* Nieuws
`Duurzaamheid is bij uitstek thema voor brede universiteit'
Duurzaamheid is een complex, wetenschappelijk
interdisciplinair, thema dat raakt aan alle schaalniveaus, van
lokaal tot mondiaal. Je hoeft de universiteit maar door te
wandelen of je komt het tegen in onderzoek en onderwijs. Aldus
vice-rector Rietje van Dam, 7 mei in het Studium Generale
`Buitenlands beleid belicht'.
Prof.dr. Rietje van Dam-Mieras
`Buitenlands beleid belicht'
Donderdag 7 mei 2009
Nederland en internationale duurzaamheid
Sprekers:
+ Simon Smits, Directeur Economische en Ecologische
Samenwerking Ministerie van Buitenlandse zaken
+ Rietje van Dam-Mieras, vice-rector magnificus, Universiteit
Leiden
Tijd: 19.30-22.00 uur, ontvangst vanaf 19.10 uur
Plaats: Academiegebouw, Rapenburg 73, Leiden
Toegang gratis - Aanmelden verplicht
E-mail: studiumgenerale@ics.leidenuniv.nl tot 2 dagen voor de
datum; u ontvangt geen bevestiging.
Studium Generale
De serie Buitenlands beleid belicht, de lopende serie Studium
Generale lezingen over belangrijke thema's op dit
beleidsterrein, is een cadeau van het ministerie van
Buitenlandse Zaken aangeboden tijdens de opening van het
academisch jaar 2008/2009. Maar ook de universiteit zelf laat
tijdens deze serie van zich horen, in dubbellezingen met de
minister, de staatssecretaris, ambassadeurs en hoge ambtenaren.
Donderdag 7 mei is professor Rietje van Dam-Mieras aan de
beurt, als universitaire counterpart van spreker Simon Smits,
directeur economische en ecologische samenwerking van BuZa. Het
zal gaan over Nederland en internationale duurzaamheid. Van Dam
is niet alleen vice-rector magnificus, maar ook hoogleraar
Duurzame ontwikkeling en onderwijsvernieuwing. `Toch ben ik
niet alleen uitgenodigd vanwege mijn vakgebied', zegt ze. `Als
lid van het College van Bestuur wil ik namelijk laten zien dat
duurzaamheid een onderwerp van de hele universiteit is. Het zit
overal, in onderzoek en onderwijs. Bovendien past het thema bij
onze kernwaarden, bij ons Praesidium Libertatis.'
Brandstofcellen
Van Dam-Mieras: `Bij duurzaamheid denk je meestal aan de
klimaatcrisis, aan landbouw, aan technologie. Aan de spanning
tussen economische groei en het milieu. En dus niet in de
eerste plaats aan een brede klassieke universiteit als die van
ons. Dat is een misvatting. Ten eerste wordt in de faculteit
Wiskunde & Natuurwetenschappen op zeer fundamenteel niveau
onderzoek gedaan naar basismechanismen waarvan we kunnen leren
hoe we duurzame energie zouden kunnen opwekken. Denk aan het
onderzoek naar fotosynthese, naar waterstof en brandstofcellen.
Daarnaast hebben we natuurlijk het CML, onze
milieuwetenschappers, die de problematiek op het niveau van
systemen bestuderen.
Duurzaamheid in het onderwijs: The Honours Class 'From Solar to
Fuel with Bio' bestond vrijwel geheel uit de workshop 'Solar
Biofuels from Microorganisms' die eind maart/begin april ruim
tachtig specialistische onderzoekers naar het Lorentz Center
trok.
Een stukje van de Oostzee tussen het eiland Gotland en Letland.
De blauwgroene figuratie in het zeewater is alg.
Culturele factor
`Maar duurzaamheid is natuurlijk veel meer dan alleen dat
spanningsveld tussen economie en milieu. Duurzame ontwikkeling
is een sociaal veranderingsproces waarin mensen leren in vrede,
waardigheid en wederzijds respect te leven op één planeet,
zonder die onherstelbaar te beschadigen. Het gaat dus ook om
sociale rechtvaardigheid, om in- en uitsluitingsprocessen. Om
hoe dingen vanuit verschillende culturele perspectieven
gepercipieerd worden. Het culturele element is heel belangrijk.
