Gemeente Boekel
4 Mei-lezing 2009: Vrijheid en identiteit
uitgesproken door burgemeester P.M.J.H. Bos tijdens de
dodenherdenking.
Vandaag herdenken wij opnieuw al die mannen en vrouwen, jong en oud,
die hun leven gaven voor onze vrijheid en staan we stil bij hen die in
het verzet zaten. Tegelijkertijd staan wij stil bij allen die zich op
dit moment inzetten voor de eigen vrijheid of die van anderen, zoals
bijvoorbeeld in Afghanistan waar Nederlandse militairen met gevaar
voor eigen leven hun werk doen. Mannen en vrouwen die opkomen voor
vrijheid. Vrijheid die voor ons al duurt vanaf het einde van de Tweede
Wereldoorlog, maar voor velen nog een verre droom is. Vrijheid is een
groot goed waar soms te gemakkelijk mee wordt omgegaan.
Het lijkt ook zo vanzelfsprekend, zo logisch bijna. Vrij zijn. De
meeste van ons zijn in vrijheid geboren en opgegroeid. Wij weten niet
beter. Wij weten niet wat het betekent in onvrijheid te moeten leven.
Onderdrukt te worden en geen enkele kant meer op te kunnen. Daarom
juist is het goed ook vandaag, 64 jaar na het einde van de oorlog, op
te komen voor een leven in vrijheid. De vrijheid te verdedigen,
misschien wel als ons belangrijkste goed.
Het thema dit jaar, vrijheid en identiteit, wijst daar al op. Immers,
tal van conflicten, ook in het leven van alle dag, ontstaan door een
botsing van vrijheid en identiteit. Wie onder alle omstandigheden
staat op volledig behoud van de eigen identiteit loopt grote kans de
vrijheid van anderen geweld aan te doen. En omgekeerd leidt een te
absolute vrijheid voor de één al te gemakkelijk tot aantasting van de
identiteit van een ander. Beide staan op gespannen voet met elkaar.
Het kost inspanning, en daar is niets mis mee, om in goede harmonie
zowel identiteit als vrijheid ruimte te bieden om zich te ontwikkelen.
Zó te ontwikkelen dat we als samenleving sterker worden en al te
heftige botsingen uitblijven.
Het vraagt van iedereen om anders zijn te accepteren. Om mensen die
anders zijn de ruimte te geven hun eigen leven te leiden, zonder de
eigen vrijheid te hoeven opgeven. Zonder af te hoeven zien van rechten
die iedereen bezit.
Wie om zich heen kijkt, ziet dat het gemakkelijk mis kan gaan. Dat er
weinig voor nodig is om een botsing tussen vrijheid en identiteit uit
de hand te laten lopen. Denk eens aan Irak waar de oorlog uitgemond is
in een burgeroorlog waarin shiiten en soennieten elkaar naar het leven
staan en waarin Koerden en Assyriërs tegenover elkaar staan. Louter en
alleen om hun anders zijn. Ook leidt het tot etnische zuivering en tot
vluchten.
Maar het is goed ook in eigen land te blijven. Om naar ons zelf te
kijken. Vluchtelingen zijn steeds minder welkom. Omdat zij anders
zijn. Ze kleden zich anders of eten anders. Ze zien er anders uit of
doen anders. Maar perken zij ook onze vrijheid in? Of vinden wij
alleen maar dat zij hier niet thuis horen omdat ze anders zijn?
Natuurlijk, omgekeerd mogen wij ook van nieuwkomers verwachten dat zij
respect hebben voor de vrijheid en identiteit zoals wij die kennen en
beleven. Mogen wij verwachten dat zij geen aanslag doen op de vrijheid
die voor ons normaal is en evenmin op onze identiteit, onze manier van
doen en laten.
Laten noch wij, noch zij denken als wij maar bewegingsruimte te over
hebben. Laten we geen van beiden denken in termen van wij en zij.
Tenslotte kunnen we heel goed samen wonen en samen werken, ieder op
zijn of haar manier. Ieder met behoud van de eigen identiteit én
vrijheid, zonder de vrijheid of identiteit van de ander geweld aan te
doen. We kunnen juist van elkaar leren, elkaar helpen, van elkaar
genieten in plaats van elkaar dwars zitten. We kunnen in vrijheid
leven, zonder botsingen, conflict of geweld. Ook na conflict of
geweld.
Zo ook zijn sinds de Tweede Wereldoorlog onze verhoudingen met
Duitsland hersteld. Leven we niet alleen in vrede met elkaar, we
werken ook samen. Maar het vraagt wel inzet van ons. Inzet voor behoud
van de vrijheid en aanvaarding van de identiteit van anderen.
Het is goed vandaag daarbij stil te staan en ons in te spannen. In te
spannen voor een blijvende vrede in vrijheid met behoud van ieders
identiteit. In eigen land en ver daarbuiten.