Ingezonden persbericht
Beantwoording Kamervragen 2009Z07250
Vragen van het lid Tang (PvdA) aan de minister van Financiën over banken die lage rentes niet
doorberekenen (ingezonden 16 april 2009).
Vraag 1
Kent u het bericht "Bank pikt voordeeltje van de crisis in"? 1)
Antwoord vraag 1
Ja.
Vraag 2
Herinnert u zich uw antwoord op eerdere vragen, waarin u stelt dat `de consument de afweging
(moet) maken of hij voor een variabele rente kiest die over het algemeen lager is dan een vaste
rente maar waarbij hij meer risico op een verhoging van de maandlasten loopt, of dat hij kiest voor
meer zekerheid en een daarbij behorend hoger vast rentepercentage'? 2)
Antwoord vraag 2
Ja.
Vraag 3
Is het waar dat banken heel hoge opslagpercentages rekenen boven op het Euribor tarief,
waardoor de totale rente boven het percentage uitkomt van een vaste hypotheek? Zo ja, hoe
verhoudt zich dat tot uw eerder gegeven antwoord dat bij vraag 2 is aangehaald?
Antwoord vraag 3
Nee. Volgens de meest recente cijfers (februari) lag de totale rentevergoeding voor nieuwe
hypotheken met een variabele rente onder die met een vaste rente. Dit is over het algemeen het
geval, omdat de markt een risicopremie vraagt voor het afdekken van het renterisico (zie ook het
antwoord dat bij vraag 2 wordt aangehaald). Bij een keuze voor een variabele rente loopt de
consument risico, dat zowel positief als negatief kan uitpakken. Hoewel in het algemeen de
variabele hypotheekrente lager is dan de vaste hypotheekrente, is het mogelijk dat de variabele
rente een periode boven de vaste rente uitkomt. Dit was bijvoorbeeld het geval in 2007 en 2008
als gevolg van de hoge korte marktrente (zie figuur 1).
Figuur 1 Rente op nieuwe hypothecaire kredieten
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1999 2000 2001 2002 2004 2005 2006 2007 2009
Euribor (3-maands)
Korte hypotheekrente (variabel, incl. tot één jaar rentevast)
Lange hypotheekrente (langer dan 5 jaar)
Vraag 4
Is het waar dat banken die geld kort in- en uitlenen vooral de functie van een doorgeefluik
vervullen, en dat de intermediërende functie waarbij ze kort geld inlenen en lang uitlenen naar de
achtergrond verschuift?
Antwoord vraag 4
Uit de meest recente DNB-cijfers blijkt niet dat banken in Nederland nog maar weinig leningen met
een langere rentevaste periode verstrekken. In de periode september 2008 tot en met februari
2009, het meest recent beschikbare datapunt, werd voor 5,6 miljard aan nieuwe zakelijke
leningen aangegaan met een rentevaste periode van meer dan vijf jaar. Voor nieuwe hypothecaire
leningen was dit zelfs bijna 20 miljard. Deze cijfers liggen weliswaar ongeveer 38% lager dan de
afgelopen drie jaren gedurende dezelfde periode is verstrekt, maar nog steeds ongeveer een kwart
hoger dan in de jaren 2004 en 2005. Wat betreft de ontwikkeling van het aantal nieuw
uitgeschreven leningen met een korte looptijd (
Vraag 5
Hoe verklaart u het grote verschil tussen de variabele hypotheekrente en de Euribor?
Antwoord vraag 5
Hoewel de variabele rente op hypotheken historisch gezien vaak synchroon beweegt met de
geldmarktrente (Euribor), is dit geen wetmatigheid. In figuur 1 is te zien dat het verschil tussen de
geldmarktrente en korte hypotheekrente varieert. Deze fluctuaties worden veroorzaakt door een
aantal factoren. Zo zijn de financieringskosten van banken niet gelijk aan de geldmarktrente.
Banken financieren zich niet alleen met interbancaire leningen, waarvoor het Euribor-tarief
representatief is, maar bijvoorbeeld ook via spaardeposito's en de kapitaalmarkt. Bovendien is niet
ongebruikelijk dat banken in tijden van economische neergang hun marges aanpassen indien
risico's toenemen, onder andere vanwege de minder gunstige economische vooruitzichten. Dit
behelst ook deels een normalisatie van relatief lage marges die de laatste jaren in rekening werden
gebracht.
Vraag 6
Is het waar dat banken de hogere fundingkosten waarmee ze geconfronteerd worden
buitenproportioneel doorberekenen aan bedrijven en aan mensen met een variabele
hypotheekrente, omdat klanten met een vaste hypotheekrente daarvoor niet aangeslagen kunnen
worden?
Antwoord vraag 6
Het is niet terecht te stellen dat banken bedrijven en huizenbezitters met een variabele
hypotheekrente buitenproportioneel aanslaan voor de hogere fundingkosten. Banken passen
immers over de volledige bandbreedte hun marges aan. Tevens geldt dat voor nieuwe contracten
de tarieven voor hypotheken met variabele rentes tot op heden veel sterker zijn verlaagd dan voor
hypotheken met vaste rentes (zie antwoord bij vraag 3).
Vraag 7
Deelt u de mening dat een bank een vaste renteopslag op de variabele hypotheekrente zou moeten
hanteren?
Antwoord vraag 7
Nee. Het is aan de individuele bank zelf om haar renteopslag te bepalen. De renteopslag zal
afhankelijk zijn van financierings- en operationele kosten van de bank. Daarnaast zal de
renteopslag worden bepaald door de economische situatie, het soort hypotheekproduct en de
positie van de hypotheekgever. Voor een nadere uiteenzetting verwijs ik naar de beantwoording
van de Kamervragen 2 en 3 van Tang en Depla d.d. 19 december 2008. 2)
1) de Volkskrant, 7 april 2009
2) Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2008-2009, nr. 1045
---- --