In Azië is duurzame ontwikkeling iets heel anders dan in
Latijns-Amerika of in Afrika of bij ons in het westen. Je hoeft
de faculteiten maar door te lopen, en je ziet dat eigenlijk
overal op hoog niveau onderzoek wordt gedaan dat raakt aan
duurzaamheid. In de juridische faculteit bijvoorbeeld niet
alleen op het gebied van milieurecht, maar ook op het gebied
van institutioneel recht en de Universele Rechten van de Mens.
In de faculteit Sociale Wetenschappen doen de antropologen
onderzoek naar locale perspectieven, en psychologen naar
relaties tussen denken en handelen, bestuurskundigen en
politicologen naar Europees beleid en de doorwerking daarvan.
Het zijn maar een paar voorbeelden. Ik heb voor deze
gelegenheid een inventarisatie gemaakt, en was zelf verrast
door de rijkdom. Bovendien: de interdisciplinariteit van het
thema kan juist in een brede universiteit goed tot zijn recht
komen.'
In alle faculteiten wordt onderzoek gedaan op het gebied van
duurzame ontwikkeling. Eind december verscheen bijvoorbeeld het
boek The Evolution of Sustainable Development in International
Law van Nico Schrijver, hoogleraar Internationaal recht.
Wereldburgers
Wat geldt voor het onderzoek geldt voor het onderwijs, zegt de
vice-rector. Wie zich wil scholen en wil weten wat er aan het
wetenschappelijke front gebeurt kan aan zijn trekken komen in
verschillende faculteiten en in interfacultair verband, zoals
in de interdisciplinaire minorduurzame ontwikkeling. Maar er is
meer, zegt Van Dam-Mieras. Als geen ander onderwerp leent
duurzame ontwikkeling zich er naar haar mening voor om
studenten gevoel bij te brengen voor zeer complexe
internationale maatschappelijke vraagstukken. `Je hoeft
studenten niet dood te gooien met het concept, en niet iedereen
hoeft er een cursus in te doen, maar je wilt hun, wat ze ook
studeren, het bewustzijn meegeven van verantwoord met de wereld
omgaan. Onze studenten worden wereldburgers. Als je in de
maatschappij een verantwoordelijke of leidende functie wilt
hebben in een steeds internationaler wordende samenleving - en
daar leiden we onze studenten tenslotte voor op - dan móeten ze
een gevoel voor ontwikkelen voor de interactie en de spanningen
tussen geologische, ecologische, culturele, economische,
sociale, juridische en politieke systemen.
Milieubeleidsplan
Naast een kennisproducent en een school is een universiteit
natuurlijk ook nog eens gewoon een organisatie. Met gebouwen,
spullen, restaurants, en aan forenzende en naar congressen
vliegende medewerkers. Geeft de universiteit zelf het goede
voorbeeld? Van Dam-Mieras: `Eind 2008 hebben we in VSNU-verband
met de andere universiteiten en de overheid afspraken gemaakt
over duurzaam inkopen en energiebesparing. In ons eigen
Milieubeleidsplan, waarmee de Universiteitsraad recent heeft
ingestemd, concentreren we ons op energie, afvalstromen en
water. Dat kun je namelijk zelf met je beleid beïnvloeden, en
daar kun je belangrijke bijdragen mee leveren. Ook verantwoord
gedrag op het gebied van mobiliteit kun je stimuleren, maar
daar blijft ook een heel sterke individuele keuze in zitten.'
Bas Haring, filosoof en hoogleraar Publiek Begrip van
wetenschap schreef in het kader van de maand van de Filosofie
het boekje Het aquarium van Walter Huijsmans. Of: Waarom zouden
we ons zorgen maken over de toekomst van de aarde?
(28 april 2009/HP)
Webredactie - 28/04/2009
Universiteit Leiden