Universiteit Utrecht

Persbericht van de Universiteit Utrecht

15 mei 2009

Maak publieke verantwoording 'sober en scherp'

'Verantwoordingsdag is hopeloos mislukt'

Verantwoordingsdag - de derde woensdag in mei waarop de Rijksoverheid en de ministeries hun jaarverslagen presenteren aan de Tweede Kamer, ook wel Gehaktdag - is uitgegroeid tot een bureaucratisch onderonsje van politiek Den Haag. Het is hoog tijd om het tij te keren, stellen bestuurskundigen Mark Bovens en Thomas Schillemans van de Universiteit Utrecht in het 'Handboek Publieke verantwoording'. Verantwoordingsdag moet 'sober en scherp' worden: minder bureaucratisch, gericht op een handjevol duidelijke doelen, minder vormvast en met hoorzittingen waarbij experts van buitenaf het gevoerde beleid van commentaar voorzien. Het boek verschijnt op 18 mei bij Uitgeverij Lemma.

Haags cijferfetisjisme

Wat ooit in het leven is geroepen als hoogtepunt in het parlementaire jaar, is verworden tot een treurigstemmend verplicht nummer, stellen Bovens en Schillemans. De jaarverslagen tellen bij elkaar duizenden pagina's, zodat er soms zelfs een steekkarretje aan te pas moet komen om ze naar de Kamer te vervoeren. Een typisch geval van 'Haags cijferfetisjisme', vinden de auteurs: 'Ook vormen de presentaties van de jaarverslagen geenszins een leidraad tot scherp politiek debat op hoofdlijnen over succes en falen van het kabinetsbeleid, zoals werd verwacht. Verantwoordingsdag geldt veeleer als een verplicht nummer dat bewindsleden met grote tegenzin uitzitten, met slechts een handjevol financiële specialisten tegenover zich. Waarbij de enkele aanwezige kamerleden zich nogal eens willen verliezen in allerlei technische en financiële details.'

Sobere informatie en een scherp debat
Bovens en Schillemans constateren dat de mislukking van Verantwoordingsdag symptomatisch is voor de staat van publieke verantwoording in ons land. De informatielast is vaak enorm en leidt tot bureaucratisering. Desondanks - of juist daardoor? - blijven scherpe debatten over al die verantwoordingsinformatie vaak uit. Zij pleiten er daarom voor publieke verantwoording 'soberder' in te richten en tegelijk 'scherper' te maken: 'In plaats van vrachten vol cijfers, zouden enkele korte notities met kerngegevens over de geselecteerde politieke prioriteiten volstaan. Die kunnen verder besproken worden in een aantal hoorzittingachtige sessies, waarbij verantwoordelijke bewindsleden aan de tand gevoeld worden door experts van buitenaf.' Daarbij gaat het er om te analyseren wat de betekenis is van de gepresenteerde informatie voor de effectiviteit en kwaliteit van het ingezette beleid. Wat de auteurs betreft hoeft dit niet ieder jaar op dezelfde manier te gebeuren. Zo kan Verantwoordingsdag bijvoorbeeld aan het begin van een kabinetsperiode - als er nog weinig resultaten zijn - een heel andere vorm krijgen dan in het vierde jaar, als alle beloften vervuld zouden moeten zijn.

Boek en symposium

Het boek 'Handboek Publieke verantwoording' van Mark Bovens en Thomas Schillemans verschijnt op 18 mei bij Uitgeverij Lemma te Den Haag, ISBN 978-90-5931-511-2.

Het boek wordt gepresenteerd en vormt leidraad voor discussie tijdens het symposium 'Verantwoording 2.0' op 18 mei om 16.00 uur, Studio Dudok, te Den Haag. Op het symposium zullen Bovens en Schillemans in debat treden met Gijs de Vries (Algemene Rekenkamer), Andrée van Es (Ministerie van BZK), prof. Mark van Twist (NSOB) en prof. Mirko Noordegraaf (Universiteit Utrecht). Voor het programma, zie de website.