Gemeente Boekel


4 Mei-lezing 2009: Vrijheid en identiteit

uitgesproken door burgemeester P.M.J.H. Bos tijdens de dodenherdenking.

Vandaag herdenken wij opnieuw al die mannen en vrouwen, jong en oud, die hun leven gaven voor onze vrijheid en staan we stil bij hen die in het verzet zaten. Tegelijkertijd staan wij stil bij allen die zich op dit moment inzetten voor de eigen vrijheid of die van anderen, zoals bijvoorbeeld in Afghanistan waar Nederlandse militairen met gevaar voor eigen leven hun werk doen. Mannen en vrouwen die opkomen voor vrijheid. Vrijheid die voor ons al duurt vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog, maar voor velen nog een verre droom is. Vrijheid is een groot goed waar soms te gemakkelijk mee wordt omgegaan.

Het lijkt ook zo vanzelfsprekend, zo logisch bijna. Vrij zijn. De meeste van ons zijn in vrijheid geboren en opgegroeid. Wij weten niet beter. Wij weten niet wat het betekent in onvrijheid te moeten leven. Onderdrukt te worden en geen enkele kant meer op te kunnen. Daarom juist is het goed ook vandaag, 64 jaar na het einde van de oorlog, op te komen voor een leven in vrijheid. De vrijheid te verdedigen, misschien wel als ons belangrijkste goed.

Het thema dit jaar, vrijheid en identiteit, wijst daar al op. Immers, tal van conflicten, ook in het leven van alle dag, ontstaan door een botsing van vrijheid en identiteit. Wie onder alle omstandigheden staat op volledig behoud van de eigen identiteit loopt grote kans de vrijheid van anderen geweld aan te doen. En omgekeerd leidt een te absolute vrijheid voor de één al te gemakkelijk tot aantasting van de identiteit van een ander. Beide staan op gespannen voet met elkaar. Het kost inspanning, en daar is niets mis mee, om in goede harmonie zowel identiteit als vrijheid ruimte te bieden om zich te ontwikkelen. Zó te ontwikkelen dat we als samenleving sterker worden en al te heftige botsingen uitblijven.

Het vraagt van iedereen om anders zijn te accepteren. Om mensen die anders zijn de ruimte te geven hun eigen leven te leiden, zonder de eigen vrijheid te hoeven opgeven. Zonder af te hoeven zien van rechten die iedereen bezit.

Wie om zich heen kijkt, ziet dat het gemakkelijk mis kan gaan. Dat er weinig voor nodig is om een botsing tussen vrijheid en identiteit uit de hand te laten lopen. Denk eens aan Irak waar de oorlog uitgemond is in een burgeroorlog waarin shiiten en soennieten elkaar naar het leven staan en waarin Koerden en Assyriërs tegenover elkaar staan. Louter en alleen om hun anders zijn. Ook leidt het tot etnische zuivering en tot vluchten.

Maar het is goed ook in eigen land te blijven. Om naar ons zelf te kijken. Vluchtelingen zijn steeds minder welkom. Omdat zij anders zijn. Ze kleden zich anders of eten anders. Ze zien er anders uit of doen anders. Maar perken zij ook onze vrijheid in? Of vinden wij alleen maar dat zij hier niet thuis horen omdat ze anders zijn? Natuurlijk, omgekeerd mogen wij ook van nieuwkomers verwachten dat zij respect hebben voor de vrijheid en identiteit zoals wij die kennen en beleven. Mogen wij verwachten dat zij geen aanslag doen op de vrijheid die voor ons normaal is en evenmin op onze identiteit, onze manier van doen en laten.

Laten noch wij, noch zij denken als wij maar bewegingsruimte te over hebben. Laten we geen van beiden denken in termen van wij en zij. Tenslotte kunnen we heel goed samen wonen en samen werken, ieder op zijn of haar manier. Ieder met behoud van de eigen identiteit én vrijheid, zonder de vrijheid of identiteit van de ander geweld aan te doen. We kunnen juist van elkaar leren, elkaar helpen, van elkaar genieten in plaats van elkaar dwars zitten. We kunnen in vrijheid leven, zonder botsingen, conflict of geweld. Ook na conflict of geweld.

Zo ook zijn sinds de Tweede Wereldoorlog onze verhoudingen met Duitsland hersteld. Leven we niet alleen in vrede met elkaar, we werken ook samen. Maar het vraagt wel inzet van ons. Inzet voor behoud van de vrijheid en aanvaarding van de identiteit van anderen.

Het is goed vandaag daarbij stil te staan en ons in te spannen. In te spannen voor een blijvende vrede in vrijheid met behoud van ieders identiteit. In eigen land en ver daarbuiten.