochte woningen tot en met het derde kwartaal van 2008 nog redelijk
op peil kunnen houden. In het vierde kwartaal van 2008 kwam de particuliere woningmarkt
nagenoeg tot stilstand. Een sterk afgenomen consumentenvertrouwen en de terughoudendheid van
banken bij het verstrekken van hypotheken hebben de rem gezet op de woningverkopen. In 2008
werden daarom 2.159 woningen verkocht tegen 3.421 woningen in 2007.
De voorraad opgeleverde onverkochte woningen bedraagt 53 per 31 december 2008 (31 december
2007: 47). Het vigerende risicobeleid dat een ontwikkelingsproject pas start op voorwaarde dat 70%
van de te produceren woningen is verkocht, is verder aangescherpt. Het beleid is gericht op het
voorkomen van een ongewenste groei in voorraad onverkochte woningen. Het risicoprofiel van
onverkocht commercieel vastgoed is nagenoeg nihil. Vastgoed kent een hoog vermogensbeslag
wat in belangrijke mate voortvloeit uit het aanhouden van strategische grondposities. Ultimo
december bedroeg de boekwaarde van deze posities 279 miljoen (ultimo 2007: 294 miljoen).
Het ontwikkelingspotentieel in aantallen te produceren woningen bedraagt ultimo 2008 ruim 39.000
(ultimo 2007: ruim 45.000), waarvan circa 23.000 uit grondposities en circa 16.000 uit prijsvragen
en selecties. Het potentieel uit grondposities omvat tevens verkregen bouwclaims uit hoofde van
aan gemeenten verkochte en geleverde gronden. De daling van het potentieel kan verklaard
worden door desinvesteringen, gerealiseerde productie en een terughoudend beleid bij het
aankopen van nieuwe gronden.
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 9 van 22
De orderportefeuille per 31 december 2008 is licht afgenomen tot 746 miljoen (31 december
2007: 786) miljoen. De gedurende het verslagjaar ontstane stagnatie in de markt voor
koopwoningen heeft tevens geleid tot een lagere instroom van nieuwe projecten.
Bouw (Nederland)
in mln. 2008 2007 Verschil
Opbrengsten 797 806 -1%
EBITA -54 -53 2%
Operationeel resultaat -55 -53 4%
Operationele marge -6,9% -6,6%
Orderportefeuille 723 882 -18%
In 2008 is evenals in 2007 sprake van een groot verlies. In belangrijke mate vloeit dit voort uit
projecten die voor het merendeel betrekking hebben op utilitaire werken. De oorzaken voor de
(grote) verliezen op deze opdrachten vinden hun oorsprong in ontoereikend operationeel risico-,
contract- en projectmanagement in combinatie met specifieke marktomstandigheden (zeer forse
prijsstijgingen van materiaal en onderaannemers).
Teneinde het tij te keren is in de tweede helft van het verslagjaar besloten tot een volledige
herstructurering van de organisatie. De herstructurering omvat het schrappen van
managementlagen en de opsplitsing van de activiteiten in Woningbouw enerzijds en Utiliteitsbouw
anderzijds. De implementatie van de herstructurering is in de tweede helft 2008 in gang gezet. De
nieuwe gesplitste organisatie is met ingang van 2009 van kracht.
De belangrijkste veranderingen binnen Utiliteitsbouw zijn de organisatie meer marktgericht te
maken en verscherping van contract- en risicomanagement. De marktfocus wordt verscherpt naar
projecten met bijzondere kenmerken: de realisatie van hoogwaardige en complexe projecten,
waarin Utiliteitsbouw in combinatie met andere Heijmans-onderdelen en Burgers Ergon zich
onderscheidt van andere bedrijven.
De inkoopmarkt is de afgelopen maanden veranderd. De forse stijgingen van de kosten van
grondstoffen en materialen van de afgelopen jaren hebben plaatsgemaakt voor (lichte) dalingen als
gevolg van lagere verwachtingen bij de bouwproductie. Dit leidt tot enige ontspanning in de kosten
van grondstoffen en materialen en de kosten voor het inschakelen van onderaannemers.
De reorganisatie van de activiteiten van Woningbouw zullen leiden tot combinatie van functies
tussen bouw en vastgoed. De bundeling van kennis en activiteiten in het primaire proces zullen
leiden tot het vergroten van synergie-effecten en het neerzetten van een lean and mean organisatie
met voldoende concurrentiekracht.
