Senternovem
11-05-2009 | De Kas als Energiebron
De glastuinbouw heeft ambitieuze klimaatdoelstellingen. Er wordt dan
ook al jaren in verschillende projecten gewerkt aan zowel het besparen
van energie als het produceren ervan. Eén van platforms voor
energietransitie is `Kas als Energiebron'; een programma om innovatie
in de glastuinbouw een plaats in de praktijk te geven. Die plaats is
het Innovatie- en Democentrum (IDC) van Wageningen UR in Bleiswijk
geworden en werd half april geopend door de minister van LNV, Gerda
Verburg.
Voor 2020 heeft de glastuinbouw een aantal doelstellingen opgesteld:
klimaatneutrale (nieuwbouw)kassen, 48% minder CO2-uitstoot, sterk
verminderd gebruik van fossiele energie én leverancier van duurzame
warmte en energie. Om aan die laatste doelstelling te voldoen wordt al
een aantal jaren gewerkt aan innovatieve technieken. `Kas als
Energiebron' - dat in 2005 startte - schreef een wedstrijd uit en dat
leverde 42 inzendingen op. Tien daarvan werden geselecteerd en verder
uitgewerkt tot een concreet ontwerp. Uiteindelijk zijn daar drie
`winnaars' uit gekozen - `FowDeck', `Zonwind' en `Sunergie' - die de
kans kregen om hun idee te verwezenlijken in een `proefkas'.
`Proof of principle'
"Het IDC biedt de mogelijkheid om ideeën in de praktijk te brengen,
een `proof of principle'", zegt Nico van Ruiten, voorzitter van LTO
Noord Glaskracht en van de Stuurgroep Kas als Energiebron. "De
geselecteerde concepten benaderen het idee van de kas als energiebron
op drie verschillende manieren. De overeenkomst is dat ze alle drie
ongeveer 500 woningen van warmte kunnen voorzien per hectare aan kas.
Ze zijn niet alleen klimaatneutraal, maar leveren zelfs energie op!"
Kasdek
De concepten maken gebruik van de kas als zonnecollector, zij het op
drie verschillende manieren. In de `FowDeck-kas' stroomt er water door
het kasdek dat door de zon tot ongeveer 60 graden wordt verwarmd. Het
water wordt vervolgens ondergronds opgeslagen om in de winter te
voorzien in de warmtevraag.
Lamellenscherm
Deze opslagtechniek vormt ook de basis voor de `Zonwind-kas'. Alleen
wordt daar het water verwarmd in kleine metalen buisjes in een
lamellenscherm. Het warme water wordt direct onder de kas opgeslagen
in sterk geïsoleerde bassins. "Deze manier van ondergrondse
warmte-opslag is nieuw in de glastuinbouw", vertelt Van Ruiten. "Het
lamellensysteem is met name geschikt voor potplant-kassen die minder
licht nodig hebben. Door de lamellen wordt een deel van het licht - en
daarmee de warmte - namelijk afgevangen."
Warmtewisselaars
De derde innovatie is de `Sunergie-kas'. Een bijzonder lichte kas
waarin de temperatuur van de lucht hoger is dan voor de planten
noodzakelijk is. In plaats van een raam open te zetten als het te warm
is, wordt de warmte aan de lucht in de kas onttrokken met
warmtewisselaars. De warmte wordt opgeslagen in aquifers en er in de
winter weer uitgehaald met gebruik van een warmtepomp. Van Ruiten:
"Een warmtepomp gebruikt natuurlijk elektriciteit, maar overall levert
de kas energie op.
Transitiepaden
Het programma `Kas als Energiebron' richt zich in totaal op 7
`transitiepaden' om aan de gestelde doelstellingen voor 2020 te
voldoen. Deze paden zijn zonne-energie, aardwarmte, licht,
biobrandstoffen, teeltstrategieën en energiearme rassen, duurzame
elektriciteit en duurzame CO2. Om de ambities waar te maken werken
Productschap Tuinbouw, LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van
LNV samen aan onderzoek, praktijkprojecten met ondernemers en
technische innovaties. Ook voorzien zij in financiële en
organisatorische steun.