Vlaams onderzoek legt onverwacht verband tussen tuberculose en cholesterol
11/05/2009 12:34
FOD VOLKSGEZONDHEID / SPF SANTE PUBLIQUE
Onderzoek biedt perspectief op nieuwe tbc behandelingen
Een eiwit dat binnen lichaamscellen werkt als een sensor voor de niveaus aan cholesterol en vetzuren is betrokken bij het activeren van het immune afweersysteem tegen tuberculose (tbc). Dat rapporteren Hannelie Korf en Kris Huygen van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (vroegere Pasteur Instituut in Brussel) en Johan Grooten van de UGent in het juninummer van het gerenommeerde vaktijdschrift Journal of Clinical Investigation.
De wetenschappers onderzochten samen het verband tussen immune afweermechanismen en de cholesterolhuishouding in een experimenteel muizenmodel. De bevindingen bieden een nieuw inzicht in de afweer tegen de Koch bacil en een mogelijk vooruitzicht op een verbeterde behandeling van tuberculose.
TBC is infectieziekte nummer 1
Wereldwijd staat tuberculose samen met AIDS en malaria aan de top van de infectieziekten. Men schat dat één derde van de wereldbevolking latent besmet is met Mycobacterium tuberculosis bacillen en dat jaarlijks ongeveer twee miljoen mensen sterven van tbc.
De ziekte tast vooral de longen aan en resulteert in een geleidelijke vernietiging van het longweefsel. Tbc is een onomkeerbaar proces. Zonder gepaste behandeling met de juiste antibiotica zal de patiënt steeds verder verzwakken en uiteindelijk sterven. Er is momenteel ook geen echt werkzaam vaccin.
In het behandelingsproces van tbc patiënten speelt de immune afweer een belangrijke rol. Zo zullen immune afweerreacties bij latent besmette personen zorgen voor het onder controle houden van de infectie. Om de bacillen in de longen volledig te vernietigen, zijn deze afweerreacties echter niet sterk genoeg. Een verzwakking van de immune afweer kan dan leiden tot de voor tbc typische reactivering van de bacillen en uitbraak van de ziekte. De bacteriën vermenigvuldigen zich dan in grote aantallen in de longen en worden opgehoest door de patiënt die op zijn beurt nieuwe personen kan besmetten.
Op zoek naar een nieuwe behandeling
In hun onderzoek naar nieuwe behandelingsmethoden voor tuberculose ontdekten de wetenschappers dat zogenaamde Lever X receptoren (LXR) bijdragen aan de beschermende immuun respons tegen TBC. Deze LXRs regelen in ons lichaam de balans van cholesterol en andere vetzuren. In de studie werd aangetoond dat muizen die niet over deze LXRs beschikken, een tbc besmetting niet kunnen controleren en tien tot honderdmaal meer bacteriën in hun longen hadden dan muizen die wel een normaal LXR systeem hadden. Deze LXR-deficiënte muizen stierven ook veel sneller aan tbc dan gewone muizen. Een minimale versus maximale LXR-activiteit maakte dan ook het verschil tussen een ongecontroleerd verloop van de infectie en een controle door de immune afweer.
Diepgaand onderzoek toonde bovendien aan dat de afweer tegen tbc kon verhoogd worden door bestaande medicatie die deze LXR-sensoreiwitten kan activeren. Belangrijk voor de mogelijke behandeling van tbc patiënten was de vaststelling dat de beschermende werking van deze medicatie eveneens waarneembaar was in proefdieren die reeds lange tijd besmet waren met de bacillen. Hoewel deze geneesmiddelen (ontwikkeld voor de behandeling van atherosclerose of aderverkalking) momenteel niet geschikt zijn voor langdurig gebruik bij patiënten, biedt een verbetering en ontwikkeling van LXR-gerichte medicatie vooruitzicht op een verbeterde behandeling van tuberculose via een maximaal wapenen van de immune afweer van de patiënt.
Info
Prof. Johan Grooten
Vakgroep Biomedische Moleculaire Biologie
09 331 36 50
Johan.Grooten@UGent.be
Dr. Kris Huygen
WIV- Mycobacteriële Immunologie
02 373 33 70
Kris.Huygen@iph.fgov.be
Voor eventuele hyperlinks en bijlagen:
Zie het origineel