De opbrengsten in 2008 ter hoogte van 797 miljoen hebben voor circa 50% (2007:50%)
betrekking op woningbouw, 38% (2007: 37%) op utiliteitsbouw en voor 12% (2007: 13%) op
servicebouw (inclusief kleinbouw) en onderhoud. Het aandeel van aanbestedingen in de
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 10 van 22
opbrengsten daalde van 37% in 2007 naar 28% in 2008 als gevolg van een selectief
aannamebeleid. Van de opbrengsten in 2008 is 35% (2007: 36%) gerealiseerd in opdracht van
Vastgoed.
De orderportefeuille is afgenomen tot 723 miljoen ultimo 2008 (ultimo 2007: 882 miljoen). De
afname is het gevolg van een selectief aannemingsbeleid en het door de verslechterde
economische omstandigheden moeizamer verkrijgen van nieuwe projecten.
Infra (Nederland)
in mln. 2008 2007 Verschil
Opbrengsten 926 911 2%
EBITA -1 22 -105%
Operationeel resultaat -3 22 -114%
Operationele marge -0,3% 2,4%
Orderportefeuille 765 855 -11%
De opbrengsten zijn in 2008 met 2% toegenomen. Het hoge niveau aan opbrengsten in 2008 en
2007 is mede het gevolg van het in uitvoering zijnde werk aan de in 2006 verkregen grote
opdrachten randweg A2 Eindhoven en A2 Culemborg-Deil (gezamenlijke contractwaarde circa
470 miljoen). De opbrengst 2008 voor deze twee projecten bedroeg bijna 160 miljoen (2007: bijna
100 miljoen).
Het negatieve operationele resultaat is veroorzaakt door de slechte prestaties van de
wegenbouwactiviteiten in het verslagjaar. Waar voor deze activiteit in het vorige jaar nog sprake
was van een bescheiden bijdrage in het operationele resultaat van Infra, is in 2008 sprake van een
verlies.
Deze verliezen in de Wegenbouw worden veroorzaakt door extra afschrijvingen op asfaltcentrales
als gevolg van overcapaciteit in de asfaltmarkt, verliezen op grote(re) wegenbouwprojecten en een
onvoldoende concurrerend algemeen kostenniveau. Bij Wegenbouw zijn dan ook drastische
maatregelen genomen. Naast het schrappen van arbeidsplaatsen wordt het aantal asfaltploegen
teruggebracht, evenals het aantal asfalt productie eenheden en het aantal vestigingen. Er is een
Grote Projecten Organisatie (GPO) opgericht die grote projecten gaat managen. De onderneming
moet hierdoor kosteneffectiever kunnen werken en onderbezettingverliezen van asfaltcentrales
dienen te worden teruggebracht. De verwachting is dat in de 2e helft van 2009 het
reorganisatietraject volledig zal zijn afgewikkeld.
Evenals in 2007 is sprake van bevredigende tot goede bijdragen aan het operationele resultaat van
Infra door de beton- en waterbouwactiviteiten en de diverse overige / specialistische activiteiten.
Met name in de meer specialistische (niche)markten is sprake van een redelijk prijsniveau.
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 11 van 22
In de opbrengsten en operationeel resultaat van Infra is begrepen de opbrengsten en operationeel
resultaat over de eerste 9 maanden van 2008 van het onderdeel Heijmans Industrie Services, dat
per 1 oktober verkocht is aan Spie Nederland.
De orderportefeuille bedraagt ultimo december 2008 765 miljoen ten opzichte van 855 miljoen
ultimo 2007. Nieuwe werken die dit jaar werden verworven zijn onder meer project Ommen
(omleiding met een aanneemsom van 19 miljoen), verbreding N302 bij Harderwijk (aanneemsom
55 miljoen) en realisatie van civiele werkzaamheden aan de nieuwe Flevocentrale (aanneemsom
30 miljoen).
De vooruitzichten van de volumes in de inframarkt zijn licht positief door de verwachte extra
uitgaven door de overheid, waarbij projecten versneld tot uitvoering worden gebracht. Dit zal voor
2009 nog weinig direct resultaat opleveren. Wel ligt er potentie in 2010 en 2011 wanneer circa 30
grote projecten in uitvoering komen. Verder is er de verwachting dat in navolging van de
Rijksoverheid ook gemeenten en provincies opdrachten naar voren gaan trekken.
Techniek (Nederland)
in mln. 2008 2007 Verschil
Opbrengsten 285 229 24%
EBITA 9 7 29%
Operationeel resultaat 7 5 40%
Operationele marge 2,5% 2,2%
Orderportefeuille 257 292 -12%
De opbrengsten in 2008 zijn flink gestegen ten opzichte van 2007. Deze stijging vloeit voort uit de
zeer goed gevulde orderportefeuille aan het begin van het verslagjaar en de in 2008 goede
marktomstandigheden voor installatietechniek. De hogere opbrengsten in combinatie met een
verbeterde winstgevendheid van de installatieactiviteiten hebben geleid tot een goede verbetering
van het operationele resultaat.
De samenwerking met andere onderdelen binnen Heijmans heeft eveneens bijgedragen aan een
toename van projecten en synergievoordelen.
Naar huidige inzichten zal van de orderportefeuille ultimo 2008 circa 193 miljoen oftewel 75% als
opbrengst in 2009 gerealiseerd kunnen worden.
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 12 van 22
België
in mln. 2008 2007 Verschil
Opbrengsten 265 348 -24%
EBITA -29 10 -390%
Operationeel resultaat -38 10 -480%
Operationele marge -14,3% 2,9%
Orderportefeuille 159 223 -29%
Het zware operationele verlies in België is toe te schrijven aan de bouw- en vastgoedactiviteiten.
Deze verliezen zijn het gevolg van forse afwaarderingen op vastgoedposities en ontwikkelings- en
bouwprojecten. Ontoereikend operationeel risico-, contract- en projectmanagement in combinatie
met drastisch wijzigende marktomstandigheden zijn in dit kader belangrijke oorzaken voor de
slechte gang van zaken. In het operationele verlies is mede begrepen een bijzondere
waardevermindering van de goodwill van 9 miljoen. Dit betreft grotendeels de bouw- en
vastgoedactiviteiten.
De opbrengsten van de infra-activiteiten in België bleven nagenoeg op hetzelfde peil als voorgaand
jaar, dankzij een goed aanbod van werk voor zowel de wegenbouwactiviteiten als voor de kabel- en
leidingactiviteiten. Infra België presteerde in 2008 goed en draagt positief bij aan het resultaat. Infra
België zal onderdeel blijven vormen van Heijmans.
De orderportefeuille is gedaald van 223 miljoen ultimo 2007 naar 159 miljoen ultimo december
2008. De redenen van de daling zijn de verslechterde marktomstandigheden en een actief beleid
van marge boven volume.
Verenigd Koninkrijk
in mln. 2008 2007 Verschil
Opbrengsten 406 378 7%
EBITA 13 13 0%
Operationeel resultaat 12 12 0%
Operationele marge 3,0% 3,3%
Orderportefeuille 343 440 -22%
Heijmans is actief in het Verenigd Koninkrijk met Leadbitter. Dit bedrijf is gespecialiseerd in de
bouw van sociale en betaalbare woningen en publieke bouwprojecten in de zorg, onderwijs en
recreatie. Circa 80% van de opbrengsten wordt gerealiseerd in de publieke sector. In tegenstelling
tot de private markt voor koopwoningen, die duidelijk de gevolgen ondervindt van de economische
crisis, heeft Leadbitter geprofiteerd van de sterke vraag naar sociale woningbouw. Zowel de
opbrengsten als het operationeel resultaat stegen ten opzichte van 2007 ondanks de lagere koers
van de Britse pond. De operationele marge kon op een goed niveau gehandhaafd worden.
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 13 van 22
De orderportefeuille is ten opzichte van ultimo 2007 ( 440 miljoen) afgenomen tot 343 miljoen
ultimo 2008. Deze daling wordt geheel veroorzaakt door de daling van de koers van de Britse pond.
Duitsland
in mln. 2008 2007 Verschil
Opbrengsten 453 412 10%
EBITA 14 8 75%
Operationeel resultaat 10 7 43%
Operationele marge 2,2% 1,7%
Orderportefeuille 273 171 60%
De activiteiten in Duitsland betreffen grotendeels infra-activiteiten. Met name de
wegenbouwactiviteiten van het begin 2007 geacquireerde Oevermann dragen bij aan de stijging
van de opbrengsten en het operationele resultaat. Goede marktomstandigheden voor wegenbouw
in combinatie met optimale bezettingsgraden van materieel hebben hierbij een belangrijke rol
gespeeld.
Ook Franki Grundbau, actief in de niche markt voor funderingen, heeft een uitstekend jaar achter de
rug. Heitkamp Rail had te maken met een achterblijvende vraag voor railbouw in Duitsland. De
activiteiten in China en Taiwan, waar dit bedrijf consultancy en projectmanagement ten behoeve
van spoorbouwactiviteiten levert, verliepen positief. In het operationele resultaat is mede begrepen
een verlies van ruim 1 miljoen uit hoofde van afbouw activiteiten in samenhang met de sluiting
van Heijmans Bau GmbH.
Medewerkers
Het aantal medewerkers bedroeg per 31 december 2008 10.987, een afname met 5,5% ten
opzichte van de situatie ultimo 2007 (11.636 medewerkers). Bij de door Heijmans verkochte
onderneming Heijmans Industrie Services waren 338 medewerkers werkzaam.
Vermogen en kasstromen
Het eigen vermogen bedraagt per 31 december 2008 371 miljoen tegen 462 miljoen ultimo
2007. Het eigen vermogen daalde naast het negatieve netto resultaat als gevolg van het betaalde
dividend boekjaar 2007 ten bedrage van 35 miljoen.
De netto rentedragende schuld (rentedragende schulden minus liquide middelen) is in 2008 verder
afgenomen met 35 miljoen tot 331 miljoen (2007: 366 miljoen).
De operationele kasstroom bedroeg door een verdere verlaging van het werkkapitaal met 95
miljoen over 2008 80 miljoen (2007: 259 miljoen). Ten opzichte van 2007 is de verlaging van het
werkkapitaal aanzienlijk minder groot als gevolg van het eenmalige positieve effect ten bedrage van
137 miljoen uit hoofde van de verkoop in 2007 van het ultimo 2006 resterend onverkochte
commercieel vastgoed. Dit eenmalige effect in combinatie met een afname in operationeel resultaat
van 102 miljoen verklaart in overwegende mate de teruggang van de operationele kasstroom
Dit persbericht dient niet te worden vrijgegeven, verspreid of anderszins openbaar te worden
gemaakt, zij het direct of indirect, geheel of gedeeltelijk, in de Verenigde Staten, Australië, Canada
of Japan.
Datum 29 april 2009
Pagina 14 van 22
2008 ten opzichte van 2007.
Winst per aandeel
Het resultaat per gewoon aandeel bedraagt over 2008 1,41 negatief (2007: 2,34)
Dividend
Gezien het negatieve netto resultaat, de huidige economische omstandigheden en gelet
op de afspraken met betrekking tot de herfinanciering van Heijmans, wordt aan de
jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders, te houden op 27 mei 2009 te
Rosmalen, voorgesteld om het dividend over het boekjaar 2008 te passeren.
Aankondiging aftreden Dick van der Kroft
Met de gewijzigde koers van de onderneming en de nieuwe afspraken met financiers heeft
Heijmans een nieuw vertrekpunt naar de toekomst gecreëerd. Voor Dick van der Kroft, financiële
man in de Raad van Bestuur, is dit de gelegenheid om zijn vertrek aan te kondigen. In overleg met
de Raad van Commissarissen is hiertoe besloten. Tot het moment dat een opvolger aantreedt, zal
de Dick van der Kroft zijn functie blijven vervullen.
Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA)
Op 27 mei 2009 om 14.00 uur vindt de Algemene Vergadering van Aandeelhouders te Rosmalen
plaats.
Toelichting resultaat 2008
De resultaten over 2008 zullen door de raad van bestuur vandaag, 29 april 2009, worden toegelicht
tijdens een analistenbijeenkomst en persconferentie. De analistenbijeenkomst start om 11:00 uur
en is via audiowebcast live te volgen op www.heijmans.nl.
Jaarverslag
Uiterlijk 30 april 2009 wordt een digitaal Nederlands jaarverslag over het jaar 2008 op de website
van Heijmans beschikbaar gesteld. Gedrukte exemplaren van het jaarverslag 2008 zijn niet
beschikbaar. Op 19 mei 2009 zal Heijmans een trading update uitbrengen.
Heijmans N.